ఆంధ్ర ప్రకాశిక

ఆంధ్ర ప్రకాశిక

సంపాదకులు	ఎ.సి. పార్థసారథి నాయుడు
తరచుదనం	వార పత్రిక
ముద్రించిన కాపీలు	500 (1888 జనవరి)
ముద్రణకర్త	ఎ.సి. పార్థసారథి నాయుడు
మొదటి సంచిక	1885 ఫిబ్రవరి
దేశం	భారతదేశం
కేంద్రస్థానం	మద్రాసు
భాష	తెలుగు

ఆంధ్ర ప్రకాశిక, మద్రాసు నగరం నుండి 19, 20 శతాబ్దాలలో వెలువడిన తెలుగు వార పత్రిక.

ఆంధ్ర ప్రకాశికను 1885 ఫిబ్రవరిలో ఎ.సి. పార్థసారథి నాయుడు మద్రాసులో వారపత్రికగా ప్రారంభించాడు. అతను కాంగ్రెసువాది, దేశభక్తుడు. 25 సంవత్సరాల పాటు వారపత్రికగా నడిచి ఆ తరువాత వారానికి రెండుసార్లు వచ్చే పత్రికగా మారింది. కొద్దికాలానికే మళ్ళీ వార పత్రికగా మారింది. దాదాపు 42 సంవత్సరాల పాటు ఈ పత్రిక నడిచి, మూతపడింది.

చరిత్ర

బ్రిటిషు ప్రభుత్వ అధికారులు నెలనెలా పంపే గోప్య నివేదికలో వివిధ పత్రికల సర్క్యులేషను సంఖ్యలతో పాటు, పరిపాలనకు సంబంధించి ఆయా పత్రికల్లో వచ్చిన ముఖ్యమైన సామాజిక వార్తలు, విశేషాలను కూడా ఇంగ్లీషు లోకి అనువదించి పంపేవారు. ఈ నివేదికల్లో 1885 మార్చి నివేదికలో దాని సర్క్యులేషను 500 ఉందని ఆ నెల రాసారు. ఆ నివేదికలో "ఆంధ్ర ప్రకాశిక అనే కొత్త పత్రిక తన 5 వ సంచికలో" ఇలా రాసింది అంటూ అది ప్రచురించిన ఒక వార్తను ప్రస్తావించారు. దీన్ని బట్టి ఈ వార పత్రిక 1885 ఫిబ్రవరిలో ఉద్భవించిందని తెలుస్తోంది.

రచనలు

పత్రికలో రాజకీయ వార్తలకు ప్రాధాన్యత ఉండేది. తెలుగులో వచ్చిన తొలి రాజకీయ వార పత్రిక అనీ, సాధారణ తెలుగు పాఠకులకు రాజకీయాలపై ఆసక్తి కలిగించిన పత్రిక అనీ వేదగిరి రాంబాబు పేర్కొన్నాడు. ఆనాటి బ్రిటిషు ప్రభుత్వ విధానాలను పత్రికలో నిర్భీతిగా విమర్శించేవారు. సైన్యంలో జరిగే దౌర్జన్యాలపై ఈ పత్రికలో వార్తలు వచ్చేవి. ఈ కారణంగానే, అప్పట్లో పత్రికల్లో పరిపాలనకు సంబంధించిన ముఖ్యమైన సామాజిక వార్తలు, విశేషాలను ఇంగ్లీషు లోకి అనువదించి పంపే గోప్య నివేదికల్లో ఈ పత్రిక ప్రస్తావన తరచూ వచ్చేది. ప్రసిద్ధ పాత్రికేయుడు సత్తిరాజు సీతారామయ్య ఈ పత్రిక ద్వారానే పత్రికారంగం లోకి ప్రవేశించాడు.

ప్రకటనలు

ఆంధ్ర ప్రకాశికలో వ్యాపార ప్రకటనలు కూడా వచ్చేవి. కేసరి కుటీరం అధినేత కోట నరసింహం తన ఆత్మకథ చిన్ననాటి ముచ్చట్లులో, తన ఆయుర్వేద ఔషధానికి ఈ పత్రికలో ప్రకటన ప్రచురించేందుకు 5 రూపాయలు ఇచ్చానని రాసాడు.

పత్రికపై సమీక్షలు

ఆంధ్ర ప్రకాశిక పత్రికపై అప్పటి ప్రఖ్యాత పాత్రికేయుడు దంపూరు వెంకట నరసయ్య తన పీపుల్స్ ఫ్రెండ్ ఇంగ్లీషు పత్రికలో సమీక్ష రాసాడు. 1888 ఫిబ్రవరి 25 న వెలువడిన ఈ సమీక్షలో, మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీలో వెలువడుతున్న ఈ తెలుగు వారపత్రికను, ఇంగ్లీషు వారపత్రికల పద్ధతిలో ప్రచురిస్తున్నారని రాసాడు. ఇంగ్లీషు రాని పాఠకులు ఈ పత్రిక ద్వారా దేశపరిస్థితులనూ, రాజకీయాలనూ తెలుసుకోవచ్చని రాసాడు. పాఠకులకు ఆసక్తి కలిగించే ఎన్నో విశేషాలు ఈ పత్రికలో ఉన్నాయని కూడా ఈ సమీక్షలో రాసాడు.

1912 అక్టోబరు హిందూజన సంస్కారిణి పత్రికలో ఆంధ్ర ప్రకాశిక గురించి, "ఇది మద్రాసు నుండి వారమునకు రెండు సార్లు ప్రకటింపబడు వృత్తాంత పత్రిక. దీనికి చందా సంవత్సరమునకు 5-0-0. ఇందు రాజకీయ విషయములును ఇతర లౌకిక విషయములును చక్కగా పరిశీలించి వ్రాయబడుచుండును. ఆంధ్ర వార్తాపత్రికలలో ఇద్యే మనకు వృద్ధపత్రికయై వెలయుచున్నది" అని రాసారు. దీన్ని బట్టి అప్పటికి ప్రచురణలో ఉన్న పత్రికలలో ఇదే అత్యంత పాత పత్రిక అని తెలుస్తోంది.