Jump to content

మందు

వికీపీడియా నుండి
(ఔషధం నుండి దారిమార్పు చెందింది)

మందుమలమందు లేదా ఔషధము (ఆంగ్లం Medicine or Drug) అనగా వ్యాధిని నయం చేయడానికి గాని నిరోధించడానికి గాని ఇవ్వబడే పదార్థం. మందులు అనేకము. ఆయుర్వేదం మందులు, మూలికా మందులు, అల్లోపతి మందులు, హోమియోపతి మందులు, యునానీ మందులు, సిద్ధ మందులుగా అనేక రకాలు ఉన్నాయి. ఒక్కక్క వ్యాధికి ఒక్కొక్క విధానము బాగా పనిచేయును. నేటి సమాజములో అత్యవసర పరిస్థితులలో అల్లోపతి విధానము లోని మందులే ఎక్కువగా వాడుతున్నారు. వ్యాధి లేదా గాయానికి ఉపశమనం లేదా చికిత్స, నివారణ, లక్షణ నిరూపణ, రోగ నిర్ధారణను నిర్వహించడం, ఒక రోగి యొడల శ్రద్ధ వహించడం ఆచరించడం [1], ఒక శాస్త్రంగా వైద్యం ఉంటుంది. అనారోగ్యానికి చికిత్స, నివరణ చేత ఆరోగ్యాన్ని పునరుద్దరించడం, నిర్వహించడానికి ఆవిర్భవించిన వివిధ ఆరోగ్య సంరక్షణా ఆచరణలను వైద్యం ఆవరించి ఉంటుంది. సమకాలీన వైద్యం జీవ వైద్య శాస్త్రాలు, జీవ వైద్య పరిశోధన, జన్యుశాస్త్రం,, వ్యాధి, గాయాలను నిరోధించడం, చికిత్స, రోగ నిర్దారణకు వైద్య సాంకేతికతను, ఔషధాలు లేదా ప్రత్యేకమైన ఔషదాలు లేదా శస్త్ర చికిత్స ద్వారా, అయితే సైకోథెరపీ, వెలుపల కట్టే బద్దలు, సాగదీయటం, వైద్య పరికరాలు, వైద్యతర్కం, అయనీకరణ ధార్మికత వంటి ఇతర వాటిని వైద్యం అనువర్తింప చేస్తుంది.[2]

చరిత్ర

[మార్చు]

ప్రాచీన ప్రపంచం

[మార్చు]

చరిత్ర పూర్వ వైద్యం మొక్కలు (హెర్బలిజం), జంతు భాగాలు,, ఖనిజాలతో సమావిష్టమై ఉండేది. చాలా సందర్భాల్లో ఈ ఖనిజాలను పూజారులు, మతాధికారులు, లేదా వైద్యం తెలిసిన వారు సంప్రదాయకంగా ఉపయోగించేవారు. ప్రముఖమైన ఆధ్యాత్మిక వ్యవస్థల్లో సర్వాత్మ వాదం (నిర్జీవ వస్తువుల్లో ఆత్మలు ఉన్నాయనే భ్రమ), ఆధ్యాత్మికవాదం (దేవుళ్లకు నేవేదించడం లేదా పూర్వీకుల ఆత్మలతో సంభాషించడం) ; ఆత్మ ఆవహిస్తుందే వాదం (మార్మిక శక్తులు వ్యక్తిని ఆవహించడం) ; భవిష్యవాణి (మాయాజాలంతో సత్యాన్ని సాధించడం) వంటివి ఉన్నాయి. వైద్యపరమైన మానవ శాస్త్రం ఆరోగ్యం, ఆరోగ్య సంరక్షణ, సంబంధిత సమస్యలచే ప్రభావితమైన లేదా చుట్టూ నిర్మితమైన సంస్కృతి, సమాజం నిర్మితమైన మార్గాలను పరీక్షిస్తుంది.

వైద్యంపై తొలి పత్రాలు ప్రాచీన ఈజిప్షియన్ వైద్యం, బాలోనియన్ వైద్యం, ఆయుర్వేద వైద్యం (భారత ఉపఖండంలో), సంప్రదాయ చైనా వైద్యం (ఆధునిక సంప్రదాయ చైనా వైద్యానికి ముందున్నది),, ప్రాచీన గ్రీకు వైద్యం, రోమన్ వైద్యాలను ఆవిష్కరించాయి.

ఈజిప్ట్‌లో ఇమాటెప్ (3వ మిలీనియం బీసీఈ) పేరు చేత తెలిసిన చరిత్రలోని మొదటి వైద్యుడు. అటుఇటుగా 2000 బీసీఈ నుంచి కహున్‌ గైనకాలాజికల్ పేపరస్ అన్న పురాతన ఈజిస్ట్‌ వైద్య పాఠం గర్భస్థ వ్యాధుల గురించి వివరిస్తుంది. 1600 బీసీఈ తేదీకి చెందిన ఎడ్వన్‌ స్మిత్‌ పేపరస్ శస్త్రచికిత్సపై గ్రంథంగా ఉండగా, 1500 బీసీఈ తేదీకి చెందిన ఎబరస్ పేపరస్ వైద్యానికి దగ్గరగా ఉన్న పాఠ్య పుస్తకంగా ఉంది.[3]

చైనాలో, చైనీస్‌కి చెందిన పురాతత్వ వైద్య సాక్ష్యం షాంగ్‌ డైనాస్టీకి చెందిన రాగి యుగానికి చెందిందిగా శస్త్రచికిత్స కోసం ఉపయోగించినవిగా భావిస్తున్న పరికరాలు హెర్బలిజం కోసం వాడిన విత్తనాల ఆధారంగా లభిస్తుంది.[4] చైనా వైద్యానికి మూలమైన హ్యూంగ్డీ నీజింగ్ 2వ శతాబ్ది బీసీఈలో వైద్య పాఠాలు రాయడం ప్రారంభించి 3 శాతాబ్దిలో సంగ్రహపరిచారు.[5]

భారత్‌లో, శస్త్రవైద్యుడు శుశ్రతుడు అనేకమైన శస్త్ర చికిత్స విధానాలను వర్ణించారు, అందులో ప్లాస్టిక్‌ సర్జరీ యొక్క పూర్వ రూపాలు ఉన్నాయి.[6][7] శ్రీలంకలోని మిహింతాలె నుంచి వచ్చిన అంకితమైన ఆసుపత్రుల తొలి పత్రాలలో రోగుల కోసం అంకితమైన వైద్య చికిత్స సౌకర్యాల సాక్ష్యాలున్నాయి.[8][9] మహారాష్ట్ర ఆహర, ఔషధ పాలన యంత్రాంగం (FDA) ముంబై, థానె,, పుణేలో ఉన్న 27 ఆన్‌లైన్‌ ఫార్మశీలలోని రూ.2 మిలియన్‌ విలువైన ఔషధాలను పట్టుకున్నారు.[10][11]

భాషా విశేషాలు

[మార్చు]

తెలుగు భాషలో మందు పదానికి వివిధ ప్రయోగాలున్నాయి.[12] మందు నామవాచకంగా Medicine, physic, a drug. ఔషధము అని అర్ధము. A love powder, వశ్యౌషధము. An antidote, ప్రతిక్రియ. An expedient, ఉపాయము. దీనికొక మందు చెప్పెదను I will tell you a device for this. Poison, విషము. Gunpowder, తుపాకి మందు. A rarity, a scarce thing. ఇంట్లో బియ్యము మందుకైనా లేవు there is no rice to be had for love or money. మంచివానికి మాట్లాడనిదే మందు if you are silent towards a good man it is a punishment to him. నీలిమందు indigo. నల్లమందు opium. మందుభాయీ or నల్లమందుభాయీ an opium eater. వలపుమందు or పెట్టుమందు love powder. మందుకాటుక eye salve. మందుపెట్టు to drug, to infatuate a person by administering to him or her a love powder, to poison. మనోవ్యాధికి మందు లేదు there is no cure for the heart-ache. దాని మందు వాని తలకెక్కినది the love powder administered by her has turned his head. adj. Impossible, దుర్లభము. "కూడుదానగల్గెనేని కూరగుటమందు." మందుపట్టడ n. A place where fireworks are prepared. బాణసంచా చేసెడు శాల. మందుమల n. A hill on which drugs are found, an epithet applied to a hill called ద్రోణము. మందులమారి n. One who administers love powders. మందాకు n. A medicinal herb. ఓషధి. "కోటబంగారుగా జేయుకొరుకుమున్ను బ్రహ్మపిడిచిన మందాకు పసరవంగ." మందులవాడు n. A druggist

జన్‌ ఔషధీ మందులు

[మార్చు]

మందు ఒకటే... బ్రాండ్లు వేలు:మందుల కంపెనీల ప్రతినిధులు డాక్టర్లకు మందుల గురించి పరిచయం చేస్తుంటారు. నిజానికి అవేమీ కొత్త మందులు కాదు.ఉన్న మందుల్నే రకరకాల కంపెనీల వాళ్లు రకరకాల పేర్లతో వాటిని తయారు చేస్తారు.మనకు 375 మందులు చాలని 'హథీ' కమిషన్‌ మూడున్నర దశాబ్దాల కిందట తేల్చి చెప్పింది. అయితే ఇపుడు రకరకాల రూపంలో మొత్తం 75 వేల బ్రాండ్లు మార్కెట్‌ను ముంచెత్తుతున్నాయి. మందుల కంపెనీల మాయాజాలానికి చిక్కకుండా మందులను వాటి అసలు ధరలకు అందించేందుకు బ్రాండ్లతో సంబంధం లేకుండా అసలు మందునే చౌక ధరకు అందించేవే 'జన్‌ ఔషధీ' షాపులు.అతి తక్కువ ధరకు నాణ్యమైన మందులను సరఫరా చేసేందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వ ఆధీనంలోని ఫార్మాస్యూటికల్‌ విభాగం 'జన్‌ ఔషధీ'ల బాధ్యతను తీసుకుంది.ప్రభుత్వ రంగ ఔషధ తయారీ సంస్థల నుంచి మాత్రమే జన్‌ఔషధీలు మందులను కొనుగోలు చేస్తాయి.

నకిలీ మందులు

[మార్చు]
  • ప్రపంచవ్యాప్తంగా తయారయ్యే నకిలీ మందుల్లో 35 శాతం భారతదేశంలోనే ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.- ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ
  • దేశంలో నకిలీ మందుల అమ్మకం ఏటా 25 శాతం వృద్ధి చెందుతోంది.- అసోచామ్‌
  • మార్కెట్లో ఉన్న మందుల్లో 8 శాతం అనుమానించ తగినవి—కేంద్ర ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ

మన రాష్ట్రంలో 51 వేలకు పైగా మందుల దుకాణాలు, 1791 తయారీ సంస్థలు ఉన్నాయి. వీటిని తనిఖీ చేయడానికి ప్రతీ 100 మందుల దుకాణాలకు ఒకరు చొప్పున 510 మంది డ్రగ్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్లు కావాలి. ప్రతీ 25 మందుల తయారీ సంస్థలపై ఒక ఇన్‌స్పెక్టర్‌ చొప్పున మరో 72 మంది ప్రత్యేక నిఘా అధికారులు అవసరం. మొత్తం 582 మంది డ్రగ్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్లు అవసరం కాగా పనిచేస్తున్నది కేవలం 46 మంది. ఔషధాలపై పరిశోధనలు చేసే సంస్థలకు అనుబంధంగా నాణ్యత పరీక్షా కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేయాలి.ఔషధ నియంత్రణ శాఖలో అత్యున్నత ప్రమాణాలతో కూడిన పరికరాలు, సాంకేతిక నైపుణ్యం ఉన్న సిబ్బందిని అందుబాటులో ఉంచాలి.

ఆయుర్వేద మందులు

[మార్చు]
  • మహాకనకసింధూరరసం - ఈ మందుని క్షయ, శ్వాసకోశ వ్యాధులకు వాడతారు.
  • సిద్ధమకరధ్వజం
  • పూర్ణచంద్రోదయం
  • త్రైలోక్యచింతామణి - గుణము: రసాయనము, హ్రుద్యము, క్షయ, పాందు రోగ హరము. మోతాదు : 2 నుండి 4 మాత్రలు. వాడు విధానము : రోజుకు 2 లేక 3 సార్లు తేనెతో భోజనమునకు అర గంట ముందు లేక వెనుక ఇవ్వవలెను.
  • మహాలక్ష్మీవిలాసరసం
  • స్వర్ణసూర్యావర్తి
  • కనకలోహచింతామణి
  • కనకబాలసూర్యోదయం
  • రాజశిరోభూషణం
  • రసచింతామణి
  • విషమజ్వరాంతకలోహం
  • స్వర్ణకాంతవల్లభరసం
  • రజతరసాయనం
  • అష్టలోహపూర్ణచంద్రోదయం
  • కాంతవల్లభరసం
  • వైక్రాంతచంద్రోదయం
  • రజతచంద్రోదయం
  • రజతలోహరసాయనం
  • చతుర్లోహరసాయనం
  • వ్యాధిహరణరసం
  • దివ్యసింధూరం
  • వాతరాక్షసం
  • వంటబాలసూర్యోదయం
  • కఫకేసరి
  • ప్రవాళచంద్రోదయం
  • శ్లేష్మగజాంకుశం
  • స్వర్ణవంగం
  • రసరాట్టు
  • షడ్గుణసింధూరం
  • వసంతకుసుమాకరం - ఈ మందు మధుమేహం వ్యాధిగ్రస్థులకు చాలా వుపయోగకరము. వీరికి ఇది ముందు జాగ్రత్త మందుగా దీనిని చెప్పవచ్చు; అనగా రాబోవు శారీరక ఇబ్బందులను ఆపటం గాని లేక త్వరగా రాకుండా గాని చేయును. ఇంకా రక్త వాంతులు, కాళ్ల మంటలకు బాగుగ పనిచెయును. వాడబడే వస్తువులు: స్వర్ణ భస్మం, వంగ భస్మం, నాగ భస్మం, కాన్థసిందూరంమ్, అబ్రక భస్మం, రస సిన్ధూరం మొదలైనవి. మోతాదు: రోజూ ఒక మాత్ర. అనుపానము, మొతాదు రోగ లక్షణముల ననుసరించి మారును.

హోమియోపతి మందులు

[మార్చు]

కముకుదెబ్బలకు : ఆర్నిక
ఎముకలు గాయపడినపుడు : సింఫైటం
నరములు గాయపడినప్పుడు : హైపెరికం
కుడివైపు బాధలకు : లైకోపొడియం
ఎడమవైపు బాధలకు : లేకసిస్

అల్లోపతీ మందులు

[మార్చు]

ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (WHO) ప్రకటించిన అవసరమైన మందుల (Essential Medicines) జాబితా నుండి కొన్ని మందులు.

ఇవి కూడా చూడండి

[మార్చు]

మూలాలు

[మార్చు]
Look up మందు in Wiktionary, the free dictionary.
  1. ↑ Saunders J (June 2000). "క్లినికల్ మెడిసిన్ ఒక కళగా , విజ్ఞానశాస్త్రంగా సాధన". Med Humanit. 26 (1): 18–22.
  2. ↑ "Dictionary, medicine". Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 2 Dec 2013.
  3. ↑ Ackerknecht E (1982). Shortషధం యొక్క సంక్షిప్త చరిత్ర. JHU Press. p. 22. ISBN 978-0-8018-2726-6.
  4. ↑ Hong F (2004). "చైనాలో మెడిసిన్ చరిత్ర" (PDF). మెక్‌గిల్ జర్నల్ ఆఫ్ మెడిసిన్. 8 (1): 7984. Archived from the original (PDF) on 1 December 2013.
  5. ↑ Unschuld P (2003). హువాంగ్ డి నేయి జింగ్: ప్రాచీన చైనీస్ వైద్య వచనంలో ప్రకృతి, జ్ఞానం, చిత్రాలు. University of California Press. p. ix. ISBN 978-0-520-92849-7. Archived from the original on 18 April 2016. Retrieved 14 November 2015.
  6. ↑ Singh A, Sarangi D (2003). "మనం ఆలోచించి పనిచేయాలి". ఇండియన్ జర్నల్ ఆఫ్ ప్లాస్టిక్ సర్జరీ. 36 (1): 53–54. Archived from the original on 29 September 2018. Retrieved 9 August 2021.
  7. ↑ Rana RE, Arora BS (2002). "భారతదేశంలో ప్లాస్టిక్ సర్జరీ చరిత్ర". పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ మెడిసిన్ జర్నల్. 48 (1): 76–8.
  8. ↑ Aluvihare A (November 1993). "రోహల్ క్రమయ లోవత ధాయధ కాలే శ్రీలంకకాయో". Vidhusara Science Magazine: 5.
  9. ↑ Rannan-Eliya RP, De Mel N (9 February 1997). "శ్రీలంక ఆరోగ్య రంగంలో వనరుల సమీకరణ" (PDF). హార్వర్డ్ స్కూల్ ఆఫ్ పబ్లిక్ హెల్త్ & హెల్త్ పాలసీ ప్రోగ్రామ్, ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ పాలసీ స్టడీస్. p. 19. Archived (PDF) from the original on 29 October 2001. Retrieved 16 July 2009.
  10. ↑ Garrison FH (1966). మెడిసిన్ చరిత్ర. Philadelphia: W.B. Saunders Company. p. 97.
  11. ↑ "ఆన్‌లైన్‌లో మందులు కొనండి". lovelocal.in. Retrieved 7 September 2021.
  12. ↑ బ్రౌన్ నిఘంటువు ప్రకారం మందు పదప్రయోగాలు.[permanent dead link]

బయటి లింకులు

[మార్చు]

సర్వ ఔషధ సమాచారం

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=మందు&oldid=4360196" నుండి వెలికితీశారు