Jump to content

నౌరు

లంకెలను మార్చు
వికీపీడియా నుండి
రిపబ్లిక్ ఆఫ్ నౌరు
రిపబ్రికిన్ నౌయిరొ  (Nauruan)[1]
Motto: గాడ్స్ విల్ ఫస్ట్
Anthem: Nauru Bwiema
"Nauru, our homeland"మూస:Parabr
Location of నౌరు
Capitalయారెన్ (డిఫాక్టొ))[a]
Largest city డెనిగొమొడు
Official languages
Demonym నౌరుయన్
Government యినిటరీ ఎగ్జిక్యూటివ్ ప్రెసిడెంసీ ఆధ్వర్యంలో పనిచేసే యునిటరీ ఫార్లమెంటరీ రిపబ్లిక్ [6]
 -  అధ్యక్షుడు డేవిడ్ అడియాంగ్
 -  పార్లమెంటు స్పీకర్ మార్కస్ స్టెఫెన్
Legislature పార్లమెంట్
ఇండిపెండెంస్
 -  నౌరు ఇండిపెండెంస్ చట్టం 31 జనవరి 1968 
Area
 -  Total 21 km2 (193వ)
8.1 sq mi 
 -  Water (%) 0.57
Population
 -  2024 estimate 11,919[7] (227th)
 -  2011 census 10,084[8]
 -  Density 480/km2 (25th)
1,243/sq mi
GDP (PPP) 2021 estimate
 -  Total $132 మిలియన్లు[9] (192వ)
 -  Per capita $9,995[9] (94వ)
GDP (nominal) 2022 estimate
 -  Total $150 మిలియన్లు[9]
 -  Per capita $10,125[9]
HDI (2022)Increase 0.696[10]
medium · 122వ
Currency ఆస్ట్రేలియన్ డాలర్ (ఔడ్)
Time zone యుటిసి+12[11]
Drives on the ఎడమ
Calling code +674
Internet TLD .nr

నౌరు,[c]అధికారికంగా నౌరు రిపబ్లిక్[d] సెంట్రల్ పసిఫిక్‌లోని మైక్రోనేషియా ప్రాంతంలోని ఒక ద్వీప దేశం, మైక్రోస్టేట్. దీనికి తూర్పువైపున సుమారు 300 కి.మీ దూరంలో కిరిబాటి ద్వీపదేశానికి చెందిన బనాబా అత్యంత సమీపంలోని పొరుగు ప్రాంతం.[14]

ఇది తువాలుకు వాయువ్య దిశలో ఉంది. సోలోమన్ ద్వీపాలకు ఈశాన్యంలో 1,300 kiloమీటర్లు (4,300,000 అ.) దూరంలో ఉంది.[15] తూర్పు-ఈశాన్య పాపువా న్యూ గినియా ఉండగా ఆగ్నేయ దిశలో మైక్రోనేషియా సమాఖ్య రాష్ట్రాలు అలాగే దక్షిణాన మార్షల్ దీవులు. 21 చదరపు kiloమీటర్లు (230,000,000 sq ft) వైశాల్యం మాత్రమే ఉన్న నౌరు వైశాల్యపరంగా ప్రపంచంలో మూడవ స్థానంలో ఉంది. నౌరు వాటికన్ సిటీ, మొనాకో కంటే వైశాల్యపరంగా అధికంగా ఉంది. ద్వీపదేశాలలో అత్యంత చిన్నదైన గణతంత్ర రాజ్యంగా ఉంది. అలాగే కామన్వెల్త్ ఆఫ్ నేషన్స్ అతి చిన్న సభ్య దేశంగా ఉంది. నౌరు జనాభా సుమారు 10,800. జనసంఖ్యాపరంగా నౌరు ప్రపంచంలో మూడవ స్థానంలో (వలసలు లేదా విదేశీ భూభాగాలు చేర్చబడలేదు) ఉంది. నౌరు ఐక్యరాజ్య సమితి, కామన్వెల్త్ ఆఫ్ నేషన్స్, ఆఫ్రికా, కరేబియన్, పసిఫిక్ దేశాల సంస్థలలో సభ్యత్వం కలిగి ఉంది.

ఈప్రాంతంలో సుమారు సా.శ 1000 నుండి మైక్రోనేషియన్లు స్థిరపడ్డారు. 19వ శతాబ్దం చివరలో నౌరు స్థాధీలపరచుకుని తమ కాలనీ ప్రాంతాలలో ఒకటిగా జతచేసుకున్నది. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత నౌరు ఆస్ట్రేలియా, న్యూజిలాండ్, యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ నిర్వహణలో ఉన్న లీగ్ ఆఫ్ నేషన్స్ మాండేట్ ఆధీనంలోకి మారింది. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో నౌరును ఆక్రమించిన జపనీస్ దళాలు ఈప్రాంతాన్ని మిత్రరాజ్యాలకు అనుకూలంగా మార్చాయి. ఇది పసిఫిక్ అంతటా మిత్రరాజ్యాల పురోగతికి ఎంతగానో సహకరించింది. యుద్ధం ముగిసిన తరువాత, దేశం ఐక్యరాజ్యసమితి ట్రస్టీషిప్కు మార్చబడింది. నౌరుకు 1968లో స్వాతంత్ర్యం లభించింది. 2001 నుండి ఆస్ట్రేలియా ప్రభుత్వం హోస్టింగ్ కు అంగీకారం తెలిపి నౌరు రీజనల్ ప్రొసెసింగ్ సెంటర్ స్థాపనకు సహకరించింది. ఆఫ్షోర్ ఆస్ట్రేలియన్ ఇమ్మిగ్రేషన్ డిటెన్షన్ ఫెసిలిటీ కల్పించిన కారణంగా ఇది మరింత వివాదాస్పదంగా మారింది. ఆస్ట్రేలియా మీద భారీగా ఆధారపడిన కారణంగా కొన్ని వర్గాలు నౌరును ఆస్ట్రేలియా కు క్లైంటుగా భవిస్తున్నారు. [16][17][18]

నౌరు ఒక ఫాస్ఫేట్-రాక్ తో రూపొందించబడిన ద్వీపం. ద్వీప ఉపరితలంలో గొప్ప నిక్షేపాలున్నాయి. సులభంగా అనుమతించింది స్ట్రిప్ మైనింగ్ చేయడానికి ఇది సహకారం అదిస్తుంది. శతాబ్దానికి పైగా కార్యకలాపాలు జరిగినప్పటికీ ఇది దేశ పర్యావరణానికి తీవ్రంగా హాని కలిగించింది. దీనికారణంగా ద్వీప దేశం తరచుగా "వనరుల శాపం" పొందిన దేశంగా భావించబడుతుంది.. 1990లో ఫాస్ఫేట్ వనరులు క్షీణించాయి. మిగిలిన నిల్వలు వెలికితీతకు ఆర్థికంగా ఆచరణీయమైనవి కావు. A ట్రస్ట్ ద్వీపం సేకరించిన మైనింగ్ సంపదను నిర్వహించడానికి ఏర్పాటు చేయబడిన ట్రస్ట్ వనరుల క్షీణత కారణంగా నిర్వీయం అయింది. ఆదాయం సంపాదించడానికి, నౌరు ఒక పన్ను స్వర్గం మారింది. ప్రజలు చట్టవిరుద్ధం మనీలాండరింగ్ను తమ ఆదాయవనరుగా మార్చుకుంటున్నారు. ఫలితంగా నౌరు మనీ లాండరింగ్ కేంద్రం[19]గా గుర్తించబడుతుంది.

చరిత్ర

[మార్చు]
ఈ సందర్భంగా నయనతార ఫొటో నౌరు పౌర యుద్ధం 1880 నాటికి

నౌరులో కనీసం 3,000 సంవత్సరాల క్రితం మైక్రోనేషియన్లు మొదట స్థిరపడ్డారు. దీనికి అవసరమైన ఆధారాలు ఉన్నాయి. అందువలననే ఇక్కడ పాలినేషియన్ ప్రభావం[20] కనిపిస్తుంది. నౌరు పూర్వ చరిత్ర గురించి చాలా తక్కువ అందుబాటులో ఉంది.,[21] ఈ ద్వీపం సుదీర్ఘకాలం ఒంటరిగా ఉందని విశ్వసించబడుతుంది. ఫలితంగా నివాసితులలో ప్రత్యేక భాషాభివృద్దికి దారితీసింది.[22] నౌరులో సాంప్రదాయకంగా 12 వంశాలు లేదా తెగలు ఉన్నాయి. ఇవి దేశ జెండాలో పొందుపరచిన నక్షత్రంలోని పన్నెండు కోణాలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాయి. సాంప్రదాయకంగా, నౌరు ప్రజలు మాతృక పరంగా ఈ 12 వంశాల సంతతికి చెందినవారై ఉన్నారు. ఇక్కడి నివాసులు ఆక్వాకల్చర్ మీద ఆధ్హారపడి జీవిస్తుంటారు: వారు జువనిలి మిల్క్ ఫిష్ ( ఇబియా లో నౌరు అని పిలుస్తారు ), వాటిని మంచినీటికి అలవాటు చేయడానికి బుడా సరస్సులో వేసి పెంచుతుంటారు. ఇవి ప్రజలకు విశ్వసనీయమైన ఆహార వనరును అందిస్తుంది. వారి ఆహారంలో అదనంగా స్థానికంగా పెరిగిన కొబ్బరికాయలు, పాండనస్ పండు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంటాయి.[23] "నౌరు" అనే పేరు అనౌరొ అనే పదం నుండి ఉద్భవించి ఉండవచ్చు. అనౌరొ అంటే ' నేను బీచ్ కు వెళ్తాను.'అని అర్ధం.

1798 లో, బ్రిటిష్ సముద్ర కెప్టెన్ జాన్ ఫెర్న్, తన వాణిజ్య నౌక హంటర్ (300 టన్నులు)లో ప్రయాణించి నౌరును చేరుకున్న మొదటి పాశ్చాత్యుడు అయ్యాడు, దాని ఆకర్షణీయతను గుర్తించిన కారణంగా దీనిని ఆయన "ఆహ్లాదకరమైన ద్వీపం" అని పిలిచాడు.[24][25] 1826 నుండి నౌరు ప్రజలకు తిమింగలం వేట కొరకు అలాగే వాణిజ్య నౌకలలో వచ్చే యూరోపియన్లతో క్రమం తప్పకుండా సంబంధం ఏర్పడింది. వారు ఆహార మరియు ఇతర అత్యవసర సరుకుల సరఫరా మరియు మంచినీటి కోసం ఇక్కడి ప్రజలతో సంబంధం ఏర్పరచుకున్నారు.[26] చివరిగా 1904 లోతిమింగలం వేటగాడు వేలర్ తన ఏజ్ ఆఫ్ సెయిల్ నౌకలో ఈ దీవిని సందర్శించాడు.

ఈ సమయంలో, ఐరోపా నౌకల నుండి పారిపోయినవారు ఈ ద్వీపంలో నివసించడం ప్రారంభించారు. ద్వీపవాసులు మద్యపానానం (పామ్ వైన్) మరియు తుపాకులకు బదులుగా ఆహారపదార్ధాలు అందించారు . 10 సంవత్సరాల కాలం కొనసాగిన అంతర్యుద్ధంలో ఈ తుపాకులు ఉపయోగించబడ్డాయి. నౌరు పౌర యుద్ధం ఇది 1878 లో ప్రారంభమైంది.

గ్రేట్ బ్రిటన్ తో ఒప్పందం 1888లో తరువాత జర్మనీ నౌరును బ్రిటన్ దేశానికి జతచేసింది, పరిపాలనా సౌలభ్యం నౌరు కోసం మార్షల్ దీవుల రక్షణలో చేర్చబడింది.[27] జర్మన్లు ప్రవేశంతో అంతర్యుద్ధం ముగింపుకు వచ్చింది. తరువాత రాజులు ఈ ద్వీపానికి పాలకులుగా నియమించబడ్దారు. వారిలో రాజు ఆవేయిడా అత్యంత గుర్తింపుపొందిన పాలకుడుగా మారాడు. 1888 లో గిల్బర్ట్ దీవుల నుండి క్రైస్తవ మిషనరీలు ఈ దీవికి వచ్చారు.[28][29] జర్మన్ వలసదారులు ఈ ద్వీపాన్ని "నవోడో" లేదా "ఒనావెరో"అని పిలిచారు.[30] జర్మన్లు దాదాపు మూడు దశాబ్దాలకాలం నౌరును పాలించారు. 1890 లో 15 ఏళ్ల నౌరు అమ్మాయిని వివాహం చేసుకున్న రాబర్ట్ రాష్, అనే ఒక జర్మన్ వ్యాపారి ఈ దీవీ మొదటి ణిర్వాహకుడుగా నియమించబడ్డాడు.[28]

1900 లో గని అన్వేషకుడు ఆల్బర్ట్ ఫుల్లర్ ఎల్లిస్ నౌరులో ఫాస్పేట్ నిక్షేపాలను కనుగొన్నాడు.[25] 1906 లో జర్మనీతో ఒప్పందం ద్వారా పసిఫిక్ ఫాస్ఫేట్ కంపెనీ ఫాస్పేట్ నిల్వలను వెలికితీయడం ప్రారంభించింది. 1907 లో మొదటి రవాణాను ఎగుమతి ప్రారభం అయింది.[24] 1914లో మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం మొదలైన తరువాత నౌరును ఆస్ట్రేలియా దళాలు స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. 1919 లో దీనిని మిత్రరాజ్యాలు మరియు అనుబంధ శక్తులు లీగ్ ఆఫ్ నేషన్స్ ఆదేశం అనుసరించి “హీజ్ బ్రిటానిక్ మెజెస్టీ“కి పరిపాలనా అధికారం ఇవ్వబడింది. 1919లో యునైటెడ్ కింగ్డమ్, ఆస్ట్రేలియా, న్యూజిలాండ్ ప్రభుత్వాలతో నౌరు ద్వీపం కుదుర్చుకున్న ఒప్పందం తరువాత ద్వీపం నిర్వహణ బాధ్యతను యునైటెడ్ కింగ్డమ్, ఆస్ట్రేలియా, న్యూజిలాండ్ దేశాలు నిర్వహించాయి. అలాగే ఈ ఒప్పందం బ్రిటిష్ ఫాస్ఫేట్ కమిషన్ (బిపిసి) అనే అంతర్ ప్రభుత్వ సంస్థకు ఫాస్పేట్ నిక్షేపాలను వెలికితీయడానికి వీలు కల్పించింది. 1920 లోలీగ్ ఆఫ్ నేషన్స్ నిబంధనలురూపొందించబడ్డాయి..[31]

20వ శతాబ్దం ఆరంభం వరకు కొనసాగిన వలసవాద పోరాటాల కారణంగా ద్వీపవాసులు ఇన్ఫ్లుయెంజా అటువ్యాధిని ఎదుర్కొన్నారు. దీని కారణంగా స్థానిక నౌరు ప్రజలలో మరణాల రేటు 18 శాతానికి చేరుకుంది. 1923 లో లీగ్ ఆఫ్ నేషన్స్ ఆస్ట్రేలియాకు నౌరుపై ట్రస్టీ అధికరాన్ని ఇచ్చింది, యునైటెడ్ కింగ్డమ్ మరియు న్యూజిలాండ్ సహ-ట్రస్టీలుగా ఉన్నాయి. 6 న -7 డిసెంబర్ 1940 జర్మన్ సహాయక క్రూయిజర్స్ కోమెట్, ఓరియన్ శాంక్ అనే ఐదు సరఫరా నౌకలు మునిగిపోయాయి. కోమెట్ ఆ తర్వాత నౌరు యొక్క ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ ప్రాంతాలు, చమురు నిల్వ డిపోలు, మరియు ఓడల లోడింగ్ కాంటిలేవర్లను ఆపివేసాయి.[32][33]

యు. ఎస్. ఆర్మీ ఎయిర్ ఫోర్సెస్ 1943 లో నౌరు లోని జపాన్ ఎయిర్ స్ట్రిప్ పై బాంబు దాడి.[34]

1942 ఆగస్టు 25న నౌరును జపాన్ దళాలు ఆక్రమించాయి.[35] జపనీయులు 2 విమానాశ్రయాలను నిర్మించారు, 1943 మార్చి 25న నౌరుకు ఆహార సరఫరాను అందకుండా చేయడానికి ఈ విమానాశ్రయాలు రెండు మొదటిసారిగా బాంబు దాడికి గురైయ్యాయి .[36] జపనీయులు తమచే ఆక్రమించబడిన చుక్ దీవులలో పనిచేయడానికి 1,200 మంది నౌరు ప్రజలను దేశమునుండి తరలించారు. [34] ఇక్కేడి నుండి జపాన్ ప్రధాన చేరడానికి మిత్రరాజ్యాల వ్యూహంలో భాగంగా నౌరు జపానీయుల నుండి తిరిగి స్వాధీనం చేసుకొనబడింది. నౌరు చివరకు 1945 సెప్టెంబర్ 13 న జపనీయుల నుండి తిరిగి తీసుకోబడింది, కమాండర్ హిసాయాకి సోడా ఈ ద్వీపాన్ని ఆస్ట్రేలియన్ సైన్యానికి అప్పగించి రాయల్ ఆస్ట్రేలియన్ నేవీలొంగిపోయాడు.[37] .. హెచ్ ఎం ఎస్ <i id="mwAYQ">డైమంటినా</i> యుద్ధ నౌకలో మొదటి ఆస్ట్రేలియన్ సైన్యం లెఫ్టినెంట్ జనరల్ వెర్నాన్ స్టూర్డీ ప్రతినిధిగా బ్రిగేడియర్ జె. ఆర్. స్టీవెన్సన్, ఈ లొంగుబాటుకు ఆంగీకారం తెలిపాడు.[38][39] 745 ను చుక్ నుండి స్వదేశానికి రప్పించడానికి ఏర్పాట్లు చేయబడ్డాయి లొంగుబాటు తరువాత జపానీయుల బందీలుగా చుక్ ద్వీపంలో మనుగడ సాగించిన తరువాత అప్పటివరకు జీవించియున్న మిగిలి 745 మంది నౌరియన్లు తిరిగి నౌరుకు తీసుకురాబడ్దారు..[40] వారు 1946 జనవరిలో “ ట్రియెంజా “అనే బిపిసి నౌకలో నౌరుకు తిరిగి వచ్చారు.[41]

1947 లో, ఆస్ట్రేలియా, న్యూజిలాండ్, యునైటెడ్ కింగ్డమ్‌లతో ఐక్యరాజ్యసమితి ఒక ట్రస్టీషిప్ స్థాపించింది.[42] ఆ ఏర్పాటు ప్రకారం యుకె, ఆస్ట్రేలియా, న్యూజిలాండ్ నౌరు సంయుక్త పరిపాలనా సంస్థగా ఉన్నాయి. నౌరు ద్వీప ఒప్పందం ప్రకారం ఆస్ట్రేలియా మొదటి అడ్మినిస్ట్రేటర్ను ఐదేళ్లపాటు నియమించాల్సి ఉంటుంది.ఆ తర్వాత మూడు ప్రభుత్వాలు నియమించాల్సి ఉంటుంది. అయితే, ఆచరణలో, పరిపాలనా అధికారాన్ని ఆస్ట్రేలియా మాత్రమే ఉపయోగించింది.[31][43]

చైనీస్ గ్వానో వేతనాలు, అదనపు సౌకర్యాల కొరకు మైనింగ్ కార్మికులు సమ్మెకు దిగిన కారణంగా 1948 నౌరు అల్లర్లు సంభవించాయి. ఆస్ట్రేలియా పరిపాలన ఒక అత్యవసర పరిస్థితి ప్రవేశపెట్టింది. సమ్మెను నియంత్రించడానికి స్థానిక పోలీసులు, స్థానికులు, ఆస్ట్రేలియన్ అధికారుల సాయుధ స్వచ్ఛంద సేవకులు సమీకరించబడ్డారు. ఈ దళం సబ్ మెషిన్ గన్స్, ఇతర తుపాకీలను ఉపయోగించి చైనీస్ కార్మికుల మీద కాల్పులు జరిపింది. ఈ ఘటనలో ఇద్దరు మరణించారు, పదహారు మంది గాయపడ్డారు. సుమారు 50 మంది కార్మికులను అరెస్టు చేశారు. వీరిలో ఇద్దరు నిర్బంధంలో ఉన్నప్పుడు కత్తితో పొడిచి చంపబడ్డారు. ఖైదీలను కత్తితో కొట్టిన సైనికుడి మీద అభియోగాలు మోపినప్పటికీ తరువాత గాయాలు "అనుకోకుండా తగిలిన గాయాలుగా" నిర్ధరించిన కారణంతో ఆ సైనికుడిని నిర్దోషిగా ప్రకటించారు."[44] సోవియట్ యూనియన్, చైనా ప్రభుత్వాలు ఈ ఘటన గురించి ఐక్యరాజ్యసమితి వద్ద ఆస్ట్రేలియా మీద అధికారిక ఫిర్యాదులు చేశారు.[45]

నౌరు యొక్క ఉపగ్రహ చిత్రం, 2002

1964 లో నౌరు జనాభాను క్వీన్స్లాండ్ ఆస్ట్రేలియా తీరం వెలుపల ఉన్న కర్టిస్ ద్వీపానికి తరలించి ఆస్ట్రేలియా, బ్రిటన్, న్యూజిలాండ్ కంపెనీలు నౌరులోని ఫాస్ఫేట్ విస్తారంగా తవ్వడానికి ప్రయత్నించాయి. ఇది ఈద్వీప ప్రకృతికి ప్రమాదకరంగా మారింది. 1990 ల నాటికి ఈ ద్వీపం నివాసయోగ్యం కాదని భావించబడింది.. ద్వీపాన్ని పునరుద్ధరించడం ఆర్థికంగా అసాధ్యమని భావించారు. 1962 లో, ఆస్ట్రేలియా ప్రధాని రాబర్ట్ మెన్జిస్ ఈ మూడు దేశాలు నౌరు ప్రజలకు పరిష్కారం అందించాల్సిన బాధ్యత ఉందని, వారికి కొత్త ద్వీపాన్ని కనుగొనాలని ప్రతిపాదించాడు. 1963 లో ఆస్ట్రేలియా ప్రభుత్వం కర్టిస్ ద్వీపంలోని అన్ని భూములను (ఇది నౌరు కంటే చాలా పెద్దది) కొనుగోలు చేయాలని ప్రతిపాదించింది. నౌరు ప్రజలకు ద్వీపం మీద స్వయం ప్రతిపత్తిని అందించింది. ఫలితంగా నౌరు ప్రజలు ఆస్ట్రేలియా పౌరులయ్యారు.[46][47] కర్టిస్ ద్వీపంలో నౌరు ప్రజలను పునరావాసం కల్పించడానికి £10 మిలియన్ (ఒక$649 మిలియన్ లో 2008[63]) వ్యయం చేయబడింది. ఈ ధనం గృహ నిర్మాణం, మౌలిక సదుపాయాలు, పశుసంవర్ధక, వ్యవసాయ రంగం, చేపలు పట్టడం పరిశ్రమలు స్థాపించడానికి వ్యయం చేయబడింది.[48] అయినప్పటికీ నౌరు ప్రజలు ఆస్ట్రేలియా పౌరులుగా మారాలని కోరుకోలేదు వారు కర్టిస్ ద్వీపం మీద సార్వభౌమత్వాన్ని ఇవ్వాలని కోరుకున్నారు. స్వతంత్ర దేశంగా తమను తాము ప్రకటించుకోవడానికి ఆస్ట్రేలియా అంగీకరించదు.[49] కర్టిస్ ద్వీపానికి తరలించే ప్రతిపాదనను నౌరు తిరస్కరించింది. బదులుగా నౌరులో తమ గనులను నిర్వహించుకుంటూ స్వతంత్ర దేశంగా మారాలని ఎంచుకుంది.[50]

1966 జనవరిలో నౌరు స్వయం పాలన పొందింది, రెండు సంవత్సరాల రాజ్యాంగ సదస్సు. 1968 జనవరి 31న వ్యవస్థాపక అధ్యక్షుడు హామర్ డెరోబర్ట్ ఆధ్వర్యంలో స్వతంత్రంగా మారింది. 1967 లో మాసంలో నౌరు ప్రజలు బ్రిటిష్ ఫాస్ఫేట్ కమిషనర్ల ఆస్తులను కొనుగోలు చేశారు. 1970 జూన్ లో స్థానికంగా యాజమాన్యంలోని నౌరు ఫాస్ఫేట్ కార్పొరేషన్ (ఎన్ పి సి) గనుల నుండి వచ్చే ఆదాయం నౌరు ప్రజలను ప్రపంచంలోనే అత్యంత ధనవంతులలో ఒకటిగా చేసింది.[51][52] 1989 లో నౌరు ఆస్ట్రేలియా మీద చట్టపరమైన చర్యలు తీసుకుంది. అంతర్జాతీయ న్యాయస్థానం ముఖ్యంగా ఆస్ట్రేలియా ద్వీప పరిపాలనలో ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ వల్ల కలిగే పర్యావరణ నష్టాన్ని సరిచేయడంలో ఆస్ట్రేలియా వైఫల్యం చెందిందని పేర్కొన్నది. కొన్ని ఫాస్ఫేట్ భూములు: నౌరు వి. ఆస్ట్రేలియా నాయకత్వంలో నౌరు లోని గనుల తవ్వక ప్రాంతాల పునరుద్ధరణకు కోర్టు వెలుపల ఒక పరిష్కారం ఏర్పడింది.[53]

దీనికి ప్రతిస్పందనగా ఒక మార్చి 17, 2020 మార్చి 17 న కరణంగా నౌరులో అత్యవసర పరిస్థితిని ప్రకటించారు. అలాగే 30 రోజుల వ్యవధిలో వ్యాప్తిని తగ్గించే ప్రకటన మీద సంతకం చేశారు.[54]

భూగోళ శాస్త్రం

[మార్చు]
నౌరు మ్యాప్

నౌరు ఒక 21 kమీ2 (230,000,000 sq ft),[4] ఇది పసిఫిక్ మహాసముద్రభాగంలో ఓవల్ ఆకారంలో ఉన్న ద్వీపం. ఇది భూమద్యరేఖకు దక్షిణంగా 55.95 kమీ. (183,600 అ.) ఉంది. [55] ఈ ద్వీపం చుట్టూ ఒక పగడపు దిబ్బ ఉంది. ఇది ఆటుపోటుల వ్యత్యాసానికి కారణం ఔతుంది. పినాకెల్స్.[5] రీఫ్ ఒక నౌకాశ్రయం స్థాపించడానికి ఆటకంగా ఉంది. అయినప్పటికీ చిన్నచిన్న కాలువలు ద్వీపాలన్నింటికీ చిన్నతరహా బోట్లు రావడనికి సహకరిస్తున్నాయి.[56] 150 to 300 మీ. (490 to 980 అ.) పొడవైన సారవంతమైన తీర ప్రాంతం సముద్రతీరం వెంట విస్తరించి ఉంది.[5]

నౌరు తీర ప్రాంతం, దాని విలక్షణమైన సహజ పగడపు స్తంభాలతో
బుడా సరస్సు

నౌరు కేంద్ర పీఠభూమిని పగడపు శిఖరాలు చుట్టుముట్టాయి. పీఠభూమి ఎత్తైన ప్రదేశాన్ని కమాండ్ రిడ్జ్, అంటారు. ఇది 71 మీ. (233 అ.) సముద్ర మట్టానికి ఎత్తున ఉంది.[57]

నౌరు లోని ఏకైక సారవంతమైన ప్రాంతాలు ఇరుకైన తీర ప్రాంతంలో ఉన్నాయి, ఇక్కడ కొబ్బరి చెట్లు అధికంగా ఉంటాయి. బుడా సరస్సు చుట్టూ ఉన్న భూమి సరోవర జలాలను ఆధారం చేసుకుని అరటిపండ్లు, పైనాపిల్, కూరగాయలు, పాండనస్ చెట్లు అలాగే తమను చెట్టు వంటి ధృడమైన చెట్లు ఉన్నాయి.[5]

పసిఫిక్ మహాసముద్రంలోని మూడు గొప్ప ఫాస్ఫేట్ రాక్ ద్వీపాలలో నౌరు ఒకటి. బనాబా (ఓషన్ ఐలాండ్), కిరిబాటిలో, మకాటేయా ఉన్నాయి . నౌరు లోని ఫాస్ఫేట్ నిల్వలు ఇప్పుడు దాదాపు పూర్తిగా క్షీణించాయి. కేంద్ర పీఠభూమిలో నిర్వహించబడిన ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ ఒక బంజరు భూభాగంలో ముడతలు పడిన సున్నపురాయి శిఖరాలను వదిలివేసింది. ఇది 15 మీ. (49 అ.) కంటే అధికమైన ఎత్తులో ఉంది. నౌరు భూభాగంలో 80 శాతం భూమి మైనింగ్ కారణంగా నాశనం అయింది.[52] అలాగే ఇది పరిసర ప్రాంతాల ప్రత్యేక ఆర్థిక మండలాన్ని ప్రభావితం చేసింది. మైనింగ్ అలాగే ఫాస్ఫేట్ క్షీణత కారణంగా 40% సముద్ర జీవులు చంపబడ్డాయని అంచనా.[5][58]

ఈ ద్వీపంలో నదులు లేవు,[59] బుడా లగూన్ నుండి ప్రవాహం వెలుపలకు ప్రవహించదు; ఇది ఒక ఎండోరాయిక్ బేసిన్.

వాతావరణం

[మార్చు]

నౌరు వాతావరణం ఏడాది పొడవునా వేడిగా అలాగే అధికమైన తేమగా ఉంటుంది. ఎందుకంటే ఇది భూమధ్యరేఖకు అలాగే సముద్రానికి దగ్గరగా ఉంటుంది. నౌరు రుతుపవనాలు కారణంగా నవంబర్ నుంచి ఫిబ్రవరి వరకు వర్షాలు కురుస్తాయి. వార్షిక వర్షపాతం చాలా వైవిధ్యంగా ఉంటుంది. ఎల్ నినో-దక్షిణ అస్థిరత చేత ప్రభావితమై ఉంటుంది, ఫలితంగా పలు ఫ్రధాన క్షామాలు నమోదు అయ్యాయి.[20][60] నౌరు పగటి ఉష్ణోగ్రత 30 and 35 °C (86 and 95 °F) తో దాదాపు స్థిరంగా ఉంటుంది రాత్రి ఉష్ణొగ్రత 25 °C (77 °F) ఉంటుంది.[61]

నౌరులో ప్రవాహాలు, నదులు లేవు. నీటిని పైకప్పు నీటిపారుదల వ్యవస్థల నుండి సేకరిస్తారు లేదా ఫాస్ఫేట్ లోడ్ల కోసం తిరిగి వచ్చే నౌకలలో నౌరుకు తీసుకువస్తారు.[62]

పర్యావరణ శాస్త్రం

[మార్చు]
నౌరు యొక్క వైమానిక దృశ్యం

వృక్షసంపద లేకపోవడం అలాగే ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ పరిణామాల కారణంగా ద్వీపంలో జంతుజాలం తక్కువగా ఉంది. అనేక స్థానిక పక్షులు వాటి ఆవాసాల నాశనం కారణంగా అదృశ్యమయ్యాయి లేదా అరుదుగా మారాయి.[63] ద్వీపరాజ్యంలో వాస్కులర్ మొక్కలు సుమారు 60  నమోద చేయబడ్డాయి. ఈ ద్వీపానికి చెందిన జాతిగా భావించబడుతుంది. కొబ్బరి పెంపకం, మైనింగ్, ప్రవేశపెట్టిన జాతులు స్థానిక వృక్షజాలంను తీవ్రంగా దెబ్బతీశాయి.[20]

మాతృభూమికి చెందిన క్షీరదాలు లేనప్పటికీ స్థానిక కీటకాలు, భూమి పీతలు, పక్షులు, అంతరించి పోతున్న స్థానిక నౌరు రీడ్ వార్బర్. ది పాలినేషియన్ ఎలుక, పిల్లులు, కుక్కలు, పందులు, కోళ్లు వంటివి నౌకల నుండి నౌరుకు పరిచయం చేయబడ్డాయి.[64] రీఫ్ సముద్ర జీవన వైవిధ్యం ద్వీపంలో పర్యాటకులకు చేపలు పట్టడం ఒక ప్రసిద్ధ కార్యకలాపంగా చేస్తుంది; ఇక్కడ స్కూబా డైవింగ్,స్నార్కెలింగ్ వంటి పర్యాటకాకర్షణ క్రీడలు కూడా ప్రసిద్ధి చెందాయి.[65]

రాజకీయాలు

[మార్చు]
నౌరు పార్లమెంట్

నౌరు అధ్యక్షుడు డేవిడ్ అడేంగ్ నాయకత్వంలో 19 మంది సభ్యులున్న ఏకసభ పార్లమెంటు పనిచేస్తుంది. ఈ దేశం ఐక్యరాజ్యసమితి, కామన్వెల్త్ ఆఫ్ నేషన్స్, ఆసియా అభివృద్ధి బ్యాంకు సభ్యత్వం కలిగి ఊది. నౌరు ప్రజలు కామన్వెల్త్, ఒలింపిక్ క్రీడలు కూడా పాల్గొంటారు . ఇటీవల అంతర్జాతీయ పునరుత్పాదక ఇంధన సంస్థ (ఇరేనా) లో నౌరు సభ్యదేశంగా మారింది. 2016 ఏప్రిల్ లో నౌరు అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి నౌరు రిపబ్లిక్ 189వ సభ్య దేశంగా అవతరించింది.

నౌరు ఒక రిపబ్లిక్ పార్లమెంటరీ వ్యవస్థ ప్రభుత్వానికి చెందినవి. అధ్యక్షుడు రాష్ట్ర అధిపతి, ప్రభుత్వ అధిపతిగా విధులు నిర్వహిస్తాడు. పార్లమెంటరీ విశ్వాసం మీద ఆధారపడి రాష్ట్రపతిగా కొనసాగడానికి అవకాశం లభిస్తుంది. పార్లమెంటులోని మొత్తం 19 స్థానాలకు ప్రతి మూడు సంవత్సరాలకు ఒకసారి ఎన్నికలు జరుగుతాయి.[66] పార్లమెంటు తన సభ్యుల నుండి అధ్యక్షుడిని ఎన్నుకుంటుంది. తరువాత అధ్యక్షుడు ఐదు నుంచి ఆరు మంది సభ్యులు కలిగిన ఒక మంత్రివర్గం ఎంచుకుని పాలనసాగిస్తుంటాడు. ఒక 2021 లో నిర్వహించిన ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ ఆధారంగా పౌరసత్వం పొందిన పౌరులు, వారి వారసులు పార్లమెంటు సభ్యులుగా మారడాన్ని నిషేధించారు.

నౌరు రాజకీయ పార్టీలకు నిర్మాణాలకు అధికారిక అనుమతిని నిషేధించింది. సాధారణంగా అభ్యర్థులు స్వతంత్ర అభ్యర్ధిగానే పదవికి నిలబడతారు. 19 మందిలో పదిహేను మంది ప్రస్తుత పార్లమెంటు సభ్యులు స్వతంత్రులు. నౌరు రాజకీయాల్లో నాలుగు రాజకీయపార్టీలు చురుకుగా ఉన్నాయి. వాటిలో నౌరు పార్టీ, డెమోక్రాటిక్ పార్టీ, నౌరు మొదటిది మరియు సెంటర్ పార్టీ వంటివి ప్రధాన పార్టీలు ఉన్నాయి. అయినప్పటికీ ప్రభుత్వంలో కూటములు తరచుగా పార్టీ అనుబంధం కంటే కుటుంబ సంబంధాలకు అధికంగా ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడుతుంది.[67]

1992 నుండి 1999 వరకు, నౌరులో ద్వీప మండలి (ఎన్ఐసి) అని పిలువబడే స్థానిక ప్రభుత్వ వ్యవస్థ ఉంది.[68] ఇది నౌరు స్థానిక ప్రభుత్వ మండలి ఒక వారసత్వాన్ని కొనసాగిస్తుంది. ఇది 1951 లో స్థాపించబడింది.[69] తొమ్మిది మంది సభ్యులు కలిగిన ఈ మండలి మునిసిపల్ సేవలను అందించడానికి రూపొందించబడింది. 1999లో ఎన్ఐసి రద్దు చేయబడి దానికి సంబంధించిన అన్ని ఆస్తులు, బాధ్యతలు జాతీయ ప్రభుత్వానికి అప్పగించబడ్డాయి.[68] నౌరులో అసాధారణమైన భూ యాజమాన్యం చట్టాలు అమలులో ఊన్నాయి. నౌరువాసులందరికి ద్వీపంలోని అన్ని భూములకు సంబంధించిన కొన్ని హక్కులు ఉన్నాయి. ఇది వ్యక్తులు అలాగే కుటుంబ సమూహాల యాజమాన్యంలో ఉంది. ప్రభుత్వ, కార్పొరేట్ సంస్థలకు భూమిమీద ఎలాంటి హక్కులు కలిగి ఉండవు, ప్రభుత్వానికి అవసరమైన భూమిని ఉపయోగించడానికి భూస్వాములతో లీజు ఒప్పందం కుదుర్చుకోవాలి. నౌరువాసులు కానివారు ఈ ద్వీపంలో భూమిమీద అధికారం కలిగి ఉండలేరు.[20]

నౌరు సుప్రీంకోర్టు, ప్రధాన న్యాయమూర్తి నేతృత్వంలో, రాజ్యాంగపరమైన సమస్యలు పరిష్కరించబడుతుంటాయి. ఇతర కేసులను ఇద్దరు న్యాయమూర్తుల అప్పీల్ కోర్టు పరిష్కరిస్తుంది. పార్లమెంటు తీర్పులను రద్దు చేయడానికి వీలుకాదు. చారిత్రాత్మకంగా అప్పీల్ కోర్టు తీర్పులను ఆస్ట్రేలియా హైకోర్టులో అప్పీల్ చేయవచ్చు ,[70] ఇది చాలా అరుదుగా జరుగుతుంది. 2018 మార్చి 12 న ప్రభుత్వం ఏకపక్షంగా ఈ ఒప్పందాన్ని ముగించిన తరువాత ఆస్ట్రేలియా కోర్టు అప్పీల్ అధికార పరిధి పూర్తిగా ముగిసింది.[71][72][73] దిగువ న్యాయస్థానాలు జిల్లా న్యాయస్థానం, కుటుంబ న్యాయస్థానం రెండూ రెసిడెంట్ మేజిస్ట్రేట్ నేతృత్వంలో ఉంటాయి. ఆయన సుప్రీంకోర్టు రిజిస్ట్రారుగా కూడా పనిచేస్తుంటాడు. నౌరులో రెండు క్వాసి కోర్టులు కూడా ఉన్నాయి: పబ్లిక్ సర్వీస్ అప్పీల్ బోర్డు, పోలీస్ అప్పీల్ బోర్డు. ఇవి రెండూ చీఫ్ జస్టిస్ అధ్యక్షతలో విధులు నిర్వహిస్తుంటారు.[5]

విదేశీ సంబంధాలు

[మార్చు]

1968లో స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత నౌరు కామన్వెల్త్ ఆఫ్ నేషంస్‌లో ప్రత్యేక సభ్యదేశంగా చేరింది; తరువాత ఇది 1999లో పూర్తి సభ్యత్వం పొందింది.[74] 1991లో ఆసియా అభివృద్ధి బ్యాంకులో 1999లో ఐక్యరాజ్యసమితిలో చేరింది.[75] దక్షిణ పసిఫిక్ ప్రాంతీయ పర్యావరణ కార్యక్రమం, పసిఫిక్ కమ్యూనిటీ, దక్షిణ పసిఫిక్ అప్లైడ్ జియోసైన్స్ కమిషన్ నౌరు సభ్యదేశంగా ఉది. .[76] 2021 ఫిబ్రవరిలో ఫోరమ్ ప్రధాన కార్యదర్శిగా హెన్రీ పూనాను ఎన్నిక చేసిన విషయంలో తలెత్తిన వివాదం కారణంగా నౌరు మార్షల్ దీవులు, కిరిబాటి, మైక్రోనేషియా సమాఖ్య రాష్ట్రాలతో కలిసి చేసిన ఒక ఉమ్మడి ప్రకటనలో పసిఫిక్ దీవుల ఫోరం నుండి అధికారికంగా వైదొలగనున్నట్లు ప్రకటించింది. [77][78]

శిక్షణ పొందుతున్న నౌరువా పోలీసు క్యాడెట్ లు. నౌరు సాయుధ బలగాలు లేవు, అయితే పౌర నియంత్రణలో ఒక చిన్న పోలీసు బలగాలు ఉన్నాయి.

నౌరుకు సాయుధ దళాలు లేనప్పటికీ పౌర నియంత్రణలో పనిచేస్తున్న ఒక చిన్న పోలీసు బలగం ఉంది.[4] రెండు దేశాల మధ్య ఏరోరచుకున్న అనధికారిక ఒప్పందం ఆధారంగా నౌరు రక్షణకు ఆస్ట్రేలియా బాధ్యత వహిస్తుంది.[4] 2005 సెప్టెంబర్ అవగాహన ఒప్పందం ఆధారంగా నౌరు బడ్జెట్ను సిద్ధం చేయడానికి ఆస్ట్రేలియా ఆర్థిక కార్యదర్శి, ఆరోగ్య మరియు విద్య సలహాదారులను నియమిస్తుంది. అలాగే ఆస్ట్రేలియా నౌరుకు ఆర్ధిక సహాయం, సాంకేతిక సహాయాన్ని కూడా అందిస్తుంది. శరణార్ధులు ఆస్ట్రేలియాలో ప్రవేశానికి ముందు వారి దరఖాస్తులు పరిశీలిస్తున్న సమయంలో శరణర్ధులకు నౌరు నివాసగృహవసతి అందింస్తున్నందుకు ఫ్రతిఫలగా ఆస్ట్రేలియా నౌరుకు ఈ సేవలను కానుకగా అందిస్తుంది. [79] నౌరు ఆస్ట్రేలియన్ డాలర్ ను అధికారిక కరెన్సీగా ఉపయోగిస్తుంది.[5]

ఐక్య రాజ్య సమితి సభ్యునిగా ఉన్న నౌరు తన స్థానాన్ని ఉపయోగించి దాని గుర్తింపును ఒకదాని నుండి మరొకదానికి మార్చడం ద్వారా తైవాన్ (అధికారికంగా రిపబ్లిక్ ఆఫ్ చైనా లేదా ఆర్ఒసి), చైనా (అధికారికంగా పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ చైనా లేదా పిఆర్సి) రెండు దేశాల నుండి ఆర్థిక మద్దతు పొందింది. 2002 జూలై 21 న ఒక చైనా విధానం గుర్తిస్తూ నౌరూ చైనా తో దౌత్య సంబంధాలు నెలకొల్పేందుకు ఒక ఒప్పందం మీద సంతకం చేసింది. ఒక చైనా విధానాన్ని అంగీకరించడం ద్వారా చైనా నౌరీకి 130 మిలియన్ల అమెరికా డాలర్లు అందించింది. [80] దీనికి ప్రతిస్పందనగా, నౌరు తో దౌత్య సంబంధాలను ఆర్ఒసి తెంచుకుంది. రెండు రోజుల తరువాత. 2005 మే 14న నౌరు ఆర్ఒసితో సంబంధాలను పునరుద్ధరించింది.,[81] చైనాతో దౌత్య సంబంధాలు అధికారికంగా 2005 మే 31న ముగిశాయి.[82] 2024 జనవరి 15 న నౌరు ఆర్ఒసితో సంబంధాలను తెంచుకుని తిరిగి చైనాతో దౌత్య సంబంధాలను పునరుద్ధరించింది.[83]

2008 లో కొసావోను స్వతంత్ర దేశంగా గుర్తించింది. అప్పటికే. రష్యా, నికరాగువా, వెనిజులా, జార్జియాకు చెందిన అబ్ఖాజియా, దక్షిణ ఒసేటియా అనే రెండు విచ్ఛిన్న స్వయంప్రతిపత్తి గల రిపబ్లిక్లులను గురించిన తరువాత 2009 లో నౌరూ కూడా గుర్తించి వాటిని గుర్తించిన దేశాలలో నౌరు నాలుగో దేశంగా అవతరించింది. ఫలితంగా నౌరు రష్యా నుండి 50 మిలియన్ల డాలర్లు (అమెరికా డాలర్లు69.5 )మానవతా సహాయంగా అందుకున్నట్లు రష్యా ప్రకటించింది.[80] .2008 జూలై 15 న నౌరు ప్రభుత్వం  రష్యా నుండి 12.5 మిలియన్ల అమెరిక డాలర్లను రుణంగా తీసుని ఓడరేవు పునరుద్ధరణ కార్యక్రమం కొరకు 9 మిలియన్ల డాలర్ల నిధులు మంజూరుచేస్తున్నట్లు ప్రకటించింది. ఈ సహాయానికి అబ్ఖాజియా, దక్షిణ ఒసేటియాలను గుర్తించడంతో సంబంధం లేదని నౌరు ప్రభుత్వం పేర్కొంది.[84]

ద్వీపంలో వాతావరణ పర్యవేక్షణ సదుపాయాన్ని అమెరికా వాతావరణ రేడియేషన్ మెషర్మెంట్ కార్యక్రమం నిర్వహిస్తుంది.[85]

నౌరు ఆదాయంలో గణనీయమైన భాగం ఆస్ట్రేలియా నుండి సహాయం రూపంలో లభిస్తూ ఉంది. 2001 లో ఒక నార్వేజియన్ నౌక ఎం వి <i id="mwA4U">టంపా</i> రక్షించిన 438 మంది శరణార్థులు, ఆస్ట్రేలియాను శరణు కోరారు. ది <i id="mwA4k">టంపా</i> అఫైర్ అని పిలవబడే వ్యవహారంలో ఆస్ట్రేలియా దళాలు నైజీరియన్ నౌకను అడ్డగించాయి. శరణార్థులను చివరికి నౌరుకు తీసుకెళ్లి నిర్బంధ కేంద్రాలలో ఉంచారు. చివరకు అది హార్వర్డ్ ప్రభుత్వం's పసిఫిక్ పరిష్కారం. ఆస్ట్రేలియా సహాయానికి బదులుగా నౌరు ఈ శరణార్థుల కోసం స్టేట్ హౌస్టా, ప్సైడ్ అని పిలువబడే రెండు నిర్బంధ కేంద్రాలను నిర్వహించింది.[86] 2001లో మొదటిసారిగా పంపిన వారిలో 2005 నవంబరు నాటికి ఇద్దరు శరణార్థులు మాత్రమే నౌరులో ఉన్నారు.[87] 2006 చివరలో, 2007 ఆరంభంలో ఆస్ట్రేలియా ప్రభుత్వం నౌరుకు మరిన్ని ఆశ్రయ అభ్యర్థుల బృందాలను పంపింది.[88] ఈ శరణార్థి కేంద్రం 2008 లో మూసివేయబడింది,[5] కానీ, ఆస్ట్రేలియా ప్రభుత్వం 2012 ఆగస్టులో పసిఫిక్ పరిష్కారాన్ని తిరిగి ఆమోదించిన తరువాత దీనిని తిరిగి తెరిచింది.[89] అంతర్జాతీయ మానవ హక్కుల సంస్థ అప్పటి నుండి నౌరు లో నివసిస్తున్న యుద్ధ శరణార్థుల పరిస్థితులను "భయానక"గా వర్ణించారు,[90][91]8 సంవత్సరాల వయస్సు ఉన్న పిల్లల అందించిన నివేదికలతో ఆత్మహత్య, స్వీయ-హాని వంటి చర్యలలో పాల్గొనడం వెలుగులోకి వచ్చింది.[92] 2018 లో ఈ పరిస్థితి "మానసిక ఆరోగ్య సంక్షోభం" గా ప్రపంచం దృష్టిలో వర్ణించబడింది. సుమారు 30 మంది పిల్లలు “ ట్రూమాటిక్ విత్డ్రావల్ సిండ్రోం “ తో బాధపడుతున్నారని భావించబడింది. దీనిని రిజైనేషన్ సిండ్రోమ్.[92][93]అని కూడా అంటారు. శిబిరం ప్రారంభం తరువాత 2023 మధ్య నాటికి మొదటిసారిగా పూర్తిగా ఖాళీ చేయబడింది. 2012 లో శిబిరం ప్రారంభమైనప్పటి నుండి అక్కడ 4183 మందిని నిర్బంధించారు.[94] 2024లో తిరిగి కొన్ని డజన్ల మంది శరణార్థులను అక్కడే ఉంచారు. వారి వాదనలు తిరిగి పరిశీలించబడుతూ ఊన్నాయి.[95]

పరిపాలనా విభాగాలు

[మార్చు]
దాని జిల్లాలు చూపిస్తున్న నౌరు యొక్క మ్యాప్

నౌరు పాలనాపరంగా 14 జిల్లాలుగా విభజించబడింది. వీటిలో 8 ఎన్నికల నియోజకవర్గాలు, 6 గ్రామాలుగా విభజించబడ్డాయి.[5][4] అత్యధిక జనాభా కలిగిన జిల్లా డెనిగోమోడులో 1,804 మంది నివాసితులున్నారు. వీరిలో 1,497 మంది రిపబ్లిక్ ఆఫ్ నౌరు ఫాస్ఫేట్ కార్పొరేషన్ స్థావరం ప్రాంతంలో నివసిస్తున్నారు. 2011 జనాభా లెక్కల ఆధారంగా జిల్లాల వారీగా జనాభా ఈ క్రింది పట్టికలో ఇవ్వబడింది.[96]

లేదు లేదు. జిల్లా మాజీ



పేరు 		ప్రాంతం



(హ) 		జనాభా



(2011) 		లేదు లేదు. యొక్క



గ్రామాలు 		సాంద్రత



(వ్యక్తులు / హెక్టారు)
1 అయోవో అయుయు 110 1,220 8 11.1
2 అనాబార్ అనెబ్వోర్ 150 452 15 3.0
3 అనతాన్ అనాటా 100 587 12 5.9
4 అనీబరే ఎవరైనా 310 226 17 0.7
5 బైట్సీ బీడీ, బైటీ 120 513 15 4.3
6 బో బోయ్ 50 851 4 17.0
7 బుడా అరేనిబోక్ 260 739 14 2.8
8 డెనిగోమోడు డెనికోమోటు 118 1,804 17 15.3
9 ఎవా ఎయోవా 120 446 12 3.7
10 ఇజువ్ ఇజుబ్ 110 178 13 1.6
11 మెనెంగ్ మెనే 310 1,380 18 4.5
12 నిబోక్ ఎనిబెక్ 160 484 11 3.0
13 ఉబాబో ఉబాయి 80 318 6 3.0
14 యారెన్ మోక్వా 150 747 7 4.0
– నౌరు నవోరో 2,120 10,084 169 4.8

ఆర్థిక వ్యవస్థ

[మార్చు]
2006 లో ఫాస్ఫేట్ లోడింగ్ మౌలిక సదుపాయాలు

2010 లలో పునరుజ్జీవనం చెందడానికి ముందు 1970 లలో నౌరు ఆర్థిక వ్యవస్థ బలంగా ఉంది. 1981 లో జిడిపి గరిష్ట స్థాయికి చేరుకుంది.[97] ఈ ధోరణి ఆర్ధికాభివృద్ధి ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ కారణంగా లభించింది. ఇది దాని ఆర్థిక ఉత్పత్తిలో ప్రధాన భాగంగా ఉంది. 1980 ల ప్రారంభంలో మైనింగ్ తగ్గింది.[98]: 5 [99] కొన్ని ఇతర వనరులు ఉన్నాయి అలాగే చాలా అవసరాలు వస్తువులు దిగుమతి చేయబడతాయి.[5][100] రోన్ఫోస్ ఆధ్వర్యంలో ఇప్పటికీ చిన్న తరహా మైనింగ్ నిర్వహించబడుతుంది, దీనిని గతంలో నౌరు ఫాస్ఫేట్ కార్పొరేషన్ అని పిలుస్తారు.[5] ప్రభుత్వం రాన్ఫోస్ ఆదాయంలో కొంత శాతాన్ని నౌరు ఫాస్ఫేట్ రాయల్టీస్ ట్రస్ట్కు మంజూరు చేస్తుంది. ఫాస్ఫేట్ నిల్వలు అయిపోయిన తరువాత పౌరులకు మద్దతు ఇవ్వడానికి ఉద్దేశించిన దీర్ఘకాలిక పెట్టుబడులను ట్రస్ట్ నిర్వహిస్తుంది.[101]

తప్పు నిర్వహణ కారణంగా, ట్రస్ట్ స్థిర మరియు ప్రస్తుత ఆస్తులు గణనీయంగా తగ్గాయి. ఇవి తిరిగి పూర్తిగా కోలుకోలేవు అని భావిస్తున్నారు. విఫలమైన పెట్టుబడులలో 1993 లో లియోనార్డో ది మ్యూజికల్ కు అందించిన ఆర్ధికసాయం కూడా ఊంది.[102] ఆర్ధిక రుణాలను పరిష్కరించడానికి 2004 లో మెర్క్యూర్ హోటల్ లో సిడ్నీ ఆస్ట్రేలియా[103], నౌరు హౌస్ లో మెల్బోర్న్, ఆస్ట్రేలియా విక్రయించబడ్డాయి. 2005 లో ఎయిర్ నౌరును బోయింగ్ 737 తిరిగి స్వాధీనం చేసుకున్నాది. ఈ విమానం స్థానంలోబోయింగ్ 737-300 తో భర్తీ తర్వాత 2006 లో సాధారణ విమాన సేవ పునఃప్రారంభించబడింది. .[104] 2005లో, కార్పొరేషన్ మెల్బోర్న్ లోని మిగిలిన రియల్ ఎస్టేట్, ఖాళీగా ఉన్న సావోయ్ టవర్న్ సైట్ను 7.5 డాలర్లకు విక్రయించింది. మిలియన్[105] (అమెరికా డాలర్లు11.2 మిలియన్ లో [100]).

1991 లో ట్రస్ట్ విలువ 1.3 బిలియన్ డాలర్లు ఉండగా అది 2002 నాటికి 138 మిలియన్ల డాలర్లకు క్షీణించిందని అంచనా. (ఒక$2.79 బిలియన్ ఆస్ట్రేలియా డాలర్ నుండి 2022 నాటికి 229 మిలియన్ డాలర్లు[63]).[106] ప్రస్తుతం నౌరు ప్రభుత్వ ప్రాథమిక విధులను నిర్వహించడానికి కూడా తగినంత ధనం లేదు; ఉదాహరణకు, నేషనల్ బ్యాంక్ ఆఫ్ నౌరు దివాలా తీసింది. 2005లో ది సిఐఎ వరల్డ్ ఫాక్ట్ బుక్ అంచనా ఆధారంగా తలసరి జీడీపీ 5,000 డాలర్లు ఉంటుంది.[4] 2007 ఆసియా అభివృద్ధి బ్యాంకు నౌరు ఆర్థిక నివేదిక ప్రకారం తలసరి జీడీపీ 2,400 నుంచి 2,715 డాలర్ల మధ్య ఉంటుందని అంచనా వేసింది.[98]

నౌరులో వ్యక్తిగత పన్నులు ఉండవు. నిరుద్యోగ రేటు 23% గా అంచనా వేయబడింది. ఉద్యోగులో ప్రభుత్వ ఉద్యోగులు మాత్రమే 95% ఉన్నారు.[4][107] ప్రభుత్వానికి బలమైన ప్రజా ఆదరణ ఉన్నప్పటికీ ఆర్థిక సంస్కరణలను అమలు చేయడానికి ఫాస్ఫేట్ మైనింగుకు ప్రత్యామ్నాయం లేకపోవడం ఆచరణలో విఫలం అయింది అని ఆసియా అభివృద్ధి బ్యాంకు పేర్కొంది. బాహ్య సహాయం మీద నిరంతర ఆధారపడటం మధ్యకాలిక దృక్పథంగా మారింది.[106] పర్యాటకం ఆర్థిక వ్యవస్థకు సరిపడినంతగా దోహదపడదు.[108]

సున్నపురాయి నౌరు యొక్క ద్వితీయ గనులలో ఒకదానిలో ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ తరువాత శిఖరాలు మిగిలి ఉన్నాయి

1990 లలో నౌరు పన్ను స్వర్గంగా మారింది. విదేశీ పౌరులు పాస్ పోర్టులు మంజూరుచేయడానికి రుసుము నిర్ణయించబడింది .[109] ఇంటర్ గవర్నమెంటల్ మనీలాండరింగ్ పై ఫైనాన్షియల్ యాక్షన్ టాస్క్ ఫోర్స్ (ఎఫ్ఎటిఎఫ్) మనీలాండరింగ్ అధికంగా జరుగ్తున్న 15 దేశాలలో నౌరు ఒకటిగా గుర్తించింది. మనీలాండరింగ్ కు వ్యతిరేకంగా పోరాటంలో దేశాలకు సహకారం అందించని దేశాలలో నౌరు ఒకటని భావించబడుతుంది. 1990 లలో నౌరులో 25,000 డాలర్ల నిధులుతో లైసెన్స్ పొందిన బ్యాంకును స్థాపించడం సాధ్యమైంది.[109] (అమెరికా డాలర్లు42,040 లో [100]) ఇందుకు నౌరు ప్రభుత్వం మరే ఇతర వివరణలు కోరలేదన్నది విశేషం. 2003 లో ఎఫ్ఎటిఎఫ్ ఒత్తిడితో నౌరు “ యాంటీ అవాయిడెంస్ లెజిస్లేషన్ “ చట్టాన్ని ప్రవేశపెట్టింది. ఆ తరువాత విదేశీ హాట్ మనీ దేశం వదిలి పోయింది. 2005 అక్టోబరులో ఈ చట్టం దాని అమలు నుండి సంతృప్తికరమైన ఫలితాల లభించిన తరువాత ఎఫ్ఎటిఎఫ్ సహకార రహిత అనే పేరును తొలగించింది.[110]

2001 నుండి 2007 వరకు నౌరు నిర్బంధ కేంద్రం దేశానికి గణనీయమైన ఆదాయ వనరును అందించింది. దీనిని ఆస్ట్రేలియా మూసివేతపై నౌరు అధికారులు ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు.[111] 2008 ఫిబ్రవరిలో విదేశాంగ మంత్రి కియెరెన్ కేకే మూసివేత ఫలితంగా 100 నౌరు ప్రజలు తమ ఉద్యోగాలను కోల్పోతున్నారని ఈ నిర్ణయం ద్వీపం జనాభాలో 10% మందిని ప్రత్యక్షంగా లేక పరోక్షంగా ప్రభావితం చేస్తుంది. పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్న మా కుటుంబాలకు అకస్మాత్తుగా ఆదాయం నిలిచిపోతుంది. మేము కొన్ని సంక్షేమ సహాయాన్ని అందించడానికి ప్రయత్నించే మార్గాలను చూస్తున్నాము, కాని అలా చేయడానికి మా సామర్థ్యం చాలా పరిమితం. దీని ఫలితంగా నిరుద్యోగ సంక్షోభం మన ముందు ఉంది."[112] అని తన స్పందనలో తెలిపాడు. 2012 ఆగస్టులో ఈ నిర్బంధ కేంద్రం తిరిగి ప్రారంభించబడింది.[89]

2017 జూలైలో, ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ ఎకనామిక్ కోఆపరేషన్ అండ్ డెవలప్మెంట్ (ఓఈసీడీ) దాని రేటింగ్ అప్గ్రేడులో గతంలో నౌరు పన్నుల వివరాలు అంతర్జాతీయ పన్ను పారదర్శకత ప్రమాణాలు, నిబంధనలకు అనుగుణంగా ఉందని నిరూపించడంలో విఫలమైన పద్నాలుగు ఇతర దేశాలతో జాబితాలో చేర్చబడింది. ఆ తరువాత ఓఈసీడీ నౌరును వేగవంతమైన అంగీకర ప్రక్రియ ప్రవేశపెట్టిన తరువాత దేశానికి "అత్యధిక సమ్మతి" రేటింగ్ ఇవ్వబడింది.[113]

నౌరు 2017-2018 బడ్జెట్, ఆర్థిక మంత్రి డేవిడ్ అడేంగ్, అంచనా$128.7  మిలియన్ డాలర్ల ఆదాయం అలాగే 128.6 మిలియన్ డాలర్ల వ్యయం ఉటుందని ప్రకటించాడు. రాబోయే రెండేళ్లలో దేశానికి నిరాడంబరమైన ఆర్థికాభివృద్ధి ఉంటుందని అభిప్రాయం వెలిబుచ్చాడు..[114] 2018 లో నౌరు ప్రభుత్వం డీప్ సీ మైనింగ్ కంపెనీ డీప్ గ్రీన్, నౌరు ఓషన్ రిసోర్సెస్ ఇంక్ (నోరి), పూర్తిగా కెనడియన్ యాజమాన్యంలోని అనుబంధ సంస్థ మెటల్స్ కంపెనీ భాగస్వామిగా చేరింది.[115] వారు మాంగనీస్ నోడ్యూల్స్ దీని ఖనిజాలు, లోహాలు వెలికితీసి స్థిరమైన శక్తి సాంకేతిక పరిజ్ఞానం[116][117][118]అభివృద్ధికి వాడుకోవాలని భావించారు.

జనాభా వివరాలు

[మార్చు]
నౌరు జనాభా, 18862013

2016 జూలై నాటికి నౌరు నివాసితుల సంఖ్య 12,511. 11,347 నివాసితులు 2016.[7] గతంలో జనాభా ఎక్కువగా ఉన్నప్పటికీ 2006 లో కిరిబాటి, తువాళు నుండి వలస కార్మికుల స్వదేశానికి తిరిగి వచ్చిన తరువాత ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ లో ఉద్యోగులను తీసివేయడంతో 1,500 మంది ప్రజలు ఈ ద్వీపం వదిలి వెళ్ళారు .[98]

కలిగిన దేశంగా ఉంది. ఒకటి దక్షిణ పసిఫిక్ దేశాలలో పాశ్చాత్యీకరణ జరిగిన దేశాలలో నౌరు అత్యంత జనసాంద్రత కలిగి ఉంది.[119]

నౌరు అధికారిక భాషలు నౌరు, ఆంగ్లం. నౌరు ఒక ప్రత్యేక మైక్రోనేషియన్ భాష, ఇది ఇంట్లో 96% నౌరు ప్రజలు మాట్లాడతారు.[98] ఇంగ్లీష్ విస్తృతంగా మాట్లాడుతుంటారు. ఆంగ్లం ప్రభుత్వ, వాణిజ్య భాషగా వాడుకలో ఉంది.[4][5]

నౌరు లోని చర్చి

ప్రధాన ద్వీపంలో ఆచరించే మతం క్రైస్తవ మతం: ప్రధాన చర్చీలుగా నౌరు కాంగ్రెగేషనల్ చర్చి (35.71%), కాథలిక్ చర్చి (32.96%), అసెంబ్లీస్ ఆఫ్ గాడ్ (12.98%), బాప్టిస్ట్ (1.48%) ఉన్నాయి..[5] రాజ్యాంగం మత స్వేచ్ఛ ఉన్నాప్పటికీ ప్రభుత్వం ది చర్చ్ ఆఫ్ జీసస్ క్రైస్ట్ ఆఫ్ లాటర్ డే సెయింట్స్ మరియు యెహోవాసాక్షులు మతపరమైన ఆచారాలను పరిమితం చేసింది. వీటిలో ఎక్కువ మంది ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని నౌరు ఫాస్ఫేట్ కార్పొరేషన్లో పనిచేస్తున్న విదేశీ కార్మికులు ఉన్నారు.[120] కాథలిక్కులకుతారావా, నౌరు అండ్ రోమన్ కాథలిక్ డియోసెస్, పాస్టర్గా సేవలు అందిస్తున్నారు. తారావా కిరిబాటి లో వీరిని చూడవచ్చు. [[వర్గం:ద్వీప దేశాలు]]


విద్య

[మార్చు]

నౌరులో 96% అక్షరాస్యత ఉంది. ఆరు నుంచి పదహారు సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లలకు నిర్బంధ విద్యావిధానం అమలులో ఉంది. నిర్బంధరహిత రెండు సంవత్సరాలు (11 మరియు 12 సంవత్సరాలు) విద్య అదనంగా అందించబడతుంది.[121] ఈ ద్వీపంలో మూడు ప్రాథమిక పాఠశాలలు, రెండు మాధ్యమిక పాఠశాలలు ఉన్నాయి. సెకండరీ పాఠశాలలు నౌరు సెకండరీ స్కూల్, నౌరు కళాశాల.[122] నౌరు లో దక్షిణ పసిఫిక్ విశ్వవిద్యాలయం క్యాంపస్ ఉంది. 1987 లో ఈ క్యాంపస్ నిర్మించబడటానికి ముందు, విద్యార్థులు పైచదువుల కొరకు దూరప్రాంతాలు లేదా విదేశాలకు వెళుతుంటారు.[123] 2011 నుండి, న్యూ ఇంగ్లాండ్ విశ్వవిద్యాలయం, ఆస్ట్రేలియా ఆధ్వర్యంలో ఈ ద్వీపంలోని సుమారు 30 మంది ఉపాధ్యాయులు అసోసియేట్ డిగ్రీ కోసం చదువుతున్నారు. ఈ విద్యార్థులు తమ అధ్యయనాలను పూర్తి చేయడానికి డిగ్రీని కొనసాగిస్తారు.[124] ఈ ప్రాజెక్టుకు అసోసియేట్ ప్రొఫెసర్ పెప్ సెరో నాయకత్వం వహిస్తున్నారు. దీనికి ఆస్ట్రేలియా విదేశీ వ్యవహారాలు మరియు వాణిజ్య శాఖ ఆర్ధికసాయం అందిస్తుంది.

మునుపటి కమ్యూనిటీ పబ్లిక్ లైబ్రరీ అగ్నిప్రమాదంలో ధ్వంసమైంది. As of 1999 కొత్తది ఇంకా నిర్మించబడలేదు. బుక్ మొబైల్ ఆ సంవత్సరంలో సేవలు అందుబాటులేవు. ఉన్నాయి. లైబ్రరీలతో కూడిన ప్రదేశాలలో యూనివర్సిటీ ఆఫ్ ది సౌత్ పసిఫిక్ క్యాంపస్, నౌరు సెకండరీ, కైసర్ కాలేజ్, ఐవో ప్రైమరీ ఉన్నాయి. నౌరు కమ్యూనిటీ లైబ్రరీ కొత్త యూనివర్సిటీ ఆఫ్ ది సౌత్ పసిఫిక్ నౌరు క్యాంపస్ భవనంలో ఉంది. ఇది 2018 మే లో అధికారికంగా ప్రారంభించబడింది. [[వర్గం:ద్వీప దేశాలు]]

ఆరోగ్యం

[మార్చు]
నౌరు నివాసులు చుట్టూ వాకింగ్ నౌరు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం. ప్రపంచంలో అత్యంత ఊబకాయం ఉన్నవారిలో నౌరు ప్రజలు ఉన్నారు.[125]

యునిసెఫ్ అధ్యయనం ఆధారంగా 2020 లో 2.9% శిశుమరణలతో పసిఫిక్ ద్వీప దేశాలు, భూభాగాలు (పిఐసిటిఎస్) ప్రాంతంలో నౌరు అత్యధిక శిశు మరణాల రేటును కలిగి ఉంది. .

2009లో నౌరులో పురుషుల సగటు ఆయుః ప్రమాణం 60. 6 సంవత్సరాలు. స్త్రీల ఆయుః ప్రమాణం ఆయుః ప్రమాణం 68.0 మహిళలకు.[126]

శరీర ద్రవ్యరాశి సూచిక (బిఎమ్ఐ) ప్రమాణం ఆధారంగా నౌరు ప్రజలు ప్రపంచంలో అత్యంత అధిక బరువు ఉన్నవారుగా అంచనా;[125] పురుషుల సగటు బరువు 97%, మహిళల సగటు బరువు 93% ఉది. 2012 లో మహిళలు అధిక బరువు లేదా ఊబకాయం శాతం.[125] 71.7% గా ఉంది.[127] పసిఫిక్ దీవులలో ఊబకాయం సాధారణంగా అధికంగా ఉంటుంది.

నౌరు టైప్ 2 డయాబటిస్ ప్రపంచంలోనే అత్యున్నత స్థాయిలో ఉన్నట్లు అంచనా. జనాభాలో 40% పైగా మధుమేహంతో ప్రభావితమయ్యారు.[128] నౌరులో ఇతర ముఖ్యమైన ఆహార సంబంధిత సమస్యలుః మూత్రపిండాల వ్యాధి, గుండె జబ్బులు ఉన్నాయి.[126]

నౌరు ప్రపంచంలో అత్యధిక పొగాకు సంబంధిత ధూమపానం రేటును కలిగి ఉంది (48.3% 2022 లో).[129]

రవాణా

[మార్చు]
నౌరు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం దృశ్యం

ఈ ద్వీపం కేవలం నౌరు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం. ప్రయాణీకుల సేవలను అందిస్తుంది నౌరు ఎయిర్లైన్స్. వారానికి నాలుగు రోజులు విమానాలు నడుస్తాయి బ్రిస్బేన్ ఆస్ట్రేలియా,[130] ఇతర గమ్యస్థానాలకు పరిమిత సేవతో సహా నాడి[131] (ఫిజీ), బోన్రికి (కిరిబాటి)[132]ప్రయాణసౌకర్యాలు అందిస్తుంది.

ఈ ద్వీపంలో సుమారు 30 కిలోమీటరు (18 మైళ్ళు) రహదారి ఉంది. సుమారు 4 ఒక శతాబ్దం క్రితం మైనింగ్ ఉపయోగం కోసం నిర్మించిన కిలోమీటర్ రైల్వే.[59] మార్గం ఉంది..నౌరును సముద్రం ద్వారా కూడా చేరుకోవచ్చు. నౌరు అంతర్జాతీయ నౌకాశ్రయం అయిన మాజీ ఐవో బోట్ హార్బర్ ఆధునీకరణ, విస్తరణ ప్రాజెక్ట్ 2021 లో పూర్తవుతుందని భావిస్తున్నారు. అయినప్పటికీ కోవిడ్ -19 మహమ్మారి వల్ల సాంకేతిక లాజిస్టిక్స్ సమస్యల కారణంగా ఇది ఆలస్యం చేయబడింది.[133][134]

ఆహారం, వ్యవసాయం, ఆహారం

[మార్చు]

మొక్కలు మరియు వ్యవసాయం

[మార్చు]

చారిత్రాత్మకంగా స్థానిక నౌరు ప్రజలు గృహ తోటలను నిర్వహించారు. ఇవి వారికి అవసరమైన ఆహారాన్ని అందించాయి. జీవనోపాధి కొరకు వ్యవసాయం, కొబ్బరితో సహా అత్యంత సాధారణ ఆహార మొక్కలతో, బ్రెడ్ ఫ్రూట్, అరటిపండ్లు, పాండనస్, బొప్పాయి, గువావాస్. వంటి మొక్కలను ఫెంచుతుంటారు. ఫాస్ఫేట్ గనులలో పనిచేయడానికి జనాభా అధికసంఖ్యలో వలస వచ్చిన కారణంగా, ఆ దేశాలలో ప్రధానమైన ఆహారధాన్యాలతో అనేక రకాల పండ్లు కూరగాయలు పండించబడ్డాయి.[135] నౌరు లోని నేల అత్యధిక సారవంతంగా ఉంటుంది కనుక పౌరులు దీనిని "టాప్సైడ్" అని పిలుస్తారు. ఇది ఫాస్ఫేట్ తవ్విన ఎత్తైన ఫాస్ఫేట్ పీఠభూమి, ఇది చాలా సారవంతమైనది పంటలను పెంచడానికి గొప్పదిగా భావించబడుతుంది.[135] అయితే ఇప్పుడు చాలా మంది నౌరు ప్రజలు నివసించే ప్రాంతం ఫాస్ఫేట్త తవ్వబడని ద్వీపంలోని తీర ప్రాంతంలో ఉంటుంది కనుక ఇది అత్యంత సారహీనమైన ప్రాంతంగా ఉంది..ఆల్కలీన్, దాని చుట్టూ ఉన్న పగడపు దిబ్బలతో ఇది కఠినమైన ఆకృతిని కలిగి ఉంది.[135] 2011 లో కేవలం 13% గృహాలు ఆత్రమే తోటను నిర్వహించడం లేదా పంటలను పెంచడంలో పాల్గొన్నాయి.[136] ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ కార్యకలాపాల కారణంగా నౌరులో ఉన్న చాలా నేల ఇప్పుడు పోయింది. ప్రజలు తమకు భూమికి అవసరమైన మట్తిని దిగుమతి చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు.[137][135] ఎథ్నోబోటానికల్ అధ్యయనాలు ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ కారణంగా పెరిగే మొక్కల రకాలను తగ్గించడం, స్థానిక నౌరుయన్లకు భూమితో అనుబంధాన్ని గణనీయంగా ప్రభావితం చేసిందని సూచించాయి. ఎందుకంటే మొక్కలు వారి సాంస్కృతిక గుర్తింపులో పెద్ద భాగంగా ఉండి వారి జీవితాల్లో అత్యంత ఉపయోగకరంగా ఉన్నాయి. పసిఫిక్ ద్వీప సంస్కృతులలో ప్రతి మొక్కకు సగటున ఏడు ఉపయోగాలు ఉన్నాయి.[135]

ఆహారం

[మార్చు]
Fishing in Buada Lagoon, Nauru in 1938

నౌరు నివాసితులు నేడు అన్ని ఆహార పదార్థాలను కూడా దిగుమతి చేసుకోవాలి. ఫాస్ఫేట్ మైనింగ్ కారణంగా 90% వ్యవసాయ యోగ్యమైన భూమిని కోల్పోయారు. ఫలితంగా ప్రజలు ప్రాసెస్ చేసిన బియ్యం, చక్కెర వంటి ఆహార పదార్థాలను తింటారు.[138]నివాసితులు తాము చేయగలిగినంతగా నేలను కాపాడుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నప్పటికీ మైనింగ్ ఆగిపోయిన తర్వాత కూడా నేలల పునరుత్పత్తి ఉండదని కొంతమంది పరిశోధకులు ఊహిస్తున్నారు.[137] "సాంస్కృతిక, చారిత్రక, సామాజిక కారకాలతో" పాటు ప్రాసెస్ చేయబడి దిగుమతి చేసుకున్న ఆహారాల మీద దేశం ఆధారపడటం దాని పౌరుల ఆరోగ్యాన్ని బాగా ప్రభావితం చేసింది. [139] అన్ని ఆహారాన్ని దిగుమతి చేసుకున్నప్పటికీ 2012–2013 సంవత్సరానికి నిర్వహించిన గృహ, ఆదాయ వ్యయ సర్వే (HIES) నౌరువాసుల ఆహార పేదరికం ఎదుర్కొంటున్న ప్రజల శాతం 0 అని కనుగొంది. "ఒక పౌరుడు రోజుకు 2,100 కేలరీలు తీసుకుంటున్నారు" అని ఈ నివేదిక తెలియజేస్తుంది. ఉంటుంది.[139]

ఇతర ప్రధాన సమస్యలు

[మార్చు]

హెచ్.ఐ.ఇ.ఎస్ నివేదిక ఆధారంగా నౌరులో ఆహార పేదరికం లేదు.అయినప్పటికీ వారి సంప్రదాయ ఆహారానికి దూరం అయిన కారణంగా జనాభాలో 24%, 16.8% కుటుంబాలకు ప్రాథమిక అవసరాలు (దుస్తులు, ఆశ్రయం, విద్య, రవాణా, కమ్యూనికేషన్, నీరు, పారిశుధ్యం మరియు ఆరోగ్య సేవలు) దారిద్య్రరేఖకు దిగువన ఉన్నారని భావించబడుతుంది.[139] ఇది అన్ని పసిఫిక్ దేశాలలో అత్యంత దారుణమైన పేదరిక సూచికగా అంచనా వేయబడింది.[139] 2017లో నౌరువాలో సగం మంది సంవత్సరానికి US$9,000 (సంవత్సరానికి సుమారు A$11,700) తో జీవిస్తున్నారు. నీటి వనరులు చాలా పరిమితంగా ఉన్నాయి. ఒక్కొక వ్యక్తికి రోజుకు 50 లీటర్లు అందించాలని ప్రతిపాదించినప్పటికీ వాస్తవానికి ప్రతి వ్యక్తికి 32 లీటర్ల మంచినీటిని సరఫరా చేయబడుతుంది.[140]

భూగర్భ జలాల్లో ఎక్కువ భాగం మైనింగ్ వెలువరిత కలుషితజలం, టాయిలెట్లు, ఇతర వాణిజ్య, గృహ వ్యర్థాలను పారవేయడం ద్వారా కలుషితమైంది. దీని వలన నౌరీయులు దిగుమతి చేసుకున్న నీటి మీద ఆధారపడాల్సి వచ్చింది. నీటి సరఫరా కొరకు వాడ ఆడుతున్న ఇంధన ధరలు, వర్షపాతం నిల్వ ఆధారంగా నీటి ధరలలో తరచుగా హెచ్చుతగ్గులు సంభవిస్తుంటాయి.[140][141] పారిశుద్ధ్య సౌకర్యాలకు నీరుసరఫరా పరిమితం చేయబడింది. నివాసితులలో కేవలం 66% మందికి మాత్రమే మరుగుదొడ్లు వసతి అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఇప్పటికీ జనాభాలో 3% మంది బహిరంగ మలవిసర్జన చేస్తున్నారు. [141] పాఠశాలలకు అవసరమైంతగా మరుగుదొడ్లు లేకపోవడం, విద్యార్థులు ఉపయోగించడానికి తాగునీరు లేకపోవడం కారణంగా తరచుగా విద్యాలయాలను మూసివేయాల్సి వస్తుంది.. [141] చాలా కాలంగా పాఠశాలలకు గైర్హాజరీ సమస్య ఉంది. శరణార్థులు, ఆశ్రయం కోరుకునే పిల్లలకు, అలాగే వికలాంగులైన పిల్లలకు విద్య అందుబాటులో లేకపోవడం నౌరు విద్యా రంగానికి ఆందోళన కలిగించే అంశాలుగా ఉన్నాయి.[141]

సంస్కృతి

[మార్చు]
అనిబారే బే

రెండు ప్రపంచ యుద్ధాలు, 1920 ఇన్ఫ్లుఎంజా మహమ్మారి తర్వాత నౌరు జనాభా కోలుకోవడాన్ని గుర్తుచేసుకుంటు నౌరీయులు అక్టోబర్ 26న జరిగే అంగమ్ డే జరుపుకుంటుంటారు.[142] వలసరాజ్యాల, సమకాలీన పాశ్చాత్య ప్రభావం ఎక్కువగా స్థానిక సంస్కృతిని క్షీణింపజేస్తుంది.[143] కొన్ని పాత ఆచారాలు ఇప్పటికీ ఆచరించబడుతున్నాయి. కానీ కొన్ని రకాల సాంప్రదాయ సంగీతం, కళలు, చేతిపనులు, చేపలు పట్టడం ఇప్పటికీ ఆచరించబడుతున్నాయి.[144].

సంగీతం

[మార్చు]

నౌరు జానపద పాటలు 1970 వర్కు కూడా ఉనికిలో ఉన్నాయి. మైక్రోనేషియాలోని ఇతర ప్రాంతాలలో ఉన్నట్లుగా సాంప్రదాయ సంస్కృతి సమకాలీన సంస్కృతికి వేగంగా మారుతూ ఉంది. అయినప్పటికీ సంగీతం, నృత్యం ఇప్పటికీ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన కళారూపాలుగా ఉన్నాయి.[145][146][147] ఓహ్ బ్వియో ఎబెన్ బ్వియో జానపద పాట గుర్తించబడుతుంది.

లయబద్దమైన గానం, సాంప్రదాయ రీజెన్ ప్రధానంగా వేడుకలలో ప్రదర్శించబడతాయి.ఆంగ్లంలో ఫిష్ డ్యాన్స్ అని పిలువబడే నౌరు నృత్యం చాయాచిత్ర రూపం ఛాయాచిత్రాల రూపంలో రికార్డ్ చేయబడింది.[148][149]సమకాలీన నృత్యరూపాలలో “బర్డ్ డ్యాంస్ “, “డోగో రూప“.[150][151]నౌరు జాతీయ గీతం "నౌరు బ్వీమా" ("నౌరు పాట)").[152] మార్గరెట్ హెండ్రీ ఈ పదాలను రాశారు; లారెన్స్ హెన్రీ హిక్స్ సంగీతం సమకూర్చారు.

మాధ్యమం

[మార్చు]

నౌరులో రోజువారీ వార్తా ప్రచురణలు లేవు. అయినప్పటికీ మ్వినెన్ కో అనే పక్షం వారపు ప్రచురణ ఉంది. న్యూజిలాండ్, ఆస్ట్రేలియా నుండి కార్యక్రమాలను ప్రసారం చేసే ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని టెలివిజన్ స్టేషన్, నౌరు టెలివిజన్ (ఎన్.ట్.వి) రేడియో ఆస్ట్రేలియా, బి.బి.సి నుండి కార్యక్రమాలను ప్రసారం చేసే ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని వాణిజ్యేతర రేడియో స్టేషన్, రేడియో నౌరు ఉన్నాయి. క్రీడ.[153]

క్రీడలు

[మార్చు]
ఆస్ట్రేలియన్ రూల్స్ ఫుట్‌బాల్, లింక్‌బెల్ట్ ఓవల్‌లో ఆడతారు

“ ఆస్ట్రేలియన్ రూల్స్ ఫుట్‌బాల్ “ నౌరులో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడగా ఉంది; ఇది దేశ జాతీయ జట్టు క్రీడగా పరిగణించబడుతుంది. ఎనిమిది జట్లతో కూడిన ఆస్ట్రేలియన్ రూల్స్ ఫుట్‌బాల్ లీగ్ ఉంది.[154] నౌరులో అనేక జాతీయ ఆస్ట్రేలియన్ రూల్స్ జట్లు ఉన్నాయి. ఇవి ప్రపంచంలోని టాప్ ఎనిమిది జట్లలో స్థిరంగా చోటుచేసుకుంటూ ఉంటాయి.[155]

నౌరులో ప్రసిద్ధి చెందిన ఇతర క్రీడలలో వెయిట్ లిఫ్టింగ్ (జాతీయ కాలక్షేపంగా పరిగణించబడుతుంది), వాలీబాల్, నెట్‌బాల్, ఫిషింగ్ మరియు టెన్నిస్ ఉన్నాయి. నౌరు కామన్వెల్త్ క్రీడలలో పాల్గొంటుంది మరియు వెయిట్ లిఫ్టింగ్ మరియు జూడోలో వేసవి ఒలింపిక్ క్రీడలలో పాల్గొంది. [156]నౌరు జాతీయ బాస్కెట్‌బాల్ జట్టు 1969 పసిఫిక్ క్రీడలలో పోటీ పడింది. అక్కడ అది సోలమన్ దీవులు, ఫిజిని ఓడించింది.[157] నౌరులోని రగ్బీ యూనియన్‌కు అనుచరులను అభివృద్ధి చెందుతూ ఉన్నారు. నౌరు జాతీయ రగ్బీ సెవెన్స్ జట్టు 2015 పసిఫిక్ క్రీడలలో అంతర్జాతీయంగా అరంగేట్రం చేసింది.

న్యూజిలాండ్‌లో జరిగిన 2015 ఓషియానియా సెవెన్స్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లో నౌరూ జట్తు పోటీ పడింది. నౌరులో సాకర్ అనేది “ ఆస్ట్రేలియన్ రూల్స్ రగ్బీ “ ప్రజాదరణ అధికంగా ఉన్న కారణంగా నౌరు జాతీయ సాకర్ నిద్రాణంగా ఉంటూ వచ్చింది; 2024 నాటికి నౌరు జాతీయ సాకర్ జట్టు ఏర్పాటు చేయబడింది.[158][159]

[[వర్గం:ద్వీప దేశాలు]]

[[వర్గం:ద్వీప దేశాలు]]

[[వర్గం:ద్వీప దేశాలు]]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ Franks, Patricia C.; Bernier, Anthony, eds. (2018-08-10). International Directory of National Archives. Rowman & Littlefield. p. 263.
  2. ↑ 2.0 2.1 Worldwide Government Directory with Intergovernmental Organizations. CQ Press. 2013. p. 1131.
  3. ↑ "REPUBLIC OF NAURU Revenue Administration Act Act No. 15 of 2014" (PDF). Archived (PDF) from the original on 9 March 2023. Retrieved 28 January 2023. All Bills are to be drafted in English, the official language of Nauru.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 Central Intelligence Agency (2015). "Nauru". The World Factbook. Archived from the original on 12 August 2021. Retrieved 8 June 2015.
  5. ↑ 5.00 5.01 5.02 5.03 5.04 5.05 5.06 5.07 5.08 5.09 5.10 5.11 5.12 "Background Note: Nauru". State Department Bureau of East Asian and Pacific Affairs. 13 March 2012. Archived from the original on 17 October 2012.
  6. ↑ "Nauru's Constitution of 1968 with Amendments through 2015" (PDF). constituteproject.org. Archived (PDF) from the original on 17 March 2023. Retrieved 17 March 2023.
  7. ↑ 7.0 7.1 "World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 10 September 2017.
  8. ↑ "National Report on Population ad Housing" (PDF). Nauru Bureau of Statistics. Archived from the original (PDF) on 24 September 2015. Retrieved 9 June 2015.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. Archived from the original on 2 May 2021. Retrieved 1 October 2018.
  10. ↑ "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (in ఇంగ్లీష్). United Nations Development Programme. 13 March 2024. Archived (PDF) from the original on 13 March 2024. Retrieved 13 March 2024.
  11. ↑ Department of Justice and Border Control (21 December 1978). "Nauru Standard Time Act 1978" (PDF). Archived (PDF) from the original on 15 April 2021. Retrieved 11 September 2020. Because of the peculiar way the legislation is worded the legal time is not GMT+12.
  12. ↑ "Nauru Pronunciation in English". Cambridge English Dictionary. Cambridge University Press. Archived from the original on 17 February 2015. Retrieved 16 February 2015.
  13. ↑ "Nauru – Definition, pictures, pronunciation and usage notes". Oxford Advanced Learner's Dictionary. Oxford University Press. Archived from the original on 2 January 2015. Retrieved 2 January 2015.
  14. ↑ "Nauru and Ocean Island". II(8) Pacific Islands Monthly. 15 March 1932. Archived from the original on 26 September 2021. Retrieved 26 September 2021.
  15. ↑ "Yaren | district, Nauru". Encyclopedia Britannica (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 8 September 2015. Retrieved 2 September 2019.
  16. ↑ "Pacific correspondent Mike Field". Radio New Zealand. 18 June 2015. Archived from the original on 10 December 2015. Retrieved 8 December 2015.
  17. ↑ "Nauru's former chief justice predicts legal break down". Special Broadcasting Service. Archived from the original on 10 December 2015. Retrieved 8 December 2015.
  18. ↑ Ben Doherty (28 October 2015). "This is Abyan's story, and it is Australia's story". The Guardian. Archived from the original on 26 February 2017. Retrieved 12 December 2016.
  19. ↑ Hitt, Jack (10 December 2000). "The Billion-Dollar Shack". The New York Times. Archived from the original on 16 January 2018. Retrieved 29 January 2018.
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 20.3 Nauru Department of Economic Development and Environment (2003). "First National Report to the United Nations Convention to Combat Desertification" (PDF). United Nations. Archived from the original (PDF) on 22 July 2011. Retrieved 25 June 2012.
  21. ↑ Pollock, Nancy J. (27 April 2021). "Nauru". ArcGIS StoryMaps. Archived from the original on 13 January 2022. Retrieved 13 January 2022.
  22. ↑ "Nauru – History". Encyclopedia Britannica. Archived from the original on 16 April 2021. Retrieved 12 January 2021.
  23. ↑ Pollock, Nancy J (1995). "5: Social Fattening Patterns in the Pacific—the Positive Side of Obesity. A Nauru Case Study". In De Garine, I (ed.). Social Aspects of Obesity. Routledge. pp. 87–111.
  24. ↑ 24.0 24.1 Maslyn Williams & Barrie Macdonald (1985). The Phosphateers. Melbourne University Press. p. 11. ISBN 0-522-84302-6.
  25. ↑ 25.0 25.1 Ellis, Albert F. (1935). Ocean Island and Nauru; Their Story. Sydney, Australia: Angus and Robertson, limited. p. 29. OCLC 3444055.
  26. ↑ Langdon, Robert (1984), Where the whalers went: an index to the Pacific ports and islands visited by American whalers (and some other ships) in the 19th century, Canberra, Pacific Manuscripts Bureau, p.180. ISBN 086784471X
  27. ↑ . "German Labour Policy in Nauru and Angaur, 1906–1914".
  28. ↑ 28.0 28.1 Hill, Robert A, ed. (1986). "2: Progress Comes to Nauru". The Marcus Garvey and Universal Negro Improvement Association Papers. Vol. 5. University of California Press. ISBN 978-0-520-05817-0.
  29. ↑ Ellis, AF (1935). Ocean Island and Nauru – their story. Angus and Robertson Limited. pp. 29–39.
  30. ↑ Hartleben, A (1895). Deutsche Rundschau für Geographie und Statistik. p. 429.
  31. ↑ 31.0 31.1 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; Kenneth Roberts-Wray 1966. P. 884 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  32. ↑ Waters, SD (2008). German raiders in the Pacific (3rd ed.). Merriam Press. p. 39. ISBN 978-1-4357-5760-8.
  33. ↑ "How Nauru Took the Shelling". XI(7) Pacific Islands Monthly. 14 February 1941. Archived from the original on 28 September 2021. Retrieved 28 September 2021.
  34. ↑ 34.0 34.1 Haden, JD. "Nauru: a middle ground in World War II". Retrieved on 16 June 2012. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "PacMag" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
  35. ↑ (November 2008). "Death off Nauru". Archived 2012-11-03 at the Wayback Machine
  36. ↑ "Interesting Sidelights on Jap Occupation of Nauru". XVI(11) Pacific Islands Monthly. 18 June 1946. Archived from the original on 1 June 2023. Retrieved 29 September 2021.
  37. ↑ Takizawa, Akira; Alsleben, Allan (1999–2000). "Japanese garrisons on the by-passed Pacific Islands 1944–1945". Forgotten Campaign: The Dutch East Indies Campaign 1941–1942. Archived from the original on 6 January 2016. Retrieved 30 March 2021.
  38. ↑ "Nauru Occupied by Australians; Jap Garrison and Natives Starving". The Argus. 15 September 1945. Archived from the original on 1 March 2021. Retrieved 30 December 2010.
  39. ↑ "Nauru Officials Murdered By Japs". XVI(3) Pacific Islands Monthly. 16 October 1945. Archived from the original on 30 July 2022. Retrieved 29 September 2021.
  40. ↑ "Only 745 Returned". XX(10) Pacific Islands Monthly. 1 May 1950. Archived from the original on 3 June 2022. Retrieved 30 September 2021.
  41. ↑ Garrett, J (1996). Island Exiles. Australian Broadcasting Corporation. pp. 176–181. ISBN 0-7333-0485-0.
  42. ↑ . "Certain Phosphate Lands in Nauru". Retrieved on 11 October 2008. Archived 2011-05-11 at the Wayback Machine
  43. ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; Cmd. 1202 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  44. ↑ "NAURU RIOT". Townsville Daily Bulletin. Queensland, Australia. 2 July 1949. p. 1. Archived from the original on 24 February 2021. Retrieved 17 February 2020 – via Trove.
  45. ↑ "Nauru, New Guinea". The Courier-Mail. Queensland, Australia. 5 October 1949. p. 4. Archived from the original on 24 February 2021. Retrieved 17 February 2020 – via Trove.
  46. ↑ "Island Purchase For Nauruans". The Canberra Times. Vol. 38, no. 10, 840. Australian Capital Territory, Australia. 6 May 1964. p. 5. Archived from the original on 17 March 2023. Retrieved 1 April 2019 – via National Library of Australia.
  47. ↑ "Nauruans Likely To Settle Curtis Island". The Canberra Times. Vol. 37, no. 10, 549. Australian Capital Territory, Australia. 30 May 1963. p. 9. Archived from the original on 1 May 2021. Retrieved 1 April 2019 – via National Library of Australia.
  48. ↑ McAdam, Jane (15 August 2016). "How the entire nation of Nauru almost moved to Queensland". The Conversation. Archived from the original on 1 April 2019. Retrieved 1 April 2019.
  49. ↑ "Lack of Sovereignty 'Disappoints' Nauruans". The Canberra Times. Vol. 37, no. 10, 554. Australian Capital Territory, Australia. 5 June 1963. p. 45. Archived from the original on 13 August 2021. Retrieved 1 April 2019 – via National Library of Australia.
  50. ↑ "Nauru not to take Curtis Is". The Canberra Times. Vol. 38, no. 10, 930. Australian Capital Territory, Australia. 21 August 1964. p. 3. Archived from the original on 13 August 2021. Retrieved 1 April 2019 – via National Library of Australia.
  51. ↑ Squires, Nick (15 March 2008). "Nauru seeks to regain lost fortunes". BBC News Online. Archived from the original on 20 March 2008. Retrieved 16 March 2008.
  52. ↑ 52.0 52.1 Watanabe, Anna (16 September 2018). "From economic haven to refugee 'hell'". Kyodo News. Archived from the original on 17 September 2018. Retrieved 17 September 2018.
  53. ↑ Case Concerning Certain Phosphate Lands in Nauru (Nauru v. Australia) Application: Memorial of Nauru. ICJ Pleadings, Oral Arguments, Documents. United Nations, International Court of Justice. January 2004. ISBN 978-92-1-070936-1.
  54. ↑ "Nauru declares 'state of emergency' to manage coronavirus pandemic". SBS News (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 20 January 2023. Retrieved 23 February 2024.
  55. ↑ Map Developers. "Google Maps Distance Calculator". Archived from the original on 22 August 2017. Retrieved 7 March 2020.
  56. ↑ Thaman, RR; Hassall, DC. "Nauru: National Environmental Management Strategy and National Environmental Action Plan" (PDF). South Pacific Regional Environment Programme. p. 234. Archived (PDF) from the original on 11 May 2012. Retrieved 18 June 2012.
  57. ↑ Jacobson, Gerry; Hill, Peter J; Ghassemi, Fereidoun (1997). "24: Geology and Hydrogeology of Nauru Island". In Vacher, H Leonard; Quinn, Terrence M (eds.). Geology and hydrogeology of carbonate islands. Elsevier. p. 716. ISBN 978-0-444-81520-0.
  58. ↑ "Climate Change – Response" (PDF). First National Communication. United Nations Framework Convention on Climate Change. 1999. Archived (PDF) from the original on 6 August 2009. Retrieved 9 September 2009.
  59. ↑ 59.0 59.1 Dickinson, Greg; Smith, Oliver (2022-03-07). "12 facts about Nauru, the tiny island without a single Covid case". The Telegraph (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). ISSN 0307-1235. Retrieved 2024-08-03.
  60. ↑ Affaire de certaines terres à phosphates à Nauru. International Court of Justice. 2003. pp. 107–109. ISBN 978-92-1-070936-1.
  61. ↑ "Pacific Climate Change Science Program" (PDF). Government of Australia. Archived from the original (PDF) on 27 February 2012. Retrieved 10 June 2012.
  62. ↑ "Yaren | district, Nauru". Encyclopedia Britannica (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 8 September 2015. Retrieved 2 September 2019.
  63. ↑ "NAURU Information on Government, People, History, Economy, Environment, Development". Archived from the original on 27 July 2013.
  64. ↑ BirdLife International. "Important Bird Areas in Nauru". Secretariat of the Pacific Regional Environmental Programme. Archived from the original on 13 January 2013. Retrieved 18 June 2012.
  65. ↑ "Nauru Ecotourism Tours – Sustainable Tourism & Conservation Laws". Archived from the original on 27 September 2012. Retrieved 11 September 2012.
  66. ↑ Matau, Robert (6 June 2013) "President Dabwido gives it another go" Archived 26 సెప్టెంబరు 2013 at the Wayback Machine .
  67. ↑ Anckar, D. "Democracies without Parties".
  68. ↑ 68.0 68.1 Hassell, Graham (May 2008). "Local Government in the South Pacific Islands".
  69. ↑ Ntumy, Michael A. (1993). "Nauru". South Pacific Islands Legal Systems (in English). University of Hawaii Press. pp. 142–143. ISBN 9780824814380. Archived from the original on 12 October 2023. Retrieved 10 July 2023.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  70. ↑ "Nauru (High Court Appeals) Act (Australia) 1976". Australian Legal Information Institute. Archived from the original on 1 October 2006. Retrieved 7 August 2006.
  71. ↑ Gans, Jeremy (20 February 2018). "News: Court may lose Nauru appellate role". Opinions on High. Melbourne Law School, The University of Melbourne. Archived from the original on 2 April 2018. Retrieved 2 April 2018.
  72. ↑ Clarke, Melissa (2 April 2018). "Justice in Nauru curtailed as Government abolishes appeal system". ABC News. Archived from the original on 2 April 2018. Retrieved 2 April 2018.
  73. ↑ Wahlquist, Calla (2 April 2018). "Fears for asylum seekers as Nauru moves to cut ties to Australia's high court". The Guardian. Archived from the original on 1 April 2018. Retrieved 2 April 2018.
  74. ↑ "Republic of Nauru Permanent Mission to the United Nations". United Nations. Archived from the original on 18 August 2006. Retrieved 10 May 2006.
  75. ↑ "Nauru in the Commonwealth". Commonwealth of Nations. Archived from the original on 23 November 2010. Retrieved 18 June 2012.
  76. ↑ "Nauru (04/08)". US State Department. 2008. Archived from the original on 18 April 2021. Retrieved 17 June 2012.
  77. ↑ "Five Micronesian countries leave Pacific Islands Forum". RNZ. 9 February 2021. Archived from the original on 8 March 2021. Retrieved 9 February 2021.
  78. ↑ "Pacific Islands Forum in crisis as one-third of member nations quit". The Guardian. 8 February 2021. Archived from the original on 6 August 2021. Retrieved 9 February 2021.
  79. ↑ "Republic of Nauru Country Brief". Australian Department of Foreign Affairs and Trade. November 2005. Archived from the original on 6 October 2014. Retrieved 2 May 2006.
  80. ↑ 80.0 80.1 Harding, Luke (14 December 2009). "Tiny Nauru struts world stage by recognising breakaway republics". The Guardian. Archived from the original on 17 December 2009. Retrieved 22 June 2010. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "harding" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
  81. ↑ Su, Joy (15 May 2005). "Nauru switches its allegiance back to Taiwan from China". Taipei Times. Archived from the original on 2 October 2012. Retrieved 18 June 2012.
  82. ↑ "China officially severs diplomatic ties with Nauru". Asia Africa Intelligence Wire. 31 May 2005. Archived from the original on 11 May 2013. Retrieved 18 June 2012.
  83. ↑ "Taiwan loses ally Nauru to China in post-election ploy". Reuters. 15 Jan 2024. Retrieved 15 Jan 2024.
  84. ↑ "Nauru expects to earn more from exports after port upgrade with Russian aid". Radio New Zealand International. 15 July 2010. Archived from the original on 4 September 2011. Retrieved 15 July 2010.
  85. ↑ Long, Charles N (March 2012). "Quantification of the Impact of Nauru Island on ARM Measurements".
  86. ↑ White, Michael. "M/V Tampa Incident and Australia's Obligations – August 2001".
  87. ↑ Gordon, M (5 November 2005). "Nauru's last two asylum seekers feel the pain". The Age. Archived from the original on 4 June 2008. Retrieved 8 May 2006.
  88. ↑ "Nauru detention centre costs $2m per month". ABC News. 12 February 2007. Archived from the original on 11 May 2013. Retrieved 12 February 2007.
  89. ↑ 89.0 89.1 "Asylum bill passes parliament". The Daily Telegraph. 16 August 2012. Archived from the original on 3 June 2022. Retrieved 18 August 2012.
  90. ↑ "'It's better to die from one bullet than being slowly killed every day' – refugees forsaken on Nauru". Amnesty International. 4 August 2016. Archived from the original on 8 August 2016. Retrieved 6 August 2016.
  91. ↑ "Life for asylum seekers in Australia's 'Pacific Gulag' on Nauru". South China Morning Post (SCMP). Agence France-Presse (AFP). 11 September 2018. Archived from the original on 20 September 2018. Retrieved 20 September 2018.
  92. ↑ 92.0 92.1 Harrison, Virginia (31 August 2018). "Nauru refugees: The island where children have given up on life". BBC News. Archived from the original on 17 February 2019. Retrieved 16 February 2019.
  93. ↑ "Five years on Nauru". Reveal (in ఇంగ్లీష్). 16 February 2019. Archived from the original on 31 March 2019. Retrieved 31 March 2019.
  94. ↑ "Nauru: Why Australia is funding an empty detention centre" (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 2023-07-02. Retrieved 2024-08-03.
  95. ↑ "Newly detained asylum seekers' desperation in Nauru: 'We are scared'". SBS News (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2024-08-03.
  96. ↑ "Nauru—The population of the districts of the Republic of Nauru". City Population. 2011. Archived from the original on 23 September 2015. Retrieved 10 June 2015.
  97. ↑ "Per capita GDP at current prices – US dollars". UNdata. Archived from the original on 4 December 2023. Retrieved 17 November 2022.
  98. ↑ 98.0 98.1 98.2 98.3 "Country Economic Report: Nauru" (PDF). Asian Development Bank. p. 6. Archived from the original (PDF) on 7 June 2011. Retrieved 20 June 2012.
  99. ↑ Pollon, Christopher (22 November 2023). "How Much Further Can Mining Go?". The Walrus. Archived from the original on 7 February 2024. Retrieved 1 December 2023.
  100. ↑ "Big tasks for a small island". BBC News Online. Archived from the original on 13 August 2006. Retrieved 10 May 2006.
  101. ↑ Seneviratne, Kalinga (26 May 1999). "Nauru turns to dust". Asia Times. Archived from the original on 18 June 2012. Retrieved 19 June 2012.{{cite news}}: CS1 maint: unfit URL (link)
  102. ↑ Mellor, William (1 June 2004). "GE Poised to Bankrupt Nauru, Island Stained by Money-Laundering". Bloomberg. Archived from the original on 9 March 2013. Retrieved 19 June 2012.
  103. ↑ Skehan, Craig (9 July 2004). "Nauru, receivers start swapping legal blows". Sydney Morning Herald. Archived from the original on 3 November 2012. Retrieved 19 June 2012.
  104. ↑ "Receivers take over Nauru House". The Age. 18 April 2004. Archived from the original on 13 February 2016. Retrieved 19 June 2012.
  105. ↑ "Nauru sells last remaining property asset in Melbourne". RNZ Pacific. 9 April 2005. Archived from the original on 20 September 2018. Retrieved 20 September 2018.
  106. ↑ 106.0 106.1 "Asian Development Outlook 2005 – Nauru". Asian Development Bank. 2005. Archived from the original on 7 June 2011. Retrieved 2 May 2006.
  107. ↑ "Paradise well and truly lost". The Economist. 20 December 2001. Archived from the original on 30 November 2006. Retrieved 2 May 2006.
  108. ↑ "Nauru". Pacific Islands Trade and Investment Commission. Archived from the original on 21 July 2008. Retrieved 19 June 2012.
  109. ↑ 109.0 109.1 "The Billion Dollar Shack". The New York Times. 10 December 2000. Archived from the original on 18 November 2011. Retrieved 19 July 2011.
  110. ↑ "Nauru de-listed" (PDF). FATF. 13 October 2005. Archived from the original (PDF) on 30 December 2005. Retrieved 11 May 2006.
  111. ↑ Topsfield, Hewel (11 December 2007). "Nauru fears gap when camps close". The Age. Archived from the original on 23 October 2012. Retrieved 19 June 2012.
  112. ↑ "Nauru 'hit' by detention centre closure". The Age. 7 February 2008. Archived from the original on 28 February 2021. Retrieved 19 June 2012.
  113. ↑ "Nauru gets an OECD upgrade". 12 July 2017. Archived from the original on 6 August 2017. Retrieved 6 August 2017.
  114. ↑ "Modest economic growth forecast for Nauru". Loop Pacific. 12 June 2017. Archived from the original on 17 September 2018. Retrieved 17 September 2018.
  115. ↑ Reid, Helen; Lewis Jeff (29 June 2021). "Pacific island of Nauru sets two-year deadline for UN deep-sea mining rules". Mining.com. Archived from the original on 4 July 2021.{{cite news}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  116. ↑ Davies, Ann Davies; Daugherty, Ben (3 September 2018). "Corruption, incompetence and a musical: Nauru's cursed history". The Guardian. Archived from the original on 17 July 2021. Retrieved 14 April 2021.{{cite news}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  117. ↑ "Nauru in deep sea mining venture". Radio New Zealand. 23 July 2018. Archived from the original on 25 July 2021. Retrieved 14 April 2021.
  118. ↑ Stone, Maddie (17 June 2020). "The deep sea could hold the key to a renewable future. Is it worth the costs?". Grist. Archived from the original on 16 April 2021. Retrieved 14 April 2021.
  119. ↑ "Yaren | district, Nauru". Encyclopedia Britannica. Archived from the original on 8 September 2015. Retrieved 2 September 2019.
  120. ↑ "Nauru". International Religious Freedom Report 2003. US Department of State. 2003. Archived from the original on 18 April 2021. Retrieved 2 May 2005.
  121. ↑ Waqa, B (1999). "UNESCO Education for all Assessment Country report 1999 Country: Nauru". Archived from the original on 25 May 2006. Retrieved 2 May 2006.
  122. ↑ "Schools Archived 5 జూలై 2018 at the Wayback Machine." Government of Nauru.
  123. ↑ "USP Nauru Campus". University of the South Pacific. Archived from the original on 20 June 2012. Retrieved 19 June 2012.
  124. ↑ "Nauru Teacher Education Project". Archived from the original on 8 December 2015. Retrieved 5 December 2015.
  125. ↑ 125.0 125.1 125.2 "Fat of the land: Nauru tops obesity league". The Independent. 26 December 2010. Archived from the original on 18 June 2012. Retrieved 19 June 2012. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; "TI.uk" అనే పేరును విభిన్న కంటెంటుతో అనేక సార్లు నిర్వచించారు
  126. ↑ 126.0 126.1 "Nauru". World health report 2005. World Health Organization. Archived from the original on 18 April 2006. Retrieved 2 May 2006.
  127. ↑ Nishiyama, Takkaki (27 May 2012). "Nauru: An island plagued by obesity and diabetes". Asahi Shimbun. Archived from the original on 28 May 2014. Retrieved 23 January 2013.
  128. ↑ . "Diabetes in adults is now a Third World problem".
  129. ↑ "Smoking Rates by Country". World Popluation Review. Retrieved 4 October 2024.
  130. ↑ "Nauru International Airport (INU/ANYN)". flightradar24. Archived from the original on 4 October 2022. Retrieved 4 October 2022.
  131. ↑ "NAURU AIRLINES RESUMES MONTHLY FIJI SERVICE IN MID-OCT 2022". Aeroroutes. Archived from the original on 4 October 2022. Retrieved 4 October 2022.
  132. ↑ "NAURU AIRLINES RESUMES KIRIBATI / MARSHALL ISLANDS SERVICE IN MID-OCT 2022". Aeroroutes. Archived from the original on 4 October 2022. Retrieved 4 October 2022.
  133. ↑ "Nauru Port Workers to be Trained as Construction Begins on New Port". Loop Nauru. 3 April 2020. Archived from the original on 14 August 2021. Retrieved 14 August 2021.
  134. ↑ "Port Upgrade Throwing a Lifeline to the People of Nauru". Asian Development Bank. 27 January 2020. Archived from the original on 5 February 2024. Retrieved 14 August 2021.
  135. ↑ 135.0 135.1 135.2 135.3 135.4 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; :6 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  136. ↑ "Nauru (NRU) - Demographics, Health & Infant Mortality". UNICEF DATA (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 8 December 2023. Retrieved 2022-12-15.
  137. ↑ 137.0 137.1 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; :7 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  138. ↑ Zhou, Charlotte. "Nauru: The Phantom Island of the Pacific". The Science Survey. Archived from the original on 1 October 2023. Retrieved 2022-12-15.
  139. ↑ 139.0 139.1 139.2 139.3 Cardno Emerging Markets (April 2017). "Nauru: Port Development Project: Poverty, Social and Gender Assessment" (PDF). Asian Development Fund (Project Number: 48480). Archived (PDF) from the original on 21 January 2022. Retrieved 15 December 2022.
  140. ↑ 140.0 140.1 Environment, U. N. (2017-09-16). "Nauru – National Report for Third International Conference". UNEP – UN Environment Programme (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 15 December 2022. Retrieved 2022-12-15.
  141. ↑ 141.0 141.1 141.2 141.3 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; :5 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  142. ↑ "Nauru Celebrates Angam Day". United Nations. Archived from the original on 21 October 2004. Retrieved 19 June 2012.
  143. ↑ Nazzal, Mary (April 2005). "Nauru: an environment destroyed and international law" (PDF). lawanddevelopment.org. Archived (PDF) from the original on 19 October 2012. Retrieved 19 June 2012.
  144. ↑ "Culture of Nauru". Republic of Nauru. Archived from the original on 4 January 2013. Retrieved 19 June 2012.
  145. ↑ Viviani, Nancy (1970). Nauru: Phosphate and Political Progress (PDF). Canberra: ANU Press. p. 158. Archived (PDF) from the original on 29 January 2020. Retrieved 18 April 2024.
  146. ↑ "Songs & Rhymes From Nauru". Mama Lisa's World. Archived from the original on 8 May 2023. Retrieved 18 April 2024.
  147. ↑ Fabricius, Wilhelm (1992). Nauru: 1888–1900: An account in German and English based on official records of the Colonial Section of the German Foreign Office held by the Deutsches Zentralarchiv in Potsdam (PDF). Canberra: Australian National University. p. 271. ISBN 978-0731513673. Archived (PDF) from the original on 27 March 2023. Retrieved 18 April 2024. The Nauruan dances which I have seen are not notable for their wealth of distinct figures. They are accompanied by singing and consist in tripping to and fro, swaying the body, slapping the thighs and chest and making turns.
  148. ↑ Hunting the Collectors: Pacific Collections in Australian Museums, Art Galleries and Archives. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing. 2014. p. 159. ISBN 978-1443871006. Archived from the original on 18 April 2024. Retrieved 18 April 2024.
  149. ↑ Oates, John F. (1999-10-19). Myth and Reality in the Rain Forest: How Conservation Strategies are Failing in West Africa. Berkeley: University of California Press. p. XI. ISBN 978-0520222526. Archived from the original on 18 April 2024. Retrieved 18 April 2024.
  150. ↑ The Garland Encyclopedia of World Music: Australia and the Pacific Islands Vol.9. Milton Park: Taylor & Francis. 2017. p. 450. ISBN 978-1351544320. Archived from the original on 18 April 2024. Retrieved 18 April 2024. At the Pacific Festival of Arts in 1985 and 1988, sixth-graders at the Nauru Primary School presented the frigate bird (iti), a Nauruan dance. The students practiced daily for two months. The boys clapped and sang while the girls danced, por-traying te birds' flight and perching.... In 1994, at the Children's Convention in Fukuoka, Japan, ten eleven-year-old boys and girls from Nauru performed the dogoropa, a dance with sticks, which men and women from Nauru had performed at the Festival of Arts in 1980.
  151. ↑ "Let's Meet the World: Nauru". Expo 2012 Yeosu Korea. 2012-08-07. Archived from the original on 27 March 2023. Retrieved 18 April 2024.
  152. ↑ "National anthem – The World Factbook". Central Intelligence Agency. Archived from the original on 19 March 2021. Retrieved 2024-02-06.
  153. ↑ "Country Profile: Nauru". BBC News Online. Archived from the original on 15 June 2006. Retrieved 2 May 2006.
  154. ↑ "Nauru Australian Football Association". Australian Football League. Archived from the original on 31 December 2008. Retrieved 19 June 2012.
  155. ↑ "AFL Nauru". AFL Queensland. Retrieved 26 August 2022.
  156. ↑ "Nauru Olympic Committee History". Nauru Olympic Committee. Archived from the original on 26 July 2012. Retrieved 20 June 2012.
  157. ↑ "Sport: Nauru 7s team to make international debut". Radio New Zealand. 8 July 2015. Archived from the original on 30 April 2018. Retrieved 10 July 2015.
  158. ↑ "Dave Kitson: Former Reading forward set to manage Nauru in first international match". BBC. Archived from the original on 29 March 2024. Retrieved 14 April 2024.
  159. ↑ "Dave Kitson to coach Nauru football team – a team that doesn't exist yet". NZ Herald. Archived from the original on 16 April 2024. Retrieved 14 April 2024.


ఉల్లేఖన లోపం: "lower-alpha" అనే గ్రూపులో <ref> ట్యాగులు ఉన్నాయి గానీ, దానికి సంబంధించిన <references group="lower-alpha"/> ట్యాగు కనబడలేదు

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=నౌరు&oldid=4455744" నుండి వెలికితీశారు