సింధు లోయ నాగరికతకు చెందిన స్థలాల జాబితా
కొత్త కనుగోళ్ళ జాబితా
[మార్చు]ఇది సింధు లోయ నాగరికతకు చెందిన కనుగోళ్ళ జాబితా
| స్థలం | జిల్లా | రాష్ట్రం | దేశం | బొమ్మ | తవ్వకాలు/వెలికితీత |
|---|---|---|---|---|---|
| ఆలంగీర్‌పుర్ | మీరట్ జిల్లా | ఉత్తర ప్రదేశ్ | భారత్ | తొట్టిపై వస్త్రపు ఆనవాళ్ళు | |
| అమ్రీ, సింద్ | దాదు జిల్లా | సింద్ | పాకిస్తాన్ | ఖడ్గమృగం అవశేషాలు | |
| బాబర్ కోట్ | సౌరాష్ట్ర | గుజరాత్ | భారత్ | రాతి గోడ, [1] ధాన్యాలు, పప్పు మొక్కల అవశేషాలు.[2] | |
| బాలు, హర్యానా | ఫతేహాబాద్ | హర్యానా | భారత్ | తొట్టతొలి వెల్లుల్లి ఆనవాళ్ళు.[3] | |
| బనవాలీ | ఫతేహాబాద్ జిల్లా | హర్యానా | భారత్ | బార్లీ, మట్టితో చేసిన నాగలి బొమ్మ | |
| బడ్‌గావ్ | సహరాన్‌ పుర్ జిల్లా[4] | ఉత్తర ప్రదేశ్ | భారత్ | ||
| బరోర్ | శ్రీ గంగానగర్ జిల్లా | రాజస్థాన్ | భారత్ | మానవ అస్థిపంజరం, ఆభరణాలు, 5 మీటర్ల పొడవు, 3 మీటర్ల వెడల్పూ ఉన్న మట్టి పొయ్యి, 8,000 ముత్యాలతో నిండి ఉన్న కడవ[5] | |
| బెట్ ద్వారక | దేవభూమి ద్వారక జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | అంత్య హరప్పాకు చెందిన ముద్ర, లిపితో ఉన్న జాడీ, రాగి పనివారి మూస, రాగి గేలపు కొక్కెం[6][7] | |
| భగత్‌రావ్ | భరూచ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | ||
| భిర్రానా | ఫతేహాబాద్ జిల్లా | హర్యానా | భారత్ | కుండ మీద నట్యగత్తె బొమ్మ. ఇది మొహేంజోఈదారో లో దొరికిన నాట్యగత్తె విగ్రహం లాగానే ఉంటుంది | |
| చన్‌హుదారో | నవాబ్‌షా జిల్లా | సింద్ | పాకిస్తాన్ | పూసల తయారీ కర్మాగారం,లిప్‌స్టిక్ వాడకం, [8] కోట ఉన్న ఒకే ఒక్క సింధు లోయ స్థలం | |
| దైమాబాద్ (అంత్య హరప్పన్) | అహ్మద్‌నగర్ జిల్లా | మహారాష్ట్ర | భారత్ | 
|
కంచు రథం బొమ్మ - 45 సెం.మీ. పొడవు,16 సెం.మీ. వెడల్పుతో రెండు ఎద్దులు పూన్చినది, 16 సెం.మీ. ఎత్తున్న మనిషి అందులో నిలబడి తోలుతున్నాడు. మరో మూడు కంచు బొమ్మలున్నాయి.[9] Southernmost IVC site |
| నఖ్‌త్రానా తాలూకాలోని దేశాల్‌పూర్ | కచ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | పెద్ద రాతి కోట, హరప్పా మట్టిపాత్రలు, లిపి ఉన్న రెండు ముద్రలు - ఒకటి స్టీటైట్, రెండొది రాగిది; లిపి ఉన్న ఒక మట్టి ముద్ర కూడా దొరికింది.[10] | |
| ధోలావీరా | కచ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | 
|
రెండు ఎద్దులను పూన్చిన రథం బొమ్మ - ఒక నగ్న పురుషుడు తోలుతున్నాడు. నీటి నిల్వ, అనేక జలాశయాలు, నిర్మాణాల కోసం రాళ్ళ వాడకం |
| ఫర్మానా | రోహ్‌తాక్ జిల్లా | హర్యానా | భారత్ | సింధు నాగరికతలో కెల్లా అతిపెద్ద ఖనన ప్రదేశం (భారత్‌లో)- 65 ఖననాలున్నాయి | |
| గనేరీవాలా | పంజాబ్ | పాకిస్తాన్ | హరప్పా, మొహెంజోదారోల నుండి సమానదూరంలో ఉంది. ప్రస్తుతం ఎండిపోయిన ప్రాచీన ఘగ్గర్ నదికి దగ్గరలో ఉన్నదీ స్థలం. మొహెంజో దారో అంత పెద్దది ఈ స్థలం. సింధు లోయ నాగరికతకు చెందిన స్థలాల్లో ప్రాముఖ్యత పరంగా ఇది మూడవది. ఇది రాజస్థాన్ లోని రాగి గనులకు దగ్గరగా ఉంది. | ||
| గోలా ధోరో బగసారా వద్ద | అమ్రేలీ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | ఆల్చిప్పలతో చేసిన గాజులు, విలువైన పూసలు మొదలైనవి. | |
| హరప్పా | సహివాల్ జిల్లా | పంజాబ్ | పాకిస్తాన్ | 
|
ధన్యం గాదెలు, శవపేటికలో ఖననం, అనేక హస్తకృతులు, ముఖ్యమైన సింధు నాగరికత పట్టణం, తవ్వకాలు జరిపిన తొలి పట్టణం, వివరంగా అధ్యయనం చేసిన స్థలం |
| హిసార్ ఫిరోజ్‌ షా కోట లోపలి గుట్ట | హిసార్ జిల్లా | హర్యానా | భారత్ | 
|
తవ్వకాలు జరపని స్థలం |
| హులాస్ | సహరాన్‌పుర్ జిల్లా | ఉత్తర ప్రదేశ్ | భారత్ | ||
| జుని కురన్ | కచ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | కోట,జనావాసం, బహిరంగ సమావేశ స్థలం[11] | |
| జోగ్నాఖేడా | కురుక్షేత్ర | హర్యానా | భారత్ | రాగిని కరిగించే కొలిమిలు -రాగి పాత్రల పెంకులతో సహా[12] | |
| కజ్ | గిర్ సోమనాథ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | సిరమిక్ హస్తకృతులు, గిన్నెలతో సహా. ప్రాచీన రేవు.[13] | |
| కంజేతర్ | గిర్ సోమనాథ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | ఒకే దశకు చెందిన హరపా స్థలం.[14] | |
| కలిబంగాన్ | హనుమాన్‌గఢ్ జిల్లా | రాజస్థాన్ | భారత్ | కాల్చిన గాజులు,హోమగుండం, శివలింగం, అస్థికలశాలు ఉన్న చిన్నపాటి గుండ్రటి గుంటలు, వాటితో పాటు కుండలు, ఒంటె ఎముకలు | |
| కరణ్‌పుర,
భద్ర నగరం దగ్గర |
హనుమాన్‌గఢ్ జిల్లా | రాజస్థాన్ | భారత్ | 
|
శిశువు అస్థిపంజరం, మట్టి కుండల్లాంటివి, గాజులు, హరప్పా ముద్రలను పోలిన ముద్రలు [15] |
| ఖిరసారా | కచ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | గోడౌను, పారిశ్రామిక కేంద్రం,బంగారం, రాగి, విలువైన రాయి, ఆల్చిప్పల వస్తువులు, తూనిక రాళ్ళు | |
| కేరళా నో దారో లేదా పాద్రి | సౌరాష్ట్ర | గుజరాత్ | భారత్ | సముద్రపు నీటిని ఇగిరించి ఉప్పు తయారు చేసే కేంద్రం[16] | |
| కాట్ బాలా | లస్బేలా జిల్లా | బలూచిస్తాన్ | పాకిస్తాన్ | తొట్టతొలి కొలిమి, సముద్రపు రేవు | |
| కాట్ డీజీ | ఖైర్‌పుర్ జిల్లా | సింద్ | పాకిస్తాన్ | ||
| కునాల్, హర్యానా | ఫతేహాబాద్ జిల్లా | హర్యానా | భారత్ | తొట్టతొలి పూర్వ-హరప్పా స్థలం, రాగి శుద్ధి.[17] | |
| కుంటాసి | రాజ్‌కోట్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | చిన్న నౌకాశ్రయం | |
| లఖుయీన్-జో దారో | సుక్కుర్
జిల్లా |
సింద్ | పాకిస్తాన్ | ||
| లార్కానా | లార్కానా జిల్లా | సింద్ | పాకిస్తాన్ | ||
| లోటేశ్వర్ | పాటన్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | ప్రాచీన పురావస్తు స్థలం[18] | |
| లోథాల్ | అహ్మదాబాద్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | 
|
పూసల తయారీ కేంద్రం, నౌకాశ్రయం, ముద్ర, అగ్ని గుండాలు, చిత్రించిన జాడీ, తొట్టతొలి వరి సాగు (సా.పూ 1800) |
| మాండా, జమ్మూ | జమ్మూ జిల్లా | జమ్మూ కాశ్మీరు | భారత్ | సింధు లోయ స్థలాల్లో అత్యంత ఉత్తరాన, హిమాలయ పర్వత పాదాల వద్ద ఉన్న స్థలం[19] | |
| మాల్వాన్ | సూరత్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | భారత్‌లో ఉన్న స్థలాలో అన్నిటికంటే దక్షిణాన ఉన్నది[20] | |
| మండీ | ముజప్ఫర్‌నగర్ జిల్లా | ఉత్తర ప్రదేశ్ | భారత్ | ||
| మెహర్‌గఢ్ | కాచీ జిల్లా | బలూచిస్తాన్ | పాకిస్తాన్ | అతి ప్రాచీన వ్యావసాయిక సమాజం | |
| మీటాథాల్ | భివాని జిల్లా | హర్యానా | భారత్ | ||
| మొహెంజో దారో | లార్కానా జిల్లా | సింద్ | పాకిస్తాన్ | 
|
(అతిపెద్ద) స్నాన ఘట్టం, గొప్ప ధాన్యపు గాదె, కంచు నాట్యగత్తె బొమ్మ, గడ్డంతో ఉన్న మనిషి, మట్టి ఆటబిమ్మలు, ఎద్దు ముద్రిక, పశుపతి ముద్ర, మెసొపొటేమియా రకం లాంటి స్థూపాకార ముద్రలు, నేత వస్త్రపు ముక్క |
| ముండీగాక్ | కాందహార్ రాజ్యం | కాందహార్ | ఆఫ్ఘనిస్తాన్ | ||
| నవీనల్ | కచ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | [21] | |
| దాధార్ దగ్గరి నౌషారో | కాచి జిల్లా | బలూచిస్తాన్ | పాకిస్తాన్ | ||
| ఓంగార్ | హైదరాబాద్ | సింద్ | పాకిస్తాన్ | ||
| పాబూమఠ్ | కచ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | పెద్ద భవన సముదాయం, కొమ్ము గుర్రపు ముద్రిక, శంఖు గాఅజులు, పూసలు, రాగి గాజులు, సూదులు, యాంటిమొనీ చువ్వలు, స్టీటైట్ సూక్ష్మ పూసలు, మట్టి పాత్రలు -జాడీలు, బీకరు, పళ్ళేలు, రంధ్రాల జాడీలు, మొదలైనవి; ఎర్రటి మట్టిపాత్రలపై నల్లరంగు డిజైన్లు.[22] | |
| పీర్ షా జూరియో | కరాచి | సింద్ | పాకిస్తాన్ | ||
| పిరాక్ | సిబీ | బలూచిస్తాన్ | పాకిస్తాన్ | ||
| రాఖిగఢీ | హిసార్ జిల్లా | హర్యానా | భారత్ | మట్టి చక్రాలు, ఆటబొమ్మలు, విగ్రహాలు, కుండలు. పెద్ద స్థలం, పాక్షికంగానే తవ్వకాలు జరిగాయి.. | |
| రంగ్‌పుర్ | అహ్మదాబాద్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | నౌకాశ్రయం | |
| రెహమాన్ ధేరి | దేరా ఇస్మాయిల్ ఖాన్ | ఖైబర్ పఖ్తూన్వా | పాకిస్తాన్ | ||
| రోజ్‌ది | రాజ్‌కోట్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | ||
| రూపార్ | రూప్‌నగర్ జిల్లా | పంజాబ్ | భారత్ | ||
| సనౌలి[23] | భాగ్‌పత్ జిల్లా | ఉత్తర ప్రదేశ్ | భారత్ | 125 ఖననాలతో కూడిన శ్మశాన స్థలి | |
| షెరి ఖాన్ తర్‌ఖాయి | బన్నూ జిల్లా | ఖైబర్ పఖ్తూన్‌ఖ్వా | పాకిస్తాన్ | మట్టి కుండలు | |
| షికార్‌పుర్, గుజరాత్[24] | కచ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | హరప్పన్ల ఆహారపు టలవాట్ల వివరాలు | |
| షోర్తుగాయ్ | తఖార్ ప్రావిన్స్ | ఆఫ్ఘనిస్తాన్ | |||
| సిస్వాల్ | హిసార్ (జిల్లా) | హర్యానా | భారత్ | ||
| సోఖ్తా ఖో | మక్రాన్ | బలూచిస్తాన్ | పాకిస్తాన్ | మట్టి కుండలు | |
| బరౌత్‌ దగ్గరి సోతీ | బాగ్‌పత్ జిల్లా | ఉత్తర ప్రదేశ్ | భారత్ | ||
| సుర్కోటాడా | కచ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | గుర్రాల ఎముకలు (ఒకే ఒక్క స్థలం) | |
| సుట్‌కాగన్ దోర్ | మక్రాన్ | బలూచిస్తాన్ | పాకిస్తాన్ | మట్టి గాజులు, సింధు లోయ నాగరికతలో అన్నిటికంటే పశ్చిమాన ఉన్న స్థలం[25] | |
| వెజాల్కా | బోటాడ్ జిల్లా | గుజరాత్ | భారత్ | మట్టి కుండలు |
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Singh, Upinder (2008). A History of Ancient and Early Medieval India : from the Stone Age to the 12th century. New Delhi: Pearson Education. p. 222. ISBN 9788131711200.
- ↑ Agnihotri, V.K.(Ed.) (1981). Indian History. Mumbai: Allied Publishers. pp. A–82. ISBN 9788184245684.
- ↑ Singh, Upinder (2008). A History of Ancient and Early Medieval India : from the Stone Age to the 12th century. New Delhi: Pearson Education. pp. 137, 157. ISBN 9788131711200.
- ↑ Archaeological Survey of India Publication:Indian Archaeology 1963-64 A Review [1]
- ↑ "Baror near Ramsinghpur". Rajasthan patrika newspaper. 19 June 2006.
- ↑ Rao, S. R.; Gaur, A. S. (July 1992). "Excavations at Bet Dwarka" (PDF). Marine Archaeology. 3. Marine Archaeological Centre, Goa: 42–. Retrieved 1 January 2015.
- ↑ Gaur, A. S. (25 February 2004). "A unique Late Bronze Age copper fish-hook from Bet Dwarka Island, Gujarat, west coast of India: Evidence on the advance fishing technology in ancient India" (PDF). Current Science. 86 (4). IISc: 512–514. Archived from the original (PDF) on 4 జనవరి 2015. Retrieved 1 January 2015.
- ↑ "Indus Valley Civilization".
- ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2018-04-17. Retrieved 2017-08-15.
- ↑ Ghosh, A., ed. (1967). "Explorations, and excavations: Gujarat: 19. Excavation at Desalpur (Gunthli), District Kutch" (PDF). Indian Archaeology 1963-64, A Review. Indian Archaeology (1963–64): 10–12. Retrieved 19 July 2012.
- ↑ https://www.researchgate.net/publication/263580655_Was_the_Rann_of_Kachchh_navigable_during_the_Harappan_times_Mid-Holocene_An_archaeological_perspective
- ↑ Sabharwal, Vijay (2010-07-11). "Indus Valley site ravaged by floods". The Times Of India. Archived from the original on 2011-08-11. Retrieved 2017-08-15.
- ↑ Farooqui, Anjum; Gaur, A.S.; Prasad, Vandana (2013). "Climate, vegetation and ecology during Harappan period: excavations at Kanjetar and Kaj, mid-Saurashtra coast, Gujarat". Journal of Archaeological Science. 40 (6). Elsevier BV: 2631–2647. doi:10.1016/j.jas.2013.02.005. ISSN 0305-4403.
- ↑ Gaur, A.S. "Excavations at Kanjetar and Kaj on the Saurashtra Coast, Gujarat". Archived from the original on 2018-06-13. Retrieved 2017-05-28.
- ↑ "seals found at Karanpura". Archived from the original on 2015-09-23. Retrieved 2017-08-15.
- ↑ McIntosh 2008, p. 221.
- ↑ McIntosh 2008, p. 68,80,82,105,113.
- ↑ McIntosh 2008, p. 62,74,412.
- ↑ India Archaeology 1976-77, A Review.
- ↑ Singh, Upinder (2008). A history of ancient and early medieval India : from the Stone Age to the 12th century. New Delhi: Pearson Education. p. 137. ISBN 9788131711200.
- ↑ https://www.researchgate.net/publication/315796119_Fish_Otoliths_from_Navinal_Kachchh_Gujarat_Identification_of_Taxa_and_Its_Implications
- ↑ Mittra, Debala, ed. (1983). "Indian Archaeology 1980-81 A Review" (PDF). Indian Archaeology 1980-81 a Review. Calcutta: Government of India, Archaeological Survey of India: 14.
- ↑ "Archaeological Survey of India". Archived from the original on 2012-05-10. Retrieved 2017-08-15.
- ↑ Department of Archaeology and Ancient History, Maharaja Sayyajirao University, Baroda.
- ↑ Possehl, Gregory L. (2003). The Indus Civilization : A Contemporary perspective ([3rd printing]. ed.). New Delhi: Vistaar Publications. pp. 79–80. ISBN 8178292912.