ఆర్. శ్రీలేఖ
ఆర్. శ్రీలేఖ ఇండియన్ పోలీస్ సర్వీస్ | |
---|---|
జననం | తిరువనంతపురం, కేరళ, భారతదేశం | 1960 డిసెంబరు 25
పురస్కారాలు | |
Police career | |
విభాగము | కేరళ పోలీస్ |
Allegiance | ఇండియన్ పోలీస్ సర్వీస్ |
Years of service | 33 |
Rank | డైరెక్టర్ జనరల్ ఆఫ్ పోలీస్ |
ఆర్. శ్రీలేఖ (జననం 25 డిసెంబర్ 1960) ఇండియన్ పోలీస్ సర్వీస్లో ఒక అధికారి, భారతదేశంలోని కేరళ నుండి ఐపిఎస్ మొదటి మహిళా అధికారి. [1] శ్రీలేఖ రచయిత్రి కూడా, ఇప్పుడు విజయవంతమైన యూట్యూబ్ ఛానెల్ని నడుపుతోంది- “ సస్నేహం శ్రీలేఖ ” (ప్రేమతో, శ్రీలేఖ) పోలీసు అధికారిగా తన అనుభవాలను పంచుకోవడానికి. ఆమె కేరళలోని ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలకు మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా కూడా పనిచేశారు. ఆమె సీబీఐలో పనిచేసిన సమయంలో, ఆమె 'రైడ్ శ్రీలేఖ' అనే మారుపేరును సంపాదించుకుంది. [2]
ప్రారంభ జీవితం, కుటుంబం
[మార్చు]శ్రీలేఖ 1960 క్రిస్మస్ రోజున, [3] ప్రొఫెసర్ ఎన్. వేలాయుధన్ నాయర్, బి. రాధమ్మల కుమార్తెలలో ఒకరిగా జన్మించారు. [4] శ్రీలేఖ తండ్రి ప్రొఫెసర్. ఎన్. వేలాయుధన్ నాయర్ మిత్రరాజ్యాల పక్షాన భారత సైన్యంలో సైనికుడిగా రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో పోరాడారు. శ్రీలేఖ డాక్టర్. సేతునాథ్, ప్రొఫెసర్ పీడియాట్రిక్ సర్జరీ, మెడికల్ కాలేజ్ హాస్పిటల్, తిరువనంతపురంతో వివాహం చేసుకున్నారు, ఒక కుమారుడు గోకుల్ ఉన్నారు.
చదువు
[మార్చు]శ్రీలేఖ తన పాఠశాల విద్యను తిరువనంతపురంలోని కాటన్ హిల్లోని బాలికల ప్రభుత్వ ఉన్నత పాఠశాల నుండి పూర్తి చేసింది [5] అక్కడ ఆమె సంగీతం, నాటకం, ఎన్సిసి, జాతీయ సేవా పథకం వంటి అనేక కార్యక్రమాలలో పాల్గొంది.
ఆమె తిరువనంతపురంలోని ప్రభుత్వ మహిళా కళాశాలలో ఆంగ్ల సాహిత్యంలో తన బ్యాచిలర్ డిగ్రీని పూర్తి చేసింది. ఆ తర్వాత ఆమె కేరళ విశ్వవిద్యాలయంలోని ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇంగ్లీష్లో మాస్టర్స్ [6] చేసింది. [7] 2005లో, సేవలో ఉన్నప్పుడు, ఆమె IGNOU నుండి మానవ వనరుల నిర్వహణలో ఎంబిఎ పట్టా పొందింది. [7]
ఆమె యునైటెడ్ కింగ్డమ్ ప్రభుత్వంచే ప్రతిష్టాత్మకమైన చెవెనింగ్ ఫెలోషిప్ను అందుకుంది, ఆమె సెప్టెంబర్ నుండి డిసెంబర్ 2015 వరకు కింగ్స్ కాలేజ్, లండన్, సైన్సెస్ పో పారిస్, ఎడిన్బర్గ్ విశ్వవిద్యాలయం, జెనీవా, ఆక్స్ఫర్డ్లోని ఐక్యరాజ్యసమితి కార్యాలయాలలో ఫెలోషిప్ అధ్యయనాలను చేపట్టింది.
ఆమె 2013లో లండన్ బిజినెస్ స్కూల్, మెట్రోపాలిటన్ పోలీస్ (స్కాట్లాండ్ యార్డ్)లో మిడ్-కెరీర్ ట్రైనింగ్ ప్రోగ్రామ్కు కూడా హాజరయ్యారు.
కెరీర్
[మార్చు]తొలి ఎదుగుదల
[మార్చు]పోలీస్ సర్వీస్లో చేరకముందు శ్రీలేఖ శ్రీ విద్యాధిరాజా కాలేజీలో లెక్చరర్గా పనిచేశారు. ఆమె రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియాలో గ్రేడ్ బి ఆఫీసర్గా పనిచేసింది, ముంబైలో స్టాటిస్టికల్ ఆఫీసర్గా పోస్ట్ చేయబడింది. [8]
ఇండియన్ పోలీస్ సర్వీస్
జనవరి 1987లో, 26 సంవత్సరాల వయస్సులో, శ్రీలేఖ కేరళ కేడర్లో మొదటి మహిళా ఐపిఎస్ అధికారి అయ్యారు.
పోలీసు సేవలో చేరిన తర్వాత, ఆమె 3 జిల్లాలు, అలప్పుజా, పతనంతిట్ట [9], త్రిస్సూర్లలో జిల్లా పోలీసు సూపరింటెండెంట్గా పనిచేశారు. శ్రీలేఖ కూడా సెంట్రల్ బ్యూరో ఆఫ్ ఇన్వెస్టిగేషన్లో కేరళలో సూపరింటెండెంట్ ఆఫ్ పోలీస్గా, న్యూఢిల్లీలో డిఐజిగా 4 సంవత్సరాలు పనిచేశారు. [10] ఆమె ఎర్నాకులం రేంజ్కు డిప్యూటీ ఇన్స్పెక్టర్ జనరల్గా పదోన్నతి పొందింది. [11]
2005లో, శ్రీలేఖ కేరళ స్టేట్ కో-ఆపరేటివ్ రబ్బర్ మార్కెటింగ్ ఫెడరేషన్ మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నియమితులయ్యారు. [12] జూన్ 2007లో, [13] ఆమె రోడ్స్ అండ్ బ్రిడ్జెస్ డెవలప్మెంట్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ కేరళకు మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా నియమితులయ్యారు. [14] ఆ తర్వాత క్రైమ్ బ్రాంచ్ ఇన్స్పెక్టర్ జనరల్గా కూడా పనిచేశారు. [15] [16] ఆమె అడిల్గా కూడా పనిచేశారు. DGP, సాయుధ పోలీసు బెటాలియన్లు [17] శిక్షణ కోసం అదనపు ఛార్జీతో. [18] ఆమె ఎడిజిపి విజిలెన్స్గా, [19] 15 ఫిబ్రవరి 2014న, ఆమె ఎడిజిపి (పోలీస్ హోమ్ గార్డ్స్, కమ్యూనిటీ పోలీసింగ్, జెండర్ జస్టిస్, నిర్భయ కోసం నోడల్ ఆఫీసర్)గా పోస్ట్ చేయబడింది. [20] [21]
ఆమె జూలై 2012లో బ్యూరో ఆఫ్ పోలీస్ రీసెర్చ్ & డెవలప్మెంట్ నిర్వహించిన 5వ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ ఆఫ్ ఉమెన్ ఇన్ పోలీస్కి ఆర్గనైజింగ్ సెక్రటరీ, [22], కేరళ పోలీస్ ఫోర్స్లో లింగ సమానత్వానికి బలమైన న్యాయవాది కూడా. [23] ఏడీజీపీగా, శ్రీలేఖను కేరళ హోం మంత్రి తిరువంచూర్ రాధాకృష్ణన్ కేరళ సమాచార కమిషనర్ కె. నటరాజన్ ప్రమేయంపై విచారణ జరిపించాలని కోరారు. భూ కుంభకోణం కేసులో నిందితుల జాబితా నుంచి వీఎస్ అచ్యుతానంద పేరును తప్పించాలని ఎస్పీ ఆఫ్ పోలీస్ [24] దర్యాప్తు పూర్తయిన తర్వాత, అధికారి తన కార్యాలయాన్ని దుర్వినియోగం చేశారని గుర్తించిన శ్రీలేఖ సమాచార కమిషనర్ను సస్పెండ్ చేయాలని సిఫార్సు చేసింది. [25] ఎడిజిపి విజిలెన్స్ & అవినీతి నిరోధక బ్యూరోగా R. శ్రీలేఖ, IG టోమిన్ J. థాచంకరిపై ఆదాయానికి మించిన ఆస్తుల కేసును ఛార్జిషీట్ చేశారు, అనేక ఇతర కేసుల్లో కూడా నిందితుడిగా ఉన్నారు. ప్రతీకారంగా, ప్రభుత్వ అనుమతికి ముందు థాయ్లాండ్ను సందర్శించడంలో శ్రీలేఖ నిబంధనలను ఉల్లంఘించారని థాచంకరి ఆరోపించారు. [26]
టోమిన్ జె. థాచంకరిపై పరువు నష్టం దావా వేయడానికి శ్రీలేఖ ప్రభుత్వం నుండి అనుమతి కోరింది, దానిని పొందింది. [27] కేరళలో ట్రాన్స్పోర్ట్ కమీషనర్గా, ఆమె రోడ్డు ప్రమాదాలు, మరణాలను కలుపుకొని రోడ్డు భద్రతా చర్యల ద్వారా గణనీయంగా తగ్గించారు, 2014లో, 2013లో గణాంకాలతో పోలిస్తే కేరళలో 292 తక్కువ మరణాలు సంభవించాయి, ఇది భారతదేశంలో రికార్డు సాధించినది. ఆమె హయాంలో పన్నులు, పెనాల్టీల ద్వారా వచ్చిన ఆదాయం రూ. 3000 కోట్లకు చేరుకుంది. ఇ-గవర్నెన్స్లో మోటార్ వెహికల్ డిపార్ట్మెంట్ విజయవంతమైంది, వాహన్-సారథి పూర్తయింది, రాష్ట్రంలోని దాదాపు 98 లక్షల వాహనాల వాహనాల నకిలీలను, డిజిటల్ రికార్డును గుర్తించడానికి 'స్మార్ట్ ట్రేస్' అనే ఆండ్రాయిడ్ యాప్ను తయారు చేశారు. టెక్నోపార్క్లో ప్రపంచ బ్యాంకు సహాయంతో ఆమె ఆసియాలోనే మొట్టమొదటి రోడ్ హ్యాకథాన్ను కూడా నిర్వహించింది, ఇందులో 300 మందికి పైగా పాల్గొనేవారు రాష్ట్రంలో మెరుగైన రహదారి భద్రత కోసం తమ సాంకేతిక ఆవిష్కరణలను ప్రదర్శించారు.
కొట్టాయంలో ప్రవీణ్ మర్డర్ కేసును గుర్తించి, అప్పటి డివైఎస్పీ ఆర్ షాజీని అరెస్టు చేసినందుకు, కేసు చార్జిషీట్ వేసిన 90 రోజులలో అతనికి, అతని సహచరులకు జీవితకాలం జైలు శిక్ష విధించినందుకు, ఆమెకు ప్రభుత్వ ప్రతిభావంత సేవా పురస్కారం లభించింది. [28]
కిలిరూర్ సెక్స్ స్కాండల్ కేసును విచారిస్తున్న అధికారిణి అయిన ఆమె, ఇందులో వీఐపీ ప్రమేయం లేదని సీబీఐ కోర్టుకు నివేదించింది. థామస్ చాందీ, ఎమ్మెల్యే కేపీ మోహనన్లకు ఈ కేసుతో సంబంధం ఉందని ఆరోపించారు. అయితే బాధితురాలి వాంగ్మూలం ఆధారంగా శ్రీలేఖ కోర్టులో వాంగ్మూలం ఇవ్వడంతో ఇద్దరికీ విముక్తి లభించింది. [29] మార్కెట్ ధర కంటే ఎక్కువ బియ్యాన్ని కొనుగోలు చేయడంలో కన్స్యూమర్ఫెడ్లో జరిగిన అవకతవకలపై, కొచ్చి, తిరువనంతపురంలోని వివిధ గోడౌన్లలో జరిగిన అవకతవకలపై R. శ్రీలేఖ విచారణ జరిపారు [30] ఆమె జూలై 2013 నుండి సెప్టెంబర్ 2015 వరకు కేరళ రవాణా కమిషనర్గా ఉన్నారు, ఆ సమయంలో, రోడ్డు ప్రమాదాలు, మరణాలు అత్యంత తక్కువ స్థాయిలో ఉన్నాయి. త్రివేండ్రంలోని టెక్నోపార్క్లో ప్రపంచ బ్యాంకు సహకారంతో ఆమె నిర్వహించిన ఆసియాలోనే మొట్టమొదటి రోడ్డు భద్రత హ్యాకథాన్ భారీ విజయవంతమైంది.
ఆమె సెప్టెంబర్, 2017లో డైరెక్టర్ జనరల్ ఆఫ్ పోలీస్ స్థాయికి పదోన్నతి పొందింది [31] [32] జనవరి 2017 నుండి జూన్ 2019 వరకు, ఆమె కేరళలో ప్రిజన్స్ అండ్ కరెక్షనల్ సర్వీసెస్ డైరెక్టర్ జనరల్గా పనిచేశారు. ప్రస్తుతం దిద్దుబాటు కేంద్రాలుగా పిలవబడుతున్న రాష్ట్రంలోని 54 జైళ్లలో ఆమె అనేక సానుకూల మార్పులను ప్రవేశపెట్టారు. జూన్ 2017 నుండి జూన్ 1, 2020 వరకు, ఆమె కేరళలో కొత్తగా సృష్టించబడిన "సోషల్ పోలీసింగ్ & ట్రాఫిక్" అనే పోస్ట్కి అధిపతిగా ఉన్నారు, కేరళ రాష్ట్ర పోలీసు ప్రధాన కార్యాలయంలో ఉన్నారు.
ఆమె 1 జూన్ 2020న కేరళ ఫైర్ అండ్ రెస్క్యూ సర్వీసెస్కు అధిపతిగా డిజిపిగా బాధ్యతలు స్వీకరించారు, కేరళలో స్వతంత్ర ఛార్జ్లో మొదటి 'మహిళా డిజిపి' అయ్యారు.
ఆమె 33 సంవత్సరాల 5 నెలల సర్వీస్ను పూర్తి చేసిన తర్వాత, కేరళ ఫైర్ అండ్ రెస్క్యూ సర్వీసెస్ డైరెక్టర్ జనరల్గా 31 డిసెంబర్ 2020న పదవీ విరమణ చేశారు. [33] [34] [35] [36]
పతకాలు, గుర్తింపు
[మార్చు]- 2004లో డిఐజి విజిలెన్స్ అండ్ యాంటీ కరప్షన్ బ్యూరోగా, శ్రీలేఖ మెరిటోరియస్ సర్వీస్ కోసం రాష్ట్రపతి పోలీసు మెడల్ అందుకున్నారు. [37]
- 2013లో విజిలెన్స్ అండ్ యాంటీ కరప్షన్ బ్యూరో ఏడీజీపీగా పనిచేసిన శ్రీలేఖకు రాష్ట్రపతి పోలీసు మెడల్ విశిష్ట సేవలందించారు. [38] [39]
- 2006లో, ఆమె మేనేజింగ్ డైరెక్టర్గా ఉన్న సమయంలో, రబ్బర్ బోర్డ్ థాయిలాండ్ ప్రభుత్వం యొక్క బెస్ట్ రబ్బర్ ఇన్ ఆసియా అవార్డును గెలుచుకుంది. [40]
- శ్రీలేఖ యునైటెడ్ కింగ్డమ్ ప్రభుత్వంచే ప్రతిష్టాత్మకమైన చెవెనింగ్ ఫెలోషిప్కు ఎంపికైంది, ఆమె సెప్టెంబర్ నుండి డిసెంబర్ 2015 వరకు లండన్లోని కింగ్స్ కాలేజీలో జరిగిన ఫెలోషిప్కు హాజరయ్యారు. ఆమె UK యొక్క స్కాట్లాండ్ యార్డ్/మెట్రోపాలిటన్ పోలీసుల వద్ద ప్రత్యేక శిక్షణకు కూడా హాజరయ్యారు.
- ఆమె 2006లో పబ్లిక్ సర్వీస్ కోసం ఇండియన్ ఓవర్సీస్ అవార్డును గెలుచుకుంది.
- ఆమెకు 2005లో సాహిత్య రచనలకు ఫోకనా అవార్డు లభించింది.
- 2007లో, అప్పటి డిప్యూటీ సూపరింటెండెంట్ ఆఫ్ పోలీస్ ఆర్ షాజీ ప్రవీణ్ అనే పౌరుడిని హత్య చేసిన సంచలన కేసును గుర్తించినందుకు ఆమె కేరళ ప్రభుత్వ మెరిటోరియస్ సర్వీసెస్ అవార్డును అందుకుంది. విచారణ అనంతరం షాజీని కోర్టు దోషిగా తేల్చింది. [41] [42] [43] [44]
ఎంచుకున్న రచనలు
[మార్చు]శ్రీలేఖ 9 పుస్తకాలు రాసి ప్రచురించారు.
- చెరు మర్మరంగల్ (2005) [45]
- నీరజికపురం (2006) [46]
- మారన్న దూతన్ (2008) [47]
- కుజలోతుకరణ్ (2009) [48]
- లోటోస్ థీనికల్ (2009) [48]
- మన్సిలే మజవిల్లు (2011) [49]
- నియమ సంరక్షణ స్త్రీకళకు- మహిళలకు న్యాయపరమైన అవగాహనపై పుస్తకం
- కుట్టికలుమ్ పోలికమ్ - పోలీసులు, వారి కార్యకలాపాల గురించి పిల్లల కోసం ఒక పుస్తకం
- జాగరూకన్ (2013)- డిటెక్టివ్ నవల పబ్లిషర్ DC బుక్స్
- థమసోమా- కేరళ కౌముది పత్రికలో డిటెక్టివ్ సిరీస్
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "President's medal for R.Sreelekha". The Hindu. 26 January 2013. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ Ullas, A S (3 December 2013). "Sreelekha IPS @ 25". Malayala Manorama. Retrieved 28 February 2014.
- ↑ "IPS (Kerala Cadre) Civil List as on 01-01-2012" (PDF). General Administration Department, Government of Kerala. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "R.Sreelekha, IPS". Kerala.com. Archived from the original on 26 మార్చి 2014. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Back to school". The Hindu. 2010-02-11. Archived from the original on 24 March 2014. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "President's medal for R.Sreelekha". The Hindu. 26 January 2013. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ 7.0 7.1 "R.Sreelekha, IPS". Kerala.com. Archived from the original on 26 మార్చి 2014. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Sreelekha IPS". Who am I?. Sreelekha R. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "An officer and a writer". The Hindu. 2003-05-01. Archived from the original on 24 March 2014. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Failure to curb abkari-official nexus". The Hindu. 8 November 2000. Archived from the original on 24 March 2014. Retrieved 27 February 2014.
- ↑ "New appointments in Police force soon". The Hindu. 28 September 2004. Archived from the original on 14 October 2004. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Monitoring System to strengthen policing". The Hindu. 18 August 2005. Archived from the original on 5 December 2007. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "R.Sreelekha, IPS". Kerala.com. Archived from the original on 26 మార్చి 2014. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Public Information Officers". Right to Information, Kerala Government. Archived from the original on 24 మార్చి 2014. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Conference of Directors General of Police of Southern States(press)". Kerala Police. Archived from the original on 4 March 2013. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Promotions in Police force". The Hindu. 25 April 2009. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "IPS officers working as head of departments/offices" (PDF). General Administration Dept. Government of Kerala. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "IPS (Kerala Cadre) Civil List as on 01-01-2012" (PDF). General Administration Department, Government of Kerala. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Perverts rule streets". Deccan Chronicle. 5 November 2012. Archived from the original on 26 March 2014. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Top cops shifted ahead of elections". Times of India. 16 February 2014. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Reshuffle in Top Cop Echelons". The New Indian Express. 16 February 2014. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "National meet of women in police". The Hindu. 19 July 2012. Retrieved 27 February 2014.
- ↑ "Kerala police not women-friendly?". Deccan Chronicle. 28 January 2013. Archived from the original on 17 August 2014. Retrieved 27 February 2014.
- ↑ "Kerala information commissioner suspended". The Sunday Indian. 12 November 2012. Archived from the original on 4 ఫిబ్రవరి 2016. Retrieved 28 February 2014.
- ↑ "Information Commissioner suspended for 'meddling' with police investigation". Tehelka. 12 November 2012. Retrieved 28 February 2014.
- ↑ "Many went on such trips, only I got the stick: Thachankary plea to CAT". The Indian Express. 23 April 2010. Retrieved 28 February 2014.
- ↑ "Govt for Reviewing Thachankary's Service Records". The New Indian Express. 18 January 2014. Retrieved 28 February 2014.
- ↑ "Top police officer arrested in Praveen murder case".
- ↑ "No VIP involved in Kiliroor case, IG clarifies". IBN. 14 December 2011. Archived from the original on 5 March 2014. Retrieved 28 February 2014.
- ↑ "Ramesh: No Bid to Derail Consumerfed Case Probe". The New Indian Express. 12 January 2014. Retrieved 28 February 2014.
- ↑ "Kerala's first woman IPS officer Sreelekha now becomes first woman DGP".
- ↑ "R Sreelekha IPS officer: 'Many tried to prove that IPS is not for a woman' | Kochi News - Times of India". The Times of India.
- ↑ "R Sreelekha, First woman IPS officer in Kerala retires - ET Government".
- ↑ "R Sreelekha, first woman DGP in Kerala, retires from service".
- ↑ "Kerala's first woman IPS officer Sreelekha retires after 33 years of service".
- ↑ "R. Sreelekha, the first woman IPS officer in Kerala, set to be the State's first woman DGP". The Hindu. 27 May 2020.
- ↑ "Republic Day Police Medals, 2004 announced". POLICE MEDALS TO 627 PERSONNEL. Press Information Bureau. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Force Wise/State Wise list of medal awardees to the Police personnel on the occasion of Republic Day 2013" (PDF). President's Police Medal for Distinguished Service 2013. Press Information Bureau, Government of India. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "President's police medal for ADGP R Sreelekha IPS". Madhyamam. 25 January 2013. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "President's medal for R.Sreelekha". The Hindu. 26 January 2013. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ "Top police officer arrested in Praveen murder case".
- ↑ "Kerala Road Safety Authority (KRSA) and World Bank Group Organize a Hackathon on Road Safety".
- ↑ "Two-day Kerala Road Safety Hackathon Comes to an End". Archived from the original on 2015-08-26. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "Hackathon for road safety solutions". The Hindu. 6 August 2015.
- ↑ "IPS officer authors third book". Whispers in the corridors. Archived from the original on 24 March 2014. Retrieved 27 February 2014.
- ↑ "Neerazhikapuram". Amazon. Retrieved 27 February 2014.
- ↑ Śr̲Īlēkha, Ār (January 2008). Maranna Doothan. ISBN 978-8126419647.
- ↑ 48.0 48.1 "Sreelekha IPS". DC Books. Archived from the original on 24 మార్చి 2014. Retrieved 27 February 2014.
- ↑ "Chakshumathi's Cochin Centre opened". Chakshumathi. Archived from the original on 24 March 2014. Retrieved 27 February 2014.