Jump to content

భారత వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ

వికీపీడియా నుండి
వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ (భారతదేశం)
భారత ప్రభుత్వ శాఖ
వాణిజ్య & పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ
సంస్థ అవలోకనం
అధికార పరిధి భారత ప్రభుత్వం
ప్రధాన కార్యాలయం వాణిజ్య భవన్
16, అక్బర్ రోడ్, న్యూఢిల్లీ, ఢిల్లీ, భారతదేశం
ఏజెన్సీ కార్యనిర్వాహకుడు/లు పీయూష్ గోయెల్, కేబినెట్ మంత్రి
అనుప్రియా పటేల్, సహాయ మంత్రి
సోమ్ ప్రకాశ్, సహాయ మంత్రి
వి. లక్ష్మీకుమారన్, న్యాయ సలహాదారు
వెబ్‌సైటు
Department of Commerce

[1] 

                 Department for Promotion of Industry and Internal Trade

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ రెండు విభాగాలను నిర్వహిస్తుంది, వాణిజ్య శాఖ పరిశ్రమ & అంతర్గత వాణిజ్యాన్ని ప్రోత్సహించే విభాగం. మంత్రిత్వ శాఖ అధిపతి క్యాబినెట్ స్థాయి మంత్రి.

వాణిజ్యం & పరిశ్రమల మంత్రి

[మార్చు]

వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రి వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖకు అధిపతి, భారత ప్రభుత్వ క్యాబినెట్ మంత్రులలో ఒకరు. స్వతంత్ర భారతదేశం మొదటి వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రి శ్యామా ప్రసాద్ ముఖర్జీ. ప్రస్తుత మంత్రి భారతీయ జనతా పార్టీకి చెందిన పీయూష్ గోయెల్. పీయూష్ గోయెల్ 31 మే 2019న సురేష్ ప్రభు నుండి బాధ్యతలు స్వీకరించాడు.[2]

గత మంత్రులు: పరిశ్రమ

[మార్చు]
# ఫోటో పేరు పదవీకాలం ప్రధాన మంత్రి పార్టీ
1 శ్యామ ప్రసాద్ ముఖర్జీ 15 ఆగస్టు 1947 19 ఏప్రిల్ 1950 2 సంవత్సరాలు, 247 రోజులు జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ భారతీయ జనసంఘ్
2 జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ 19 ఏప్రిల్ 1950 13 మే 1950 24 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
3 హరేకృష్ణ మహతాబ్ 13 మే 1950 13 మే 1952 2 సంవత్సరాలు, 0 రోజులు
4 టిటి కృష్ణమాచారి 13 మే 1952 30 ఆగస్టు 1956 4 సంవత్సరాలు, 109 రోజులు
5 మొరార్జీ దేశాయ్ 1 జనవరి 1957 28 మార్చి 1958 1 సంవత్సరం, 86 రోజులు
6 లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి 28 మార్చి 1958 5 ఏప్రిల్ 1961 3 సంవత్సరాలు, 8 రోజులు
7 కె. చెంగళరాయ రెడ్డి 5 ఏప్రిల్ 1961 19 జూలై 1963 2 సంవత్సరాలు, 105 రోజులు
8 నిత్యానంద్ కనుంగో 19 జూలై 1963 9 జూన్ 1964 326 రోజులు
9 రామ్ సుభాగ్ సింగ్ 9 జూన్ 1964 13 జూన్ 1964 4 రోజులు లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
10 హెచ్ సి దాసప్ప 19 జూలై 1964 29 అక్టోబర్ 1964 102 రోజులు
11 త్రిభువన్ నారాయణ్ సింగ్ 30 అక్టోబర్ 1964 24 జనవరి 1966 1 సంవత్సరం, 86 రోజులు
12 దామోదరం సంజీవయ్య 24 జనవరి 1966 13 మార్చి 1967 1 సంవత్సరం, 48 రోజులు ఇందిరా గాంధీ
13 ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్ 13 మార్చి 1967 27 జూన్ 1970 3 సంవత్సరాలు, 106 రోజులు
14 దినేష్ సింగ్ 27 జూన్ 1970 18 మార్చి 1971 264 రోజులు
15 మొయినుల్ హోక్ ​​చౌదరి 18 మార్చి 1971 22 జూలై 1972 1 సంవత్సరం, 126 రోజులు
16 చిదంబరం సుబ్రమణ్యం 22 జూలై 1972 10 అక్టోబర్ 1974 2 సంవత్సరాలు, 80 రోజులు
17 TA పై 10 అక్టోబర్ 1974 24 మార్చి 1977 2 సంవత్సరాలు, 165 రోజులు
18 బ్రిజ్ లాల్ వర్మ 28 మార్చి 1977 6 జూలై 1977 100 రోజులు మొరార్జీ దేశాయ్ జనతా పార్టీ
19 జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ 6 జూలై 1977 15 జూలై 1977 2 సంవత్సరాలు, 9 రోజులు
20 కాసు బ్రహ్మానంద రెడ్డి 30 జూలై 1979 27 నవంబర్ 1979 120 రోజులు చరణ్ సింగ్ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (Urs)
(16) TA పై 27 నవంబర్ 1979 14 జనవరి 1980 48 రోజులు
21 ND తివారీ 8 ఆగస్టు 1981 3 ఆగస్టు 1984 2 సంవత్సరాలు, 361 రోజులు ఇందిరా గాంధీ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
22 ఇందిరా గాంధీ 3 ఆగస్టు 1984 14 ఆగస్టు 1984 11 రోజులు
23 వీపీ సింగ్ 14 ఆగస్టు 1984 7 సెప్టెంబర్ 1984 24 రోజులు
24 కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి 7 సెప్టెంబర్ 1984 31 డిసెంబర్ 1984 115 రోజులు
25 రాజీవ్ గాంధీ 31 డిసెంబర్ 1984 14 జనవరి 1985 14 రోజులు రాజీవ్ గాంధీ
26 వీరేంద్ర పాటిల్ 14 జనవరి 1985 25 సెప్టెంబర్ 1985 254 రోజులు
(20) ND తివారీ 25 సెప్టెంబర్ 1985 22 అక్టోబర్ 1986 1 సంవత్సరం, 27 రోజులు
27 జలగం వెంగళరావు 22 అక్టోబర్ 1986 2 డిసెంబర్ 1989 3 సంవత్సరాలు, 41 రోజులు
28 అజిత్ సింగ్ 5 డిసెంబర్ 1989 10 నవంబర్ 1990 340 రోజులు వీపీ సింగ్ జనతాదళ్
29 చంద్ర శేఖర్ 21 నవంబర్ 1990 21 జూన్ 1991 212 రోజులు చంద్ర శేఖర్ సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)
30 కె. కరుణాకరన్ 11 జూన్ 1995 16 మే 1996 340 రోజులు పివి నరసింహారావు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
31 సురేష్ ప్రభు 16 మే 1996 1 జూన్ 1996 16 రోజులు అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి శివసేన
32 మురసోలి మారన్ 1 జూన్ 1996 19 మార్చి 1998 1 సంవత్సరం, 291 రోజులు హెచ్‌డి దేవెగౌడ ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం
33 సికందర్ భక్త్ 19 మార్చి 1998 13 అక్టోబర్ 1999 1 సంవత్సరం, 208 రోజులు అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి భారతీయ జనతా పార్టీ

గత మంత్రులు: వాణిజ్యం

[మార్చు]
# ఫోటో పేరు పదవీకాలం ప్రధాన మంత్రి పార్టీ
1 CH భాభా 15 ఆగస్టు 1947 6 ఏప్రిల్ 1948 235 రోజులు జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
2 క్షితీష్ చంద్ర నియోగి 6 ఏప్రిల్ 1948 19 ఏప్రిల్ 1950 2 సంవత్సరాలు, 13 రోజులు
3 జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ 19 ఏప్రిల్ 1950 29 మే 1950 40 రోజులు
4 శ్రీ ప్రకాశ 29 మే 1950 26 డిసెంబర్ 1950 211 రోజులు
5 హరేకృష్ణ మహతాబ్ 26 డిసెంబర్ 1950 13 మే 1952 1 సంవత్సరం, 139 రోజులు
6 టిటి కృష్ణమాచారి 13 మే 1952 30 ఆగస్టు 1956 4 సంవత్సరాలు, 109 రోజులు
7 స్వరణ్ సింగ్ 30 ఆగస్టు 1956 14 నవంబర్ 1956 76 రోజులు
8 మొరార్జీ దేశాయ్ 14 నవంబర్ 1956 28 మార్చి 1958 1 సంవత్సరం, 134 రోజులు
9 లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి 28 మార్చి 1958 5 ఏప్రిల్ 1961 3 సంవత్సరాలు, 8 రోజులు
10 కె. చెంగళరాయ రెడ్డి 5 ఏప్రిల్ 1961 19 జూలై 1963 2 సంవత్సరాలు, 105 రోజులు
11 మనుభాయ్ షా 19 జూలై 1963 13 మార్చి 1967 3 సంవత్సరాలు, 237 రోజులు లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి
12 దినేష్ సింగ్ 13 మార్చి 1967 14 ఫిబ్రవరి 1969 1 సంవత్సరం, 338 రోజులు ఇందిరా గాంధీ
13 బలి రామ్ భగత్ 14 ఫిబ్రవరి 1969 27 జూన్ 1970 1 సంవత్సరం, 133 రోజులు
14 లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా

(MoS)

27 జూన్ 1970 5 ఫిబ్రవరి 1973 2 సంవత్సరాలు, 223 రోజులు
15 డిపి చటోపాధ్యాయ 5 ఫిబ్రవరి 1973 24 మార్చి 1977 4 సంవత్సరాలు, 47 రోజులు
16 మోహన్ ధరియా 26 మార్చి 1977 28 జూలై 1979 2 సంవత్సరాలు, 124 రోజులు మొరార్జీ దేశాయ్ జనతా పార్టీ
17 చరణ్ సింగ్ 28 జూలై 1979 30 జూలై 1979 2 రోజులు చరణ్ సింగ్ జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)
18 హితేంద్ర దేశాయ్ 30 జూలై 1979 14 జనవరి 1980 168 రోజులు
19 ప్రణబ్ ముఖర్జీ 14 జనవరి 1980 15 జనవరి 1982 2 సంవత్సరాలు, 1 రోజు ఇందిరా గాంధీ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
20 శివరాజ్ పాటిల్ 15 జనవరి 1982 29 జనవరి 1983 1 సంవత్సరం, 14 రోజులు
21 వీపీ సింగ్ 29 జనవరి 1983 7 సెప్టెంబర్ 1984 1 సంవత్సరం, 222 రోజులు
(19) ప్రణబ్ ముఖర్జీ 7 సెప్టెంబర్ 1984 31 డిసెంబర్ 1984 115 రోజులు ఇందిరా గాంధీ

రాజీవ్ గాంధీ

22 రాజీవ్ గాంధీ 31 డిసెంబర్ 1984 14 జనవరి 1985 14 రోజులు రాజీవ్ గాంధీ
(21) వీపీ సింగ్ 14 జనవరి 1985 25 సెప్టెంబర్ 1985 254 రోజులు
23
అర్జున్ సింగ్ 15 నవంబర్ 1985 20 జనవరి 1986 66 రోజులు
24
పి. శివ శంకర్ 20 జనవరి 1986 25 జూలై 1987 1 సంవత్సరం, 186 రోజులు
25 ND తివారీ 25 జూలై 1987 25 జూన్ 1988 336 రోజులు
(12) దినేష్ సింగ్ 25 జూన్ 1988 2 డిసెంబర్ 1989 1 సంవత్సరం, 160 రోజులు
(21) వీపీ సింగ్ 2 డిసెంబర్ 1989 6 డిసెంబర్ 1989 4 రోజులు వీపీ సింగ్ జనతాదళ్
26 అరుణ్ నెహ్రూ 6 డిసెంబర్ 1989 10 నవంబర్ 1990 339 రోజులు
27 చంద్ర శేఖర్ 10 నవంబర్ 1990 21 నవంబర్ 1990 11 రోజులు చంద్ర శేఖర్ సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)
28 సుబ్రమణ్యస్వామి 21 నవంబర్ 1990 21 జూన్ 1991 212 రోజులు జనతా పార్టీ
29 పి చిదంబరం 21 జూన్ 1991 9 జూలై 1992 1 సంవత్సరం, 18 రోజులు పివి నరసింహారావు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
30 పివి నరసింహారావు 9 జూలై 1992 18 జనవరి 1993 193 రోజులు
(19) ప్రణబ్ ముఖర్జీ 18 జనవరి 1993 10 ఫిబ్రవరి 1995 2 సంవత్సరాలు, 23 రోజులు
29 పి చిదంబరం 10 ఫిబ్రవరి 1995 3 ఏప్రిల్ 1996 1 సంవత్సరం, 53 రోజులు
(30) పివి నరసింహారావు 3 ఏప్రిల్ 1996 16 మే 1996 43 రోజులు
31 అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి 16 మే 1996 1 జూన్ 1996 16 రోజులు అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి భారతీయ జనతా పార్టీ
32 దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ 1 జూన్ 1996 29 జూన్ 1996 28 రోజులు దేవెగౌడ జనతాదళ్
33 బోళ్ల బుల్లిరామయ్య 29 జూన్ 1996 19 మార్చి 1998 1 సంవత్సరం, 263 రోజులు దేవెగౌడ

I. K. గుజ్రాల్

తెలుగుదేశం పార్టీ
34 రామకృష్ణ హెగ్డే 19 మార్చి 1998 13 అక్టోబర్ 1999 1 సంవత్సరం, 208 రోజులు అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి లోక్ శక్తి

ప్రస్తుతం : వాణిజ్యం & పరిశ్రమ

[మార్చు]
# ఫోటో పేరు పదవీకాలం ప్రధాన మంత్రి పార్టీ
1 మురసోలి మారన్ 13 అక్టోబర్ 1999 9 నవంబర్ 2002 3 సంవత్సరాలు, 27 రోజులు అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం
2 అరుణ్ శౌరి 9 నవంబర్ 2002 29 జనవరి 2003 81 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ
3 అరుణ్ జైట్లీ 29 జనవరి 2003 22 మే 2004 1 సంవత్సరం, 114 రోజులు
4 కమల్ నాథ్ 22 మే 2004 22 మే 2009 5 సంవత్సరాలు, 0 రోజులు మన్మోహన్ సింగ్ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
5 ఆనంద్ శర్మ 22 మే 2009 26 మే 2014 5 సంవత్సరాలు, 4 రోజులు
6 నిర్మలా సీతారామన్ 26 మే 2014 3 సెప్టెంబర్ 2017 3 సంవత్సరాలు, 100 రోజులు నరేంద్ర మోదీ భారతీయ జనతా పార్టీ
7 సురేష్ ప్రభు 3 సెప్టెంబర్ 2017 30 మే 2019 1 సంవత్సరం, 269 రోజులు
8 పీయూష్ గోయెల్ 30 మే 2019 అధికారంలో ఉంది 5 సంవత్సరాలు, 35 రోజులు

సహాయ మంత్రుల జాబితా

[మార్చు]
వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రులు
పేరు ఫోటో పదవీకాలం ప్రధాన మంత్రి పార్టీ
సిఆర్ చౌదరి 3 సెప్టెంబర్ 2017 30 మే 2019 1 సంవత్సరం, 269 రోజులు నరేంద్ర మోదీ భారతీయ జనతా పార్టీ
హర్దీప్ సింగ్ పూరి 30 మే 2019 7 జూలై 2021 2 సంవత్సరాలు, 38 రోజులు
సోమ్ ప్రకాష్ 30 మే 2019 అధికారంలో ఉంది 5 సంవత్సరాలు, 35 రోజులు
అనుప్రియా పటేల్ 7 జూలై 2021 అధికారంలో ఉంది 2 సంవత్సరాలు, 363 రోజులు అప్నా దల్ (సోనేలాల్)

వాణిజ్య శాఖ

[మార్చు]

బహుపాక్షిక & ద్వైపాక్షిక వాణిజ్య సంబంధాలు, రాష్ట్ర వాణిజ్యం, ఎగుమతి ప్రోత్సాహక చర్యలు, కొన్ని ఎగుమతి ఆధారిత పరిశ్రమలు, వస్తువుల అభివృద్ధి, నియంత్రణకు సంబంధించిన విదేశీ వాణిజ్య విధానం బాధ్యతలను రూపొందించడం అమలు చేయడం ఈ శాఖకు అప్పగించబడింది .

సజావుగా పనిచేయడానికి, డిపార్ట్‌మెంట్ ఎనిమిది విభాగాలుగా విభజించబడింది:

  • అడ్మినిస్ట్రేటివ్, జనరల్ డివిజన్
  • ఆర్థిక విభాగం
  • ఆర్థిక విభాగం
  • ట్రేడ్ పాలసీ విభాగం
  • విదేశీ వాణిజ్య ప్రాదేశిక విభాగం
  • స్టేట్ ట్రేడింగ్ & ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ విభాగం
  • సరఫరా విభాగం
  • ప్లాంటేషన్ డివిజన్

డిపార్ట్‌మెంట్ పరిపాలనా నియంత్రణలో ఉన్న సబ్జెక్టులు:

  • అంతర్జాతీయ వాణిజ్యం
  • విదేశీ వాణిజ్యం
  • రాష్ట్ర వాణిజ్యం
  • ఇండియన్ ట్రేడ్ సర్వీసెస్ నిర్వహణ
  • ప్రత్యేక ఆర్థిక మండలాలు

ఇవి కూడా చూడండి

[మార్చు]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ India, Welcome to department of commerce, Government of. "Welcome to department of commerce, Government of India". commerce.gov.in.{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. ↑ "List of ministers in Narendra Modi's government". The Economic Times. 27 May 2014. Archived from the original on 8 సెప్టెంబర్ 2016. Retrieved 28 June 2014. {{cite news}}: Check date values in: |archive-date= (help)
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=భారత_వాణిజ్య,_పరిశ్రమల_మంత్రిత్వ_శాఖ&oldid=4356831" నుండి వెలికితీశారు