ఇషానా
| ఇషానా | |
|---|---|
 | |
| |
| అనుబంధం | శివ, దేవ (హిందూ మతం) |
ఇషానా (సంస్కృతం: ईशान, IAST: Īśāna), భారతీయ పురాణాలలో ఒక దేవత. అతను తరచుగా హిందూ దేవుడు శివ రూపాలలో ఒకరిగా పరిగణించబడతాడు, పదకొండు రుద్రులలో కూడా తరచుగా లెక్కించబడతాడు. హిందూమతంలో, కొన్ని బౌద్ధమతం, జైనమతం అతను ఈశాన్య దిశలో దిక్పాలకుడు. వాస్తు శాస్త్రంలో, భూమి ఈశాన్య మూలను "ఈశానా" అని సూచిస్తారు.[2]
హిందూమతంలో
[మార్చు]వేదాలలో
[మార్చు]కృష్ణ యజుర్వేదంలోని తైత్తిరీయ అరణ్యకలో కనుగొనబడిన పంచబ్రహ్మ మంత్రాలలో ఒకదానిలో ఈశానా ప్రారంభ ప్రస్తావన ఉంది:
ఈశానస్సర్వ విద్యానామ్ ఈశ్వరస్ సర్వ భూతానాం బ్రహ్మాధిపతిర్ బ్రహ్మణో’ధిపతిర్ బ్రహ్మ శివో మే అస్తు సదాశివోమ్
సభరత్నం శివాచార్యుల అనువాదం:
"ఈశానా భగవానుడు - సర్వ జ్ఞానము, ఆధ్యాత్మిక శాస్త్రములను బోధించేవాడు. అన్ని జీవులకు పోషకుడు, నియంత్రకుడు, సదాశివ నిర్దేశకుడు, బ్రహ్మ, విష్ణువు, అష్ట విద్యేశ్వరులకు మార్గనిర్దేశం చేసే, నిర్దేశించే అధికారం. ఇతరులు - ఈ శివలింగంలో తనను తాను ప్రతిష్టించగలడు. అటువంటి నిరపాయమైన ఉనికి ద్వారా, నాలో సంపూర్ణ స్వచ్ఛత, ఐశ్వర్యం కలుగుగాక. ఓం"[3]
పురాణాలలో
[మార్చు]అనేక పురాణాలు ఇషానను పేర్కొన్నాయి, వాటిలో కొన్ని ఇక్కడ వివరంగా ఉన్నాయి.[4]
శివ పురాణం
[మార్చు]శివ పురాణంలో, ఈశాన శివుని రూపం లేదా అంశంగా వర్ణించబడింది. దుర్మార్గులను అరికట్టేటప్పుడు, తెలివితేటలు ఉన్నవారికి ఈశానుడు జ్ఞానాన్ని, సంపదలను ప్రసాదిస్తాడని పురాణం పేర్కొంది. చెవి, వాక్కు, ధ్వని, ఈథర్‌లకు అధిపతిగా ఉండే శివుని రూపంగా అలాగే "వ్యక్తిగత ఆత్మ, ప్రకృతిని ఆస్వాదించేవాడు"గా ఈశానా ప్రకటించబడింది.[5]
లింగ పురాణం
[మార్చు]లింగ పురాణంలోని ఒక శ్లోకం ఈశానుని "అందరికీ సర్వవ్యాపియైన ప్రభువు" అని వర్ణిస్తుంది. మరొక శ్లోకంలో, ఈశానుడి విగ్రహాన్ని తయారు చేసే వ్యక్తి "విష్ణు లోకంలో గౌరవించబడ్డాడు" అని చెప్పబడింది. ఒక పద్యంలో, అతను గొడ్డలిని పట్టుకున్నాడని చెప్పబడింది, మరొకదానిలో, అతను త్రిశూలం పట్టుకున్నట్లు వర్ణించబడింది. ఇషానా ప్రతి జీవిలో ప్రసంగం అవయవంగా వర్ణించబడింది.[6]
బ్రహ్మవైవర్త పురాణం
[మార్చు]శ్రీకృష్ణుని ఎడమ కన్ను నుండి ఈశానుడు జన్మించాడని బ్రహ్మవైవర్త పురాణం చెబుతోంది. అతను పులి చర్మాన్ని ధరించి, తలపై అర్ధచంద్రాకార కిరీటంతో అలంకరించబడి, మూడు కళ్ళు కలిగి త్రిశూలం, పతిస్సా (కత్తి), గదను పట్టుకుని ఉన్నట్లు వర్ణించబడింది.[7]
పంచబ్రహ్మలలో ఒకరిగా
[మార్చు]పంచబ్రహ్మలు అనేవి శివుని ఐదు నిర్దిష్ట అంశాలు సమిష్టిగా కలిసి ఉంటాయి. ఈ అంశాలలో సద్యోజాత, వామదేవ, అఘోర, తత్పురుష, ఈశాన ఉన్నాయి. తైత్తిరీయ ఆరణ్యకలో ఉన్న పంచబ్రహ్మ మంత్రాణిలో ఈ ప్రతి అంశం వారి స్వంత మంత్రంలో కీర్తించబడింది.[8]
వాస్తు శాస్త్రంలో
[మార్చు]వాస్తు శాస్త్రం ప్రకారం, గృహాలు, కార్యాలయాలు ఈశాన్యంలో ఉండటం శుభప్రదం. ఉత్తరం అనేది సంపద నివసించే దిశ, కుబేరునితో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది, అయితే తూర్పు అనేది ఇంద్రుడితో సంబంధం ఉన్న జ్ఞానం ఉండే దిశ.[9]
సంకేతాల అద్యయనము
[మార్చు]ఇషానా మూడు కళ్ళు, ప్రశాంతమైన రూపాన్ని, తెల్లటి ఛాయతో, తెల్లటి గుడ్డ, పులి చర్మంతో ధరించినట్లు వర్ణించబడింది. అతని తలపై, నెలవంక ఉన్న జటా-మకుటాన్ని తప్పనిసరిగా ఉంచాలి.[10]
బౌద్ధమతం, షింటోలో మతం
[మార్చు]అతను కామధాతువు ఆరవ స్వర్గం అయిన పరనిర్మితవశవర్తి దేవతలలో ప్రధానుడు. ఐనోషో ప్రకారం, ఈ దేవత పాపియాలతో పాటు షింటో దేవత ఇజానాగికి పర్యాయపదంగా ఉందని ఒక సిద్ధాంతం ఉంది. జపాన్ ఆదిమ సృష్టికర్త దేవుళ్ళైన ఇజానాగి, ఇజానామిల పేర్లు ఇషానా, ఇసాని అనే సంస్కృత పేర్లతో సమానమైనవని జిన్నో షాటోకి కూడా పేర్కొన్నాడు.[11]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Grimes 1996, p. 142.
- ↑ Gopinatha Rao, T. A. (1916). Elements Of Hindu Iconography, Vol. II Part II. p. 537.
- ↑ Apte, Vaman Shivram (1965). The Practical Sanskrit-English Dictionary (Fourth Revised and Enlarged ed.). Motilal Banarsidass. p. 252. ISBN 0-89581-171-5.
- ↑ Gopinatha Rao, T. A. (1916). Elements Of Hindu Iconography, Vol. II Part II. p. 515.
- ↑ Marie, Stella (9 March 2009). "4" (PDF). The Significance of the Mūla Beras in the Hindu Temples of Tamil Nadu: With Special Reference To Bharatanatyam and Hindu Iconography (PhD). Bharathidasan University. hdl:10603/5089. Retrieved 9 August 2021.
- ↑ English, Elizabeth (2002-06-15). Vajrayogini: Her Visualization, Rituals, and Forms (in ఇంగ్లీష్). Wisdom Publications. pp. 313, 142. ISBN 978-0-86171-329-5.
- ↑ Bhattacharya, B. C. (1939). The Jaina Iconography (1939). Motilal Banarsidass. p. 115.
- ↑ Acharya, Prasanna Kumar (1934). Architecture Of Manasara Vol.5. p. 39.
- ↑ Sarma, Subramania (November 2005). "Taittiriya Aranyaka Edited By Subramania Sarma" (PDF). SanskritWeb. Archived (PDF) from the original on 10 August 2017. Retrieved 9 August 2021.
- ↑ "Samhita Patha 21-30 – Adhyaya – 27 | Vedic Heritage Portal". Vedic Heritage Portal. Archived from the original on 20 July 2020. Retrieved 10 August 2021.
- ↑ Shastri, J.L (1950). Siva Purana - English Translation - Part 1 of 4. Motilal Banarsidass. p. 139.