తిరుమల వెంకటేశ్వర ఆలయంలో దేవతలు
తిరుమల వెంకటేశ్వర ఆలయం (శ్రీ వెంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం) ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్రం, తిరుపతి వద్ద ఉన్న తిరుమల కొండ పట్టణంలో ఉన్న వైష్ణవ ఆలయం. ఈ ఆలయం విష్ణువు అవతారమైన వెంకటేశ్వరుడికి అంకితం చేయబడింది. కలియుగం పరీక్షలు, కష్టాల నుండి మానవాళిని రక్షించడానికి ఇక్కడ కనిపించాడని నమ్ముతారు.
ప్రధాన దైవమయిన వెంకటేశ్వరుడిని ఐదుగురు దేవతలతో సూచిస్తారు, వాటిలో ప్రధాన దేవత (మూలవిరాట్), పంచ బెరములు అని పిలువబడే ఇతర దేవతలు ఉన్నారు. వెంకటేశ్వరునితోపాటు, ఈ ఆలయంలో కృష్ణుడు, రుక్మిణి, చక్రతాళ్వార్, రాముడు, సీత, లక్ష్మణుడు, హనుమంతుడు, విశ్వక్సేనుడు, సుగ్రీవుడు, అంగదుడు, సాలగ్రాముల దేవతలకు కూడా నిలయం.
పంచ బేరములు
[మార్చు]మూలవిరాట్ లేదా ధ్రువ బేరం
[మార్చు]
వెంకటేశ్వరుని ప్రధాన రాతి దేవతను ధ్రువ బేరం అని పిలుస్తారు (బేరం అంటే "దేవత", ధ్రువ అంటే "ధ్రువ నక్షత్రం" లేదా "స్థిర"). ఆ దేవత కాలి వేళ్ల నుండి కిరీటం పైభాగం వరకు దాదాపు 8 అడుగులు (2.4 మీ.) ఉంటుంది. ఇది ఆలయానికి ప్రధాన శక్తి దైవంగా పరిగణించబడుతుంది.
కౌతుక బేరం లేదా భోగ శ్రీనివాస
[మార్చు]ఇది ఒక అడుగు (0.3 మీ) ఎత్తున్న చిన్న వెండి విగ్రహం, దీనిని పల్లవ రాణి సమవై పెరిందేవి 614 ADలో ఆలయానికి ఇచ్చింది. దీనిని ప్రతిష్టించిన రోజు నుండి ఆలయం నుండి ఎప్పుడూ తొలగించలేదు. ఈ దేవత మూలవిరాట్ కలిగి ఉన్న అన్ని భోగ (ప్రాపంచిక సుఖాలను) అనుభవిస్తుంది కాబట్టి, దీనిని భోగ శ్రీనివాసుడు అని పిలుస్తారు. ఈ దేవత ప్రతి రాత్రి బంగారు మంచంలో నిద్రించి, తోమల సేవలో భాగంగా రోజుకు రెండుసార్లు అభిషేకాలు చేసి, ప్రతి బుధవారం సహస్ర కలశాభిషేకం అందుకుంటుంది. ఈ దేవత ఎల్లప్పుడూ మూలవిరాట్ ఎడమ పాదం దగ్గర ఉంచబడుతుంది. ఎల్లప్పుడూ పవిత్ర సంబంధ క్రూచ ద్వారా ప్రధాన దేవతతో అనుసంధానించబడి ఉంటుంది. ఈ దేవత ఎల్లప్పుడూ భక్తుల వైపు 45 డిగ్రీల కోణంలో ముఖంగా ఉంటుంది, ఎందుకంటే అది ప్రయోగ ("కొట్టడానికి సిద్ధంగా") చక్రాన్ని కలిగి ఉంటుంది.
స్నపన బేరం లేదా ఉగ్ర శ్రీనివాస
[మార్చు]ఈ విగ్రహం వెంకటేశ్వరుని కోప భాగాన్ని సూచిస్తుంది. అతను గర్భగుడి లోపలే ఉంటాడు. ప్రతి సంవత్సరం ఒక రోజు మాత్రమే బయటకు వస్తాడు: సూర్యోదయానికి ముందు కైశిక ద్వాదశి నాడు. స్నపన అంటే "శుభ్రపరచడం". విగ్రహాన్ని ప్రతిరోజూ పవిత్ర జలాలు, పాలు, పెరుగు, నెయ్యి, గంధం, పసుపు మొదలైన వాటితో శుద్ధి చేస్తారు.
మలయప్ప స్వామి - ఉత్సవ బేరం
[మార్చు]భక్తులను చూడటానికి ఆలయం నుండి బయటకు వచ్చే స్వామి రూపం ఇది. ఈ దేవతను మలయప్ప అని కూడా పిలుస్తారు. అతని భార్యలు శ్రీదేవి, భూదేవి. ఈ ముగ్గురు దేవతలు పవిత్ర తిరుమల కొండలలోని మలయప్పన్ కోనై అనే గుహలో కనుగొనబడ్డారు. మొదట ఉగ్ర శ్రీనివాసుడు ఉత్సవ బేరం (ఊరేగింపు దేవత), ఆ దేవతను ఊరేగింపుల కోసం బయటకు తీసుకెళ్లినప్పుడల్లా తరచుగా వినాశకరమైన అగ్నిప్రమాదాలు జరుగుతుండేవి. ప్రజలు పరిష్కారం కోసం ప్రభువును ప్రార్థించారు. ప్రభువు కలలో కనిపించి, ఉత్సవం (ఊరేగింపు) కోసం పవిత్ర తిరుమల కొండలలో దాచిన తగిన విగ్రహాల సమితిని కనుగొనమని ప్రజలకు ఆదేశించాడు. గ్రామస్తులు విగ్రహాన్ని కనుగొన్నారు. వారు దానిని మలయప్ప అని పిలిచారు, అంటే "కొండల రాజు" అని అర్థం. ఈ విగ్రహాలను ఆలయానికి తీసుకువచ్చిన తరువాత, నిత్య కల్యాణోత్సవం, సహస్ర దీపాలంకార సేవ, ఆర్జిత బ్రహ్మోత్సవం, నిత్యోత్సవం, డోలోత్సవం, ఇతర కార్యక్రమాల సంఖ్య పెరిగింది. ఈ విగ్రహాలకు లక్షలాది రూపాయల విలువైన ఆభరణాలను కానుకగా విరాళంగా ఇచ్చారు.
బలి బేరం లేదా కొలువు శ్రీనివాస
[మార్చు]ఈ పంచలోహ విగ్రహం ప్రధాన దేవతను పోలి ఉంటుంది. ఆలయంలోని అన్ని కార్యకలాపాలు, ఆచారాలకు ప్రధాన అధికారిని సూచిస్తుంది. ఆ విగ్రహాన్ని బలి బేరం అని కూడా పిలుస్తారు. కొలువు శ్రీనివాసుడిని ఆలయ సంరక్షక దేవతగా భావిస్తారు, ఆయన ఆలయ ఆర్థిక ఆర్థిక వ్యవహారాలను పర్యవేక్షిస్తారు. దేవతకు రోజువారీ నైవేద్యాలు సమర్పిస్తారు, దీనిని కొలువు సేవ అని పిలుస్తారు.
రాముడు, సంబంధిత విగ్రహాలు
[మార్చు]పురాణాల ప్రకారం, రాముడు, లక్ష్మణుడు, హనుమంతుడు, సుగ్రీవుడు, అంగదుడి పంచలోహ విగ్రహాలను విశ్వంబర మహర్షి తన దర్శనం ఆధారంగా ప్రతిష్టించాడని చెబుతారు. రాముడు, లక్ష్మణుడు తమ విల్లులతో నిలబడి ఉన్న భంగిమలో వానర ("కోతి") త్రయంతో మాట్లాడుతున్నట్లు కనిపిస్తారు. విభీషణుడికి రక్షణ కల్పించవద్దని రాముడిని ప్రార్థించిన తర్వాత వానర రాజు సుగ్రీవుడు చేతులు జోడించి కనిపిస్తాడు. వానర యువరాజు అంగదుడు విభీషణుడి రాకను సూచిస్తూ దక్షిణ ఆకాశం వైపు వేలు చూపిస్తూ కనిపిస్తాడు. ఆ విగ్రహాలను ఒక భక్తుడు రామానుజ, తిరుమల నంబి వద్దకు తీసుకువచ్చాడు. ఆ జంట సీతా విగ్రహాన్ని తయారు చేయాలని నిర్ణయించుకున్నారు. రాముడు, సీత ల మధ్య దివ్య వివాహ కర్మను నిర్వహించిన తరువాత, విగ్రహాలను తిరుమల ఆలయంలో కొత్తగా నిర్మించిన రామర్ మేడై (రాముడి ఎత్తైన వేదిక) లో ప్రతిష్టించారు.
తిరుమలలోని రాముడి విగ్రహాన్ని రఘునాథుడు, రఘు (వంశం) ప్రభువు అని పిలుస్తారు. రాముడు stanaka (నిలబడి ఉన్న భంగిమ)లో కనిపిస్తాడు. మధ్యమ తాళ, త్రిభంగ భంగిమలో ఉన్నట్లు వర్ణించబడ్డాడు.[1] విగ్రహం ఎడమ చేయి విల్లును పట్టుకోవడానికి పైకి లేపబడి ఉంటుంది. కుడి చేయి బాణాన్ని పట్టుకోవడానికి క్రిందికి వంగి ఉంటుంది. ముఖం కొద్దిగా కుడి వైపుకు వంగి ఉంటుంది. వంపును నొక్కి చెప్పే కిరీటంతో కప్పబడి ఉంటుంది. పాదాలు పద్మాసనంపై వెడల్పుగా అమర్చబడి, ఎడమ పాదం దానిని అధిగమించి ఉంటాయి. ఈ విగ్రహం సాధారణంగా ఎడమ చేతిలో విల్లు, కుడి చేతిలో బాణంతో కనిపిస్తుంది.
సీత విగ్రహం రాముని కుడి వైపున ఉంచబడింది. ఆ విగ్రహం పద్మాసనంపై ఉంది. కిరీటం లేని సీత కుడి చేయి ప్రక్కన, ఎడమ చేయి కమలం మొగ్గను పట్టుకుని ఉంటుంది.
లక్ష్మణుడి విగ్రహం రాముడి ఎడమ వైపున ఉంది. ఆ విగ్రహం చిన్నది కానీ రాముడిని పోలి ఉంటుంది. భంగిమ (మధ్యమ తాళ, త్రిభంగ భంగిమ) అతని అన్నయ్యను పోలి ఉన్నప్పటికీ, విగ్రహం రాముడి నుండి కొన్ని విధాలుగా భిన్నంగా ఉంటుంది.
హనుమంతుడి విగ్రహం సాధారణంగా రాముడికి కుడి వైపున పక్కకు ఉంచబడుతుంది. కుడి చేయి మోచేయి వద్ద వంగి నోటిని తాకే భంగిమలో హనుమంతుడు రాముడి పట్ల చూపే గౌరవాన్ని తెలియజేస్తుంది. ఎడమ చేయి కాత్యావలంబిత భంగిమలో ఉంది (ఎడమ అరచేతి మూసి నడుము మీద ఉంచి, అరచేతి బయటి భాగం చూపరులకు కనిపిస్తుంది)
వానర రాజు, శ్రీరాముని స్నేహితుడు అయిన సుగ్రీవుడు, భగవంతుని ప్రార్థనను పోలిన భంగిమలో చేతులు ముకుళితంగా కనిపిస్తాడు. ఆలయ పురాణం ప్రకారం, దేవత హిందూ ఇతిహాసం రామాయణంలోని ఒక సన్నివేశంలో కనిపిస్తుంది.
రాముడు, సీత, లక్ష్మణుల దేవతలతో పాటు దీనిని ప్రతిష్టించారని నమ్ముతారు, అయితే దేవత ప్రతిష్ట ఖచ్చితమైన తేదీ తెలియదు.[1] హనుమంతుడు, అంగదుడి దేవతలను కూడా రామర్ మేడై (రాముడి ఎత్తైన వేదిక) లో ఒకేసారి ప్రతిష్టించారని నమ్ముతారు. రాముడు, సీత, లక్ష్మణ దేవతలను గర్భ గృహంలోకి తరలించినప్పుడు, సుగ్రీవుడు కూడా కొద్దిసేపు కదిలాడు. 1990ల మధ్యలో, సుగ్రీవుడిని ఇతర దేవతలతో పాటు గర్భగుడి వెలుపల ఉన్న ఒక గదికి తరలించారు, అక్కడ యాత్రికులకు ఆశీస్సులు, తీర్థం (పవిత్ర జలం) అందించబడతాయి.
కృష్ణుడు, రుక్మిణి
[మార్చు]తిరుమల కృష్ణుడి విగ్రహం: గర్భగృహంలో విష్ణువు అవతారమైన కృష్ణుడు, అతని భార్య రుక్మిణి విగ్రహాలు ఉన్నాయి. శ్రీకృష్ణుని విగ్రహం ఒక పిల్లవాడి నవనీత నృత్య (ఖగోళ నృత్యం) భంగిమలో కనిపిస్తుంది. స్వామివారు నృత్య భంగిమలో ఎడమ చేయి చాచి నృత్య భంగిమలో ఉండి, ఎడమ కాలును పీఠంపై ఉంచి కనిపిస్తారు. కుడి కాలు మోకాలి వద్ద వంగి ఉంటుంది, పీఠంపై ఆనించదు. కుడి చేతిలో వెన్న ఉంది. రుక్మిణీ దేవి విగ్రహం ఎడమ చేతిలో కమలం ఉండగా, కుడి చేయి ఆశీర్వాద భంగిమలో ఉంది. ఆ విగ్రహం పద్మాసనంపై ఉంది. విగ్రహాన్ని ప్రతిష్టించిన ఖచ్చితమైన తేదీ, విగ్రహం, చరిత్ర, అది కృష్ణ విగ్రహంతో పాటు కనుగొనబడిందా/తయారు చేయబడిందా అనే వివరాలు తెలియవు.
విశ్వక్సేనుడు
[మార్చు]విశ్వక్సేనుడు విష్ణువు నమ్మకమైన పరిచారకుడు, భగవంతుని సంపదకు బాధ్యత వహించే విష్ణువు పరిచారకుడని నమ్ముతారు. విశ్వక్సేనుడు తన ఆలోచనలతో జీవితాన్ని సృష్టించే, నాశనం చేసే సామర్థ్యాలతో చాలా శక్తివంతుడిగా పరిగణించబడ్డాడు.[2] విష్ణువు సైన్యానికి విశ్వక్సేనుడిని సైన్యాధ్యక్షుడిగా కూడా పరిగణిస్తారు.[3]
టిటిడి ఆలయంలోని విశ్వక్సేనుడి ప్రతిమను రామర్ మేడై (రాముడికి ఎత్తైన వేదిక)[4] లో ఉంచేవారు. ప్రస్తుతం గర్భగుడి వెలుపల ఉన్న ఆలయ స్థలంలో కనిపిస్తుంది. అతను కూర్చున్న స్థితిలో కుడి కాలు మోకాలి వద్ద వంచి, తన సీటు నుండి స్వేచ్ఛగా విశ్రాంతి తీసుకుంటూ కానీ నేలను తాకకుండా కనిపిస్తాడు. ఎడమ కాలు మడిచి కుడి కాలు కిందకు వెళుతుంది. దేవుని చేతులు ధ్రువ బేర (ప్రధాన దేవత) ఖచ్చితమైన ప్రతిరూపంలో ఉన్నాయి - పై రెండు చేతులు శంఖం, చక్రం పట్టుకుని ఉన్నాయి, కుడి దిగువ భాగం అవగణ హస్తం (ఆశీర్వాద భంగిమ)లో ఉంది. ఎడమ దిగువ చేయి గద హస్తం (అరచేతిని తుంటిపై ఉంచి)లో ఉంది.[5]
దేవత ప్రతిష్టాపన ఖచ్చితమైన తేదీ తెలియదు లేదా ఆలయ శిలాశాసనాలలో నమోదు చేయబడలేదు.
వారపు సహస్ర కలశాభిషేకంలో మలయప్ప స్వామి, అతని భార్యలు, ప్రధాన దేవతతో పాటు ఈ దేవతను కూడా చేర్చారు.[6] వార్షిక బ్రహ్మోత్సవం ప్రారంభానికి ముందు రోజు, విశ్వక్సేనుడిని దేవతలతో పాటు అనంత (విష్ణువు సర్పం), గరుడ (విష్ణువు వాహనం), సుదర్శన చక్రం (విష్ణువు చక్రం) వసంత మండపం (వసంత మందిరం) కు తీసుకువెళ్లి అంకురార్పణ వేడుకను (అలంకరించిన మట్టి పలకలలో అంకురోత్పత్తి కోసం తొమ్మిది రకాల విత్తనాలను విత్తడం) పర్యవేక్షిస్తారు. వేడుక తర్వాత, విశ్వక్సేనుడిని ఊరేగింపుగా తీసుకెళ్తారు, అప్పుడు అతను పండుగ కోసం చేసిన అన్ని ఏర్పాట్ల ఖచ్చితత్వాన్ని తనిఖీ చేస్తాడని నమ్ముతారు. ఊరేగింపు తర్వాత తిరుమల-రాయ మండపంలో విశ్వక్సేనుడిని ఆస్థానం (పీఠం) ద్వారా సత్కరిస్తారు. పవిత్ర మంత్రాలను పఠించిన తర్వాత, ఆయన అనంత, గరుడ, సుదర్శనలతో అంకురార్పణ మండపానికి వెళ్లి బ్రహ్మోత్సవాల కాలం అంతా అక్కడే ఉంటారు.[7][8]
ఆలయ సముదాయంలో, ఈశాన్య మూలలో, విశ్వక్సేనునికి ఒక దేవత ప్రతిష్టించబడిన ప్రత్యేక ఆలయం ఉంది.[9] ఈ ఆలయాన్ని శ్రీ విశ్వక్సేన ఆలయం అని పిలుస్తారు. వైఖానస ఆగమం ప్రకారం దేవతకు రోజువారీ ప్రార్థనలు చేస్తారు.[7] ఈ ఆలయంలోని దేవతను మునుపటి రోజు ప్రధాన దేవతపై అలంకరించిన దండతో అలంకరించారు.[5]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 Ramesan, Dr N (1981). The Tirumala Temple. Tirumala: Tirumala Tirupati Devasthanams. ISBN 978-81-85427-95-9.
- ↑ "Vaikuntha as described by Ramanujam". TTD Sapthagiri. 2003-06-01. Archived from the original on 15 May 2007. Retrieved 2007-05-21.
- ↑ "TTD Glossary - Vishvaksena". TTD. Archived from the original on 2007-05-17. Retrieved 2007-05-21.
- ↑ "TTD-Ramar Medai". TTD. Archived from the original on 2007-06-09. Retrieved 2007-05-21.
- ↑ 5.0 5.1 "Sri Vishwaksena Temple". TTD. Archived from the original on 24 December 2012. Retrieved 2007-05-21.
- ↑ "Weekly Seva Description - Sahasra Kalasabhishekam". TTD. Archived from the original on 2007-05-15. Retrieved 2007-05-21.
- ↑ 7.0 7.1 "Sri Vishwaksena Temple". TTD. Archived from the original on 24 December 2012. Retrieved 2007-05-21.
- ↑ "Srivari Brahmotsavam". TTD Sapthagiri. 2002-10-01. Archived from the original on 2007-09-30. Retrieved 2007-05-21.
- ↑ N, Ramesan (1981). The Tirumala Temple. Tirupati: Tirumala Tirupati Devasthanams. p. 230.