పోర్బందర్
Porbandar
Sudamapuri | |
|---|---|
City | |
 Kirti Mandir, birthplace of Mahatma Gandhi | |
|
Official logo of Porbandar Logo of Porbandar Chhaya Nagar Seva Sadan | |
  Porbandar  Porbandar | |
| Coordinates: 21°37′48″N 69°36′0″E / 21.63000°N 69.60000°E | |
| Country |  India |
| State | Gujarat |
| District | Porbandar |
| Government | |
| • Body | Porbandar Chhaya Nagar Seva Sadan |
| విస్తీర్ణం | |
| • Total | 38.43 కి.మీ2 (14.84 చ. మై) |
| Elevation | 1 మీ (3 అ.) |
| జనాభా (2011) | |
| • Total | 2,17,500 |
| • జనసాంద్రత | 5,700/కి.మీ2 (15,000/చ. మై.) |
| Languages | |
| • Official | Gujarati |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| PIN | 360575 |
| Vehicle registration | GJ-25 |
పోర్బందర్ , భారతదేశం, గుజరాత్ రాష్ట్రం, పోర్బందర్ లోని ఒక నగరం, ఈ నగరం మహాత్మా గాంధీ, సుదామ జన్మస్థలంగా ప్రసిద్ధి చెందింది.ఇది పోర్బందర్ జిల్లా పరిపాలనా కేంద్రం.ఇది పోర్ బందర్ రాచరిక రాష్ట్రానికి పూర్వ రాజధాని. స్థానికంగా 'చౌపతి' పోర్బందర్ గుండె అని పిలవబడే పోర్బందర్ సముద్రతీరం వెంబడి పొడవైన, ఇసుకతో కూడిన విస్తీర్ణం కలిగిఉంది. చౌపతి తీరంలో ఆకర్షణలను అందించడానికి, చెత్తను తొలగించటానికి లాంటి సౌకర్యాలను నిర్వహించడానికి కార్యకలాపాలు సుమారు 2003లో ప్రారంభమయ్యాయి.ఇది పర్యాటకులు, ప్రయాణికుల కోసం తీరంలో చక్కగా కూర్చోటానికి బల్లలు ఏర్పాట్లు చేయబడ్డాయి.పిల్లల కోసం స్కేటింగ్ వలయం ఉంది. ' జనమస్త్మి జాతర' వార్షిక పండుగ చౌపతి మైదానంలో జరిగింది. ఈ ప్రదేశంలో సందర్శకుల కోసం ఒక సర్క్యూట్ ప్రదేశం, సమీపంలోని హోటళ్లు వరుస ఉంది. మత్స్య సంపద నగరానికి, పొరుగు జిల్లాలకు చాలా ఉపాధిని ఇస్తుంది. పోర్బందర్ చివరి తీరాలలో ఒకటి.ఇక్కడ బెదిరింపు సముద్రపు క్షీరదం దుగోంగ్ కనుగొనవచ్చు.క్షీరదాల సంరక్షణ విధానాల కోసం అధికారులు కసరత్తులు జరుగుతున్నాయి.[1]
వ్యుత్పత్తి శాస్త్రం
[మార్చు]పుష్కలంగా కూడిన మతగ్రంథమైన స్కంద పురాణంలోని సుదామ చరిత్రలోని భౌగోళిక సమాచార సూచన ప్రకారం, ప్రస్తుత పోర్బందర్ నగరానికి, దేవత పోరవ్ పేరు పెట్టారు.ఈ నగరం అస్మావతి నది ఒడ్డున ఉంది.
చరిత్ర
[మార్చు]
హరప్పా చివరి అవశేశాలు (సా.శ.పూ 1600-1400 )
[మార్చు]పోర్బందర్, చుట్టుపక్కల సముద్రతీర అన్వేషణలు సా.శ..పూ 16వ-14వ శతాబ్దాల నాటి సింధులోయ నాగరికత అవశేషాలను వెలుగులోకి తెచ్చాయి. సౌరాష్ట్ర తీరంలో హరప్పా కాలం చివరివరకు సముద్ర కార్యకలాపాలపై హరప్పా వారసత్వం కొనసాగిందని సూచించడానికి ఆధారాలు ఉన్నాయి. పోర్ బందర్ నీటిపారుదల ప్రాంతం వెంబడి పురాతన జెట్టీల ఆవిష్కరణ గతంలో సముద్ర కార్యకలాపాలకు చురుకైన కేంద్రంగా ఉండేదని దానికి పోర్బందర్ ప్రాముఖ్యతను సూచిస్తుంది.[2] భారతీయ వేదాంతశాస్త్రం పోర్‌బందర్‌ను కృష్ణుడి స్నేహితుడైన కుచేలుడు జన్మస్థలంగా చూస్తుంది.ఈ కారణంగా, దీనిని సుదామపురి లేదా సుధమపురి అని కూడా పిలుస్తారు.[2]
రాచరిక పాలన (సా.శ.1600 నుండి)
[మార్చు]
పోర్బందర్ బ్రిటిష్ ఇండియాలో పేరున్న రాచరిక రాజ్యానికి కేంద్రంగా ఉంది. తరువాత రాష్ట్రం రాజ్‌పుత్‌ల జెత్వా వంశానికి చెందింది. జెత్యా వంశీకుల పాలనలో ఈ ప్రాంతం కనీసం 16వ శతాబ్దం మధ్యకాలం నుండి ఉనికిలోి ఉంది. సా.శ.18వ శతాబ్దపు చివరి భాగంలో మరాఠాలచే ఆక్రమించబడే వరకు రాష్ట్రం గుజరాత్ మొఘల్ గవర్నర్‌ అధీనంలో ఉంది.ఆ తరువాత, వారు బరోడాలోని గైక్వాడ్ న్యాయస్థాన పరిధి ప్రకారం అధికారం క్రిందకు వచ్చారు. చివరికి పీష్వా పాలనలోకి వచ్చారు.
ఆంగ్లేయుల ప్రభావం
[మార్చు]కథియావార్‌లోని ఇతర రాష్ట్రాలతో సమానంగా, సా.శ. 1807లో ఈస్టిండియా కంపెనీ, పేష్వా, గైక్వాడ్‌లకు చెల్లించాల్సిన నిర్ణీత వార్షిక నివాళికి బదులుగా ఈ ప్రాంతంలో భద్రతకు హామీ ఇచ్చినప్పుడు రాష్ట్రం మొదటిసారిగా బ్రిటిష్ ప్రభావ పరిధిలోకి వచ్చింది.సా.శ.1817లో, పీష్వా తన వాటాను ఈస్టిండియా కంపెనీకి అప్పగించాడు.1820లో, గైక్వాడ్ కతియావార్‌లో ఈస్టిండియా కంపెనీ తనకు చెల్లించాల్సిన నివాళలర్పించి, దానిని తన ఖజానాకు జమ చేసేందుకు అంగీకరించాడు.
బ్రిటిష్ రాజ్ కాలంలో, రాష్ట్రం 1,663 చదరపు కిలోమీటర్లు (642 చ. మై.) విస్తీర్ణంలో ఉంది.106 గ్రామాలు,1921లో 1,00,000 మందికి పైగా జనాభాను కలిగి ఉంది.ఇది రూ. 21,00,000/-. ఆదాయంతో ఉంది.1947 నాటికి, పాలకులు "ఉన్నత" శైలిని, "మహారాజ్ రాణా సాహిబ్" బిరుదును కలిగి ఉన్నారు.వారు వంశపారంపర్యంగా 13 తుపాకుల గౌరవ వందనానికి అర్హులు.
స్వాతంత్ర్యం తరువాత
[మార్చు]1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత, రాష్ట్రం భారతదేశం ఆధిపత్యంలోకి చేర్చబడింది. ఇది ' కతియావార్ సంయుక్త రాష్ట్రంలో ' విలీనం చేయబడింది.ఇది 1948 ఫిబ్రవరి 15 నుండి అమలులోకి వచ్చింది. చివరికి ప్రస్తుత గుజరాత్ రాష్ట్రంలో భాగమైంది.పోర్బందర్ చివరి రాజు నట్వర్‌సింహ్‌జీ భావ్‌సింహ్‌జీ మహారాజ్.
వాతావరణం
[మార్చు]ప్రభుత్వం, రాజకీయాలు
[మార్చు]పోర్బందర్ నగరపాలన పురపాలకసంఘం ద్వారా సాగుతుంది.[3] నర్మద నది నుండి నగరానికి పురపాలక సంఘంద్వారా నీటి సరఫరా అందుతుంది.[4] నగరంలో వ్యర్థాల నిర్మూలన నిర్వహణకు పురపాలక సంఘం బాధ్యత వహిస్తుంది. రోజుకు సరాసరి 66 టన్నుల వ్యర్థాల ఉత్పత్తిపై తగిన నిర్మూలన చర్యల చేపడుతుంది.[5]
ప్రస్తుత లోక్‌సభ సభ్యుడు రమేష్‌భాయ్ ధదుక్.ప్రస్తుత శాసనసభ సభ్యుడు బాబు బొఖిరియా .
సంస్కృతి
[మార్చు]పర్యాటక ఆకర్షణలు
[మార్చు]
ఈ నగరం సందర్శించడానికి అక్టోబరు నుండి మార్చి వరకు అనువైన సమయం
- కీర్తి మందిర్ - ఇది ప్రధాన బజారులో, మానెక్ చౌక్ వద్ద ఉంది.
- రాణా బాపు మహల్ - చౌపతికి సమీపంలో ఉంది
- భారత్ మందిర్ - భారతదేశ సంస్కృతి, చరిత్ర ప్రదర్శన తెలుసుకోవచ్చు దీనిని నంజీభాయ్ కాళిదాస్ మెహతా స్థాపించాడు
- తారా మందిర్ -భారతదేశ పురాతన నక్షత్రశాలలో ఒకటి
- రామకృష్ణ మిషన్ - స్వామి వివే కానంద నాలుగునెలలు నివాసం ఉన్న ప్రదేశం
- శ్రీ సుదామా జీ మందిర్: భారతదేశంలో అతని పేరుతో నిర్మించిన కొన్ని దేవాలయాలలో ఒకటి
- శ్రీ హరి మందిర్ లేదా సాందీపని ఆలయం - రమేష్ ఓజాచే నిర్వహించబడుతుంది.ఇది ఒక భారీ ఆలయ సముదాయం
- హుజూర్ ప్యాలెస్, దరియా రాజ్ మహల్, దర్బార్‌గఢ్, సర్తాంజీ చోరో -ఇవి రాచరిక రాష్ట్రం గుర్తులు
- చౌపతి బీచ్ -గుజరాత్ తీరప్రాంతంలో అత్యంత పరిశుభ్రమైన తీరం
- పోర్బందర్ పక్షుల అభయారణ్యం
- బర్దా హిల్స్ వన్యప్రాణుల అభయారణ్యం - నగరానికి సుమారు 15 కి.మీ దూరంలో ఉఁది.
- బిలేశ్వర శివాలయం (ఏడవ శతాబ్దంలో నిర్మించబడింది)
- ఖిమేశ్వర్ మహాదేవ్ ఆలయం (కుచ్చిడి) (భారత పురావస్తు శాఖ ఆధారం ప్రకారం 1600 సంవత్సరాల పురాతన ఆలయం)
- జామ్వంత్ గుహ -ఇది రామాయణం కాలం నాటి చారిత్రక ప్రదేశం నగరం నుండి 15 కిమీ దూరంలో ఉన్న రణవావ్ పట్టణంలో ఉఁది.[6]
- ఘుమ్లీ - సా.శ.1313 వరకు జెత్వా రాజ్యం రాజధాని.ఇది నగరం నుండి 37 కిమీ దూరంలో ఉంది. (భారత పురావస్తు శాఖవారి పరిశీలన జాబితాలో నమోదు చేయబడింది)
- పోర్‌బందర్‌లో పక్షుల వీక్షణకు అనువైన అనేక చిత్తడి నేలలు ఉన్నాయి.[7]
- జన్మాష్టమి మేళా (5 రోజులు), హిందూ కాలపట్టిక ప్రకారం శ్రావణ మాసంలో జరిగింది.సవారీలు, ఆహారం, ఇతర ఆకర్షణలు ఉన్నాయి.
- అస్మావతి రివర్ ఫ్రంట్, 94,000 చ.మీటర్లు విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉంది
ప్రముఖ వ్యక్తులు
[మార్చు]- మహాత్మా గాంధీ - ఇక్కడ జన్మించాడు
- కస్తూర్బా గాంధీ - మహాత్మా గాంధీ భార్య
- నాంజీ కాళిదాస్ మెహతా - వ్యాపారవేత్త, పరోపకారి
- సవితాబెన్ నంజీ కాళిదాస్ మెహతా - విద్యావేత్త, మణిపురి నర్తకి
- నానాభాయ్ భట్ - చిత్ర దర్శకుడు, నిర్మాత
- జయదేవ్ ఉనద్కత్ - భారత క్రికెట్ ఆటగాడు
- దిలీప్ జోషి - నటుడు
- సుదామ - (పురాణ పురుషుడు కుచేలుడు) కృష్ణుడి స్నేహితుడు
- అజయ్ లాల్చేత - ఒమన్ క్రికెట్ జట్టు మాజీ కెప్టెన్ & ఆటగాడు
రవాణా
[మార్చు]
స్థానిక రవాణా ఆటో రిక్షా - సుదామా చౌక్ ఆటో రిక్షా, వ్యక్తులకు చెందిన టాక్సీలకు ప్రధాన కేంద్రం. పోర్బందర్ దేశంలోని అన్ని ప్రధాన నగరాలకు రోడ్డు, రైలు, విమాన మార్గాల ద్వారా బాగా అనుసంధానించబడి ఉంది.
ఓడరేవు
[మార్చు]పోర్బందర్ ఒక పురాతన ఓడరేవు నగరం. ప్రస్తుతం ఇది అన్ని వాతావరణ కాలాలలో 50,000 డి.డబ్యు.టి.నౌకల వరకు నేరుగా నిలబడే సౌకర్యాలతో ఓడరేవు కలిగిఉంది.[8][9]
త్రోవ
[మార్చు]
నగరం, రాజ్‌కోట్, అహ్మదాబాద్‌లను కలుపుతూ జాతీయ రహదారి 27 ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉంది.రాష్ట్ర రహదారి 6 ఉత్తరాన జామ్‌నగర్, ద్వారక, దక్షిణాన వెరావల్, భావ్‌నగర్‌లను కలుపుతుంది.ప్రధాన ప్రజా రవాణా వ్యక్తులకు, ప్రభుత్వానికి చెందిన బస్సుల ద్వారా నగరం అంతటా సేవలు ఉన్నాయి. రాజ్ కోట్, ద్వారక, వెరావల్, జునాగఢ్, అహ్మదాబాద్, జామ్‌నగర్, వడోద్రా, సూరత్, ముంబైకి ప్రతిరోజూ అనేక వ్యక్తులకు చెందిన సంస్థల ఉన్నత వాహనాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి. పెద్ద సంఖ్యలో బస్సులు ప్రభుత్వంచే నిర్వహించబడే రాష్ట్ర రవాణా సంస్థ ద్వారా రాష్ట్రంలోని ప్రధాన నగరాలు, చిన్న గ్రామాలు, పట్టణాలతో సహా బహుళ గమ్యస్థానాలకు అందుబాటులో ఉన్నాయి. నర్సంగ్ టేక్రీ నుండి రాజ్‌కోట్, అహ్మదాబాద్‌లకు విలాసవంతమైన ఎసి బస్సులు అందుబాటులో ఉన్నాయి.
రైలు
[మార్చు]పోర్ బందర్ రైల్వే స్టేషన్ పోర్ బందర్ ను రాష్ట్రంలోని, దేశంలోని ప్రధాన నగరాలతో కలుపుతుంది.రాజ్‌కోట్ (జామ్‌నగర్, భన్వాడ్, ఉప్లేటా, ధోరాజి, గొండాల్, అలాగే), సోమనాథ్ (జునాగఢ్ మీదుగా), ముంబై ( అహ్మదాబాద్, వడోద్రా, సూరత్ మీదుగా) రోజువారీ రైళ్లు ఉన్నాయి. రాజస్థాన్, ఉత్తర ప్రదేశ్, విదర్భ, పశ్చిమ బెంగాల్ ప్రధాన నగరాలకు కలుపుతూ ఢిల్లీ, ముజఫర్పూర్హౌరాలకు రైళ్లు ఉన్నాయి.మంగళూరు, కాలికట్, కొచ్చి, క్విలాన్ (కొల్లాం) మీదుగా కొచ్చువేలి, తిరువనంతపురం (కేరళ), సికింద్రాబాద్ (హైదరాబాద్) లను పోర్ బందర్‌తో కలుపుతూ వారానికో రైలు సర్వీసు ఉంది.
క్రీడలు
[మార్చు]- పోర్‌బందర్‌లోని రెండు క్రికెట్ గ్రౌండ్‌లలో దులీప్ స్కూల్ ఆఫ్ క్రికెట్ గ్రౌండ్ ఒకటి. ఈ మైదానం సౌరాష్ట్ర క్రికెట్ జట్టుకు హోమ్ గ్రౌండ్. ఇది 1968 నుండి 1986 వరకు ఆరు క్రికెట్ మ్యాచ్‌లకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. ఈ మైదానానికి గొప్ప భారత క్రికెటర్, నవనగర్ యువరాజు కుమార్ దులీప్‌సిన్హ్జీ పేరు పెట్టారు.
- పోర్‌బందర్‌లోని రెండు క్రికెట్ గ్రౌండ్‌లలో నట్వర్‌సిన్హ్జీ క్రికెట్ క్లబ్ గ్రౌండ్ ఒకటి.ఇది సౌరాష్ట్ర క్రికెట్ జట్టు, మహారాష్ట్ర క్రికెట్ జట్టు మధ్య 1960 అక్టోబరులో రంజీ ట్రోఫీ మ్యాచ్‌ని నిర్వహించింది.
- భారత క్రికెటర్ జయదేవ్ ఉనద్కత్ పోర్ బందర్ లో జన్మించాడు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Kaushik, Himanshu (13 August 2013). "Task force on dugong soon". Times of India. Retrieved 16 February 2016.
- ↑ 2.0 2.1 A.S Gaur, Sundaresh, A.D. Odedra. "New light on the maritime archaeology of Porbandar, Saurashtra Coast, Gujarat".
- ↑ "Local body polls Delimitation exercise held in Gujarat". The Indian Express. 2020-09-04. Retrieved 2020-09-05.
- ↑ "Hardlook: Thirsty Gujarat cities… fed by Narmada". The Indian Express. 2016-05-02. Retrieved 2020-12-09.
- ↑ "GOVERNMENT OF INDIA URBAN DEVELOPMENT" (PDF). Eparlib. 2017. Retrieved 9 December 2020.
- ↑ "Jambuvan Cave | Tourist Places | About Porbandar | About Us | Collectorate - District Porbandar". Porbandar.gujarat.gov.in. 2022-04-05. Archived from the original on 2022-05-29. Retrieved 2022-04-11.
- ↑ "Wetlands of Porbandar". Mokarsagar Committee. Archived from the original on 2 ఏప్రిల్ 2017. Retrieved 31 March 2017.
- ↑ "Porbandar Port | GMB Operated Ports | Ports in Gujarat | Ports | Home | GMB Ports". Archived from the original on 7 October 2013. Retrieved 2013-10-06.
- ↑ "Port of Porbandar, India". Portfocus.com. Retrieved 2022-04-11.