భారత సామాజిక న్యాయ, సాధికారత మంత్రిత్వ శాఖ
| భారత సామాజిక న్యాయ, సాధికారత మంత్రిత్వ శాఖ | |
|---|---|
| |
| Branch of Government of India | |
| సంస్థ అవలోకనం | |
| అధికార పరిధి | భారత ప్రభుత్వం |
| ప్రధాన కార్యాలయం | సామాజిక న్యాయ & సాధికారత మంత్రిత్వ శాఖ శాస్త్రి భవన్ సి-వింగ్ డా. రాజేంద్ర ప్రసాద్ రోడ్ న్యూ ఢిల్లీ |
| వార్షిక బడ్జెట్ | ₹ 6,908 కోట్లు (US$830 మిలియన్లు) (2017-18 అంచనా)(2017-18 est.)[1] |
| Ministers responsible | వీరేంద్ర కుమార్ ఖతిక్, కేబినెట్ మంత్రి = రామ్‌దాస్ అథవాలే, సహాయ మంత్రి |
సామాజిక న్యాయ & సాధికారత మంత్రిత్వ శాఖ భారత ప్రభుత్వ మంత్రిత్వ శాఖ. షెడ్యూల్డ్ కులాలు (SC), ఇతర వెనుకబడిన తరగతులు (OBC), LGBT ప్రజలు, వికలాంగులు, వృద్ధులు & మాదకద్రవ్యాల దుర్వినియోగ బాధితులతో సహా సమాజంలోని వెనుకబడిన, అట్టడుగు వర్గాలకు సంక్షేమం, సామాజిక న్యాయం, సాధికారత కోసం ఇది బాధ్యత వహిస్తుంది. వివక్ష వ్యతిరేక విధానాలను మెరుగ్గా అమలు చేయడానికి ఈ అట్టడుగు వర్గాలకు సంబంధించి చట్టాల అమలులో కూడా ఇది సహాయపడుతుంది.[2]
సామాజిక న్యాయ, సాధికారత మంత్రి మండలి సభ్యునిగా క్యాబినెట్ హోదాను కలిగి ఉంటారు, ప్రస్తుత మంత్రి వీరేంద్ర కుమార్ ఖతిక్, వీరికి ఇద్దరు రాష్ట్ర మంత్రులు రామ్‌దాస్ అథవాలే, బీ.ఎల్‌. వర్మ సహాయం చేస్తున్నారు.
చరిత్ర
[మార్చు]1985-1986లో పూర్వ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ మహిళా శిశు అభివృద్ధి శాఖ, సంక్షేమ శాఖగా విభజించబడింది. అదే సమయంలో, షెడ్యూల్డ్ కులాల అభివృద్ధి, గిరిజనాభివృద్ధి, మైనారిటీలు వెనుకబడిన తరగతుల సంక్షేమ శాఖలు, న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖలోని వక్ఫ్ శాఖలు కొత్త సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి ఆ మంత్రిత్వ శాఖ నుండి వేరు చేయబడ్డాయి.
సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ 1998 మేలో సామాజిక న్యాయ, సాధికారత మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. 1999 అక్టోబరులో, గిరిజన వ్యవహారాల శాఖను కొత్తగా స్వతంత్రంగా ఏర్పాటు చేసేందుకు గిరిజనాభివృద్ధి శాఖను వేరు చేశారు. మొదటి మన్మోహన్ సింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పడిన తర్వాత 2004 మేలో మహిళా శిశు అభివృద్ధి శాఖను వేరుచేసి మహిళా శిశు అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పిలవబడే ఒక స్వతంత్ర మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. 2006 జనవరిలో మైనారిటీ సంక్షేమ శాఖలు మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి వక్ఫ్‌ను వేరు చేశారు. బాబు జగ్జీవన్ రామ్ సిద్ధాంతాలు తత్వాలను ప్రచారం చేయడానికి మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా 'బాబు జగ్జీవన్ రామ్ నేషనల్ ఫౌండేషన్' ఏర్పాటు చేయబడింది.[3]
2012లో, కేంద్ర సామాజిక న్యాయం సాధికారత మంత్రి దృష్టి లోపం ఉన్న కళాశాల విద్యార్థుల కోసం ఆన్‌లైన్ లైబ్రరీ అయిన ఓబ్లిండియాను ప్రారంభించారు. ప్రారంభ సమయంలో, లైబ్రరీలో 10 భాషల్లో 12,000 పుస్తకాలు ఉన్నాయి.[4]
సంస్థ
[మార్చు]మంత్రిత్వ శాఖలో ఐదు బ్యూరోలు ఉన్నాయి, ఒక్కొక్కటి జాయింట్ సెక్రటరీ నేతృత్వంలో: షెడ్యూల్డ్ కులాల అభివృద్ధి బ్యూరో; వెనుకబడిన తరగతుల బ్యూరో కోఆర్డినేషన్, మీడియా, అడ్మినిస్ట్రేషన్; వైకల్యం బ్యూరో; సోషల్ డిఫెన్స్ (SD) బ్యూరో; ప్రాజెక్ట్, పరిశోధన, మూల్యాంకనం మానిటరింగ్ బ్యూరో.
- చట్టబద్ధమైన సంస్థలు
- వికలాంగుల ప్రధాన కమిషనర్ కార్యాలయం, న్యూఢిల్లీ
- ఆటిజం, సెరిబ్రల్ పాల్సీ, మెంటల్ రిటార్డేషన్ బహుళ వైకల్యాలు ఉన్న వ్యక్తుల సంక్షేమం కోసం నేషనల్ ట్రస్ట్
- రిహాబిలిటేషన్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా (RCI)
- జాతీయ సంస్థలు
- అలీ యావర్ జంగ్ నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ ది హియరింగ్ హ్యాండిక్యాప్డ్, ముంబై (AYJNIHH)
- దీనదయాళ్ ఉపాధ్యాయ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ ది ఫిజికల్లీ హ్యాండిక్యాప్డ్, న్యూఢిల్లీ (గతంలో ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ ది ఫిజికల్లీ హ్యాండిక్యాప్డ్ (IPH) )
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ లోకోమోటర్ డిజేబిలిటీస్, కోల్‌కతా
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మెంటల్లీ హ్యాండిక్యాప్డ్, సికింద్రాబాద్ (NIMH)
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ విజువల్లీ హ్యాండిక్యాప్డ్ (NIVH), డెహ్రాడూన్
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ రిహాబిలిటేషన్ ట్రైనింగ్ అండ్ రీసెర్చ్, కటక్ ( నిర్తర్ )
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ ఎంపవర్‌మెంట్ ఆఫ్ పర్సన్స్ విత్ మల్టిపుల్ డిజెబిలిటీస్ (NIEPMD), చెన్నై
- భారతీయ సంకేత భాష పరిశోధన & శిక్షణ కేంద్రం (ISLRTC)
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సోషల్ డిఫెన్స్ (NISD)
- ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలు
- జాతీయ వెనుకబడిన తరగతుల ఆర్థిక & అభివృద్ధి సంస్థ (NBCFDC)
- నేషనల్ హ్యాండిక్యాప్డ్ ఫైనాన్స్ అండ్ డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్ (NHFDC)
- డినోటిఫైడ్, సంచార & సెమీ సంచార కమ్యూనిటీల కోసం అభివృద్ధి సంక్షేమ బోర్డు (DWBDNC)
https://dwbdnc.dosje.gov.in/
- ఆర్టిఫిషియల్ లింబ్స్ మాన్యుఫ్యాక్చరింగ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా (ALIMCO), కాన్పూర్
*వైకల్యాలున్న వ్యక్తుల కోసం మిశ్రమ ప్రాంతీయ కేంద్రాలు (CRCలు)
*పబ్లిక్ ప్రైవేట్ పార్టనర్‌షిప్ **ఇండియన్ స్పైనల్ ఇంజ్యూరీ సెంటర్
శాసనం
[మార్చు]- తల్లిదండ్రులు సీనియర్ సిటిజన్ల నిర్వహణ & సంక్షేమ చట్టం, 2007
క్యాబినెట్ మంత్రులు
[మార్చు]- గమనిక: MoS, I/C – రాష్ట్ర మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత)
| నం. | ఫోటో | మంత్రి
(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం |
పదవీకాలం | రాజకీయ పార్టీ | మంత్రిత్వ శాఖ | ప్రధాన మంత్రి | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| నుండి | కు | కాలం | ||||||
| సామాజిక భద్రత మంత్రి | ||||||||
| 1 | 
|
రామ్ సుభాగ్ సింగ్
(1917–1980) బిక్రంగంజ్ (MoS) ఎంపీ |
1964 జూన్ 9 | 1964 జూన్ 13 | 4 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | శాస్త్రి | లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |
| 2 | 
|
అశోక్ కుమార్ సేన్
(1913–1996) కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ ఎంపీ |
1964 జూన్ 13 | 1966 జనవరి 11 | 1 సంవత్సరం, 212 రోజులు | |||
| 1966 జనవరి 11 | 1966 జనవరి 24 | నందా II | గుల్జారీలాల్ నందా | |||||
| సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ మంత్రి | ||||||||
| 3 | 
|
కోతా రఘురామయ్య
(1912–1979) గుంటూరు ఎంపీ (MoS) |
1966 జనవరి 24 | 1966 మార్చి 25 | 60 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | ఇందిరా ఐ | ఇందిరా గాంధీ |
| 4 | 
|
అశోకా మెహతా
(1911–1984) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ, 1967 వరకు భండారా ఎంపీగా ఉన్నారు . |
1966 మార్చి 25 | 1967 మార్చి 13 | 2 సంవత్సరాలు, 150 రోజులు | |||
| 1967 మార్చి 13 | 1968 ఆగస్టు 22 | ఇందిరా II | ||||||
| 5 | 
|
పనంపిల్లి గోవింద మీనన్
(1906–1970) ముకుందపురం ఎంపీ |
1968 ఆగస్టు 22 | 1970 మే 23 | 1 సంవత్సరం, 274 రోజులు | |||
| 6 | 
|
కెంగల్ హనుమంతయ్య
(1908–1980) బెంగళూరు నగరానికి ఎంపీ |
1970 మే 26 | 1971 మార్చి 18 | 296 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్) | ||
| 7 | 
|
సిద్ధార్థ శంకర్ రే
(1920–2010) రాయ్‌గంజ్ ఎంపీ |
1971 మార్చి 18 | 1972 మార్చి 20 | 1 సంవత్సరం, 2 రోజులు | ఇందిర III | ||
| 8 | .jpg)
|
సయ్యద్ నూరుల్ హసన్
(1921–1993) ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C) |
1972 మార్చి 24 | 1977 మార్చి 24 | 5 సంవత్సరాలు, 0 రోజులు | |||
| 9 | .jpg)
|
ప్రతాప్ చంద్ర చుందర్
(1919–2008) కలకత్తా నార్త్ ఈస్ట్ ఎంపీ |
1977 మార్చి 24 | 1979 జూలై 28 | 2 సంవత్సరాలు, 126 రోజులు | జనతా పార్టీ | దేశాయ్ | మొరార్జీ దేశాయ్ |
| 10 | 
|
కరణ్ సింగ్
(జననం 1931) ఉధంపూర్ ఎంపీ |
1979 జూలై 28 | 1979 ఆగస్టు 19 | 22 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (Urs) | చరణ్ | చరణ్ సింగ్ |
| 11 | 
|
సత్యవాణి ముత్తు
(1923–1999) తమిళనాడుకు రాజ్యసభ ఎంపీ |
1979 ఆగస్టు 19 | 1979 డిసెంబరు 23 | 126 రోజులు | ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం | ||
| 12 | .jpg)
|
శంకర్‌రావ్ చవాన్
(1920–2004) నాందేడ్ ఎంపీ |
1980 అక్టోబరు 19 | 1981 ఆగస్టు 8 | 293 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) | ఇందిర IV | ఇందిరా గాంధీ |
| 13 | 
|
షీలా కౌల్
(1915–2015) లక్నో ఎంపీ (MoS, I/C) |
1981 ఆగస్టు 8 | 1984 అక్టోబరు 31 | 3 సంవత్సరాలు, 140 రోజులు | |||
| 1984 నవంబరు 4 | 1984 డిసెంబరు 31 | రాజీవ్ ఐ | రాజీవ్ గాంధీ | |||||
| మహిళా మరియు సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ మంత్రి | ||||||||
| 14 | 
|
మరగతం చంద్రశేఖర్
(1917–2001) శ్రీపెరంబుదూర్ ఎంపీ (MoS, I/C) |
1984 డిసెంబరు 31 | 1985 సెప్టెంబరు 25 | 268 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) | రాజీవ్ II | రాజీవ్ గాంధీ |
| 15 | 
|
రాజేంద్ర కుమారి బాజ్‌పాయ్
(1925–1999) సీతాపూర్ ఎంపీ (MoS, I/C) |
1985 సెప్టెంబరు 25 | 1989 డిసెంబరు 2 | 4 సంవత్సరాలు, 68 రోజులు | |||
| సంక్షేమ శాఖ మంత్రి | ||||||||
| 16 | .jpg)
|
రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్
(1946–2020) హాజీపూర్ ఎంపీ |
1989 డిసెంబరు 6 | 1990 నవంబరు 10 | 1 సంవత్సరం, 4 రోజులు | జనతాదళ్ | విశ్వనాథ్ | విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్ |
| – | 
|
చంద్ర శేఖర్
(1927–2007) బల్లియా ఎంపీ (ప్రధాన మంత్రి) |
1990 నవంబరు 21 | 1991 జూన్ 21 | 212 రోజులు | సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ) | చంద్ర శేఖర్ | చంద్ర శేఖర్ |
| 17 | 
|
సీతారాం కేస్రీ
(1919–2000) బీహార్ రాజ్యసభ ఎంపీ |
1991 జూన్ 21 | 1996 మే 16 | 4 సంవత్సరాలు, 330 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) | రావు | పివి నరసింహారావు |
| 18 | 
|
కరియా ముండా
(జననం 1936) ఖుంటి ఎంపీ |
1996 మే 16 | 1996 జూన్ 1 | 16 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | వాజ్‌పేయి ఐ | అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |
| 19 | 
|
బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా
(జననం 1942) ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
1996 జూన్ 1 | 1997 ఏప్రిల్ 21 | 1 సంవత్సరం, 291 రోజులు | స్వతంత్ర | దేవెగౌడ | హెచ్‌డి దేవెగౌడ |
| 1997 ఏప్రిల్ 21 | 1998 మార్చి 19 | గుజ్రాల్ | ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ | |||||
| 20 | .jpg)
|
మేనకా గాంధీ
(జననం 1956) పిలిభిత్ ఎంపీ (MoS, I/C) |
1998 మార్చి 19 | 1998 మే 23 | 65 రోజులు | వాజ్‌పేయి II | అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | |
| సామాజిక న్యాయం మరియు సాధికారత మంత్రి | ||||||||
| 21 |
|
మేనకా గాంధీ
(జననం 1956) పిలిభిత్ ఎంపీ (MoS, I/C) |
1998 మే 23 | 1999 అక్టోబరు 13 | 3 సంవత్సరాలు, 101 రోజులు | స్వతంత్ర | వాజ్‌పేయి II | అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |
| 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | వాజ్‌పేయి III | ||||||
| 22 | .jpg)
|
సత్యనారాయణ జాతీయ
(జననం 1946) ఉజ్జయిని ఎంపీ |
2001 సెప్టెంబరు 1 | 2004 మే 22 | 2 సంవత్సరాలు, 264 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | ||
| 23 | 
|
మీరా కుమార్
(జననం 1945) ససారం ఎంపీ |
2004 మే 23 | 2009 మే 22 | 4 సంవత్సరాలు, 364 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | మన్మోహన్ ఐ | మన్మోహన్ సింగ్ |
| 24 | .jpg)
|
ముకుల్ వాస్నిక్
(జననం 1959) రామ్‌టెక్ ఎంపీ |
2009 మే 28 | 2012 అక్టోబరు 27 | 3 సంవత్సరాలు, 152 రోజులు | మన్మోహన్ II | ||
| 26 | 
|
సెల్జా కుమారి
(జననం 1962) అంబాలా ఎంపీ |
2012 అక్టోబరు 28 | 2014 జనవరి 28 | 1 సంవత్సరం, 92 రోజులు | |||
| 27 | _2.jpg)
|
మల్లికార్జున్ ఖర్గే
(జననం 1941) గుల్బర్గా ఎంపీ |
2014 జనవరి 28 | 2014 మే 26 | 118 రోజులు | |||
| 28 | .JPG)
|
థావర్ చంద్ గెహ్లాట్
(జననం 1948) మధ్యప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
2014 మే 27 | 2019 మే 30 | 7 సంవత్సరాలు, 41 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | మోదీ ఐ | నరేంద్ర మోదీ |
| 2019 మే 31 | 2021 జూలై 7 | మోడీ II | ||||||
| 29 | .jpg)
|
వీరేంద్ర కుమార్ ఖటిక్
(జననం 1954) తికమ్‌గఢ్ ఎంపీ |
2021 జూలై 7 | 2024 జూన్ 9 | 2 సంవత్సరాలు, 362 రోజులు | |||
| 2024 జూన్ 10 | అధికారంలో ఉంది | మోడీ III | ||||||
సహాయ మంత్రులు
[మార్చు]| నం. | ఫోటో | మంత్రి
(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం |
పదవీకాలం | రాజకీయ పార్టీ | మంత్రిత్వ శాఖ | ప్రధాన మంత్రి | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| నుండి | కు | కాలం | ||||||
| సామాజిక భద్రత రాష్ట్ర మంత్రి | ||||||||
| 1 | 
|
రామచంద్ర మార్తాండ్ హజర్నవిస్
(1908–1976) భండారా ఎంపీ |
1965 అక్టోబరు 29 | 1966 జనవరి 11 | 74 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | శాస్త్రి | లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |
| రాష్ట్ర సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ మంత్రి | ||||||||
| 2 | .jpg)
|
ఫుల్రేణు గుహ
(1912–2006) పశ్చిమ బెంగాల్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
1967 మార్చి 13 | 1970 జూన్ 26 | 3 సంవత్సరాలు, 105 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | ఇందిరా II | ఇందిరా గాంధీ |
| 3 |
|
కోతా రఘురామయ్య
(1912–1979) గుంటూరు ఎంపీ |
1967 మార్చి 18 | 1969 ఫిబ్రవరి 14 | 1 సంవత్సరం, 333 రోజులు | |||
| 4 | 
|
జగన్నాథరావు చత్రాపూర్
ఎంపీ |
1970 జూన్ 27 | 1971 మార్చి 18 | 264 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్) | ||
| 5 |
|
సయ్యద్ నూరుల్ హసన్
(1921–1993) ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
1971 అక్టోబరు 4 | 1972 మార్చి 24 | 172 రోజులు | ఇందిర III | ||
| 6 | 
|
ధన్నా సింగ్ గుల్షన్ భటిండా
ఎంపీ |
1977 ఆగస్టు 14 | 1979 జూలై 28 | 1 సంవత్సరం, 348 రోజులు | జనతా పార్టీ | దేశాయ్ | మొరార్జీ దేశాయ్ |
| 7 | 
|
రేణుకా దేవి బర్కటాకి
(1932–2017) గౌహతి ఎంపీ |
1977 ఆగస్టు 16 | 1979 జూలై 28 | 1 సంవత్సరం, 346 రోజులు | |||
| 8 | 
|
సిల్చార్ ఎంపీగా రషీదా హక్ చౌదరి | 1979 జూలై 30 | 1979 ఆగస్టు 24 | 25 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (Urs) | చరణ్ | చరణ్ సింగ్ |
| 9 |
|
షీలా కౌల్
(1915–2015) లక్నో ఎంపీ |
1980 అక్టోబరు 19 | 1981 ఆగస్టు 8 | 293 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) | ఇందిర IV | ఇందిరా గాంధీ |
| రాష్ట్ర సంక్షేమ శాఖ మంత్రి | ||||||||
| 10 | అస్లాం షేర్ ఖాన్
(జననం 1953) బెతుల్ ఎంపీ |
1995 సెప్టెంబరు 15 | 1996 మే 16 | 244 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) | రావు | పివి నరసింహారావు | |
| సామాజిక న్యాయం మరియు సాధికారత రాష్ట్ర మంత్రి | ||||||||
| 11 | .jpg)
|
సత్యబ్రత ముఖర్జీ
(1932–2023) కృష్ణానగర్ ఎంపీ |
2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | 212 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | వాజ్‌పేయి III | అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |
| 12 | సంజయ్ పాశ్వాన్
(జననం 1962) నవాడ ఎంపీ |
2003 జనవరి 29 | 2003 మే 24 | 115 రోజులు | ||||
| 13 | 
|
కైలాష్ చంద్ర మేఘవాల్
(జననం 1934) టోంక్ ఎంపీ |
2003 మే 24 | 2004 మే 22 | 364 రోజులు | |||
| 14 | 
|
నాగమణి
(జననం 1953) చత్ర ఎంపీ |
2003 మే 24 | 2004 మే 22 | 364 రోజులు | |||
| 15 | .jpg)
|
సుబ్బులక్ష్మి జగదీశన్
(జననం 1947) తిరుచెంగోడ్ ఎంపీ |
2004 మే 23 | 2009 మే 22 | 4 సంవత్సరాలు, 364 రోజులు | ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం | మన్మోహన్ ఐ | మన్మోహన్ సింగ్ |
| 16 | 
|
నెపోలియన్
(జననం 1963) పెరంబలూరు ఎంపీ |
2009 మే 28 | 2013 మార్చి 20 | 3 సంవత్సరాలు, 296 రోజులు | మన్మోహన్ II | ||
| 17 | .jpg)
|
పోరిక బలరాం నాయక్
(జననం 1964) మహబూబాబాద్ ఎంపీ |
2012 అక్టోబరు 28 | 2014 మే 26 | 1 సంవత్సరం, 210 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | ||
| 18 | .jpg)
|
మాణిక్‌రావు హోడ్‌ల్యా గవిత్‌
(1934–2022) నందుర్బార్ ఎంపీ |
2013 జూన్ 17 | 2014 మే 26 | 343 రోజులు | |||
| 19 | .jpg)
|
సుదర్శన్ భగత్
(జననం 1969) లోహర్దగా ఎంపీ |
2014 మే 27 | 2014 నవంబరు 9 | 166 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | మోదీ ఐ | నరేంద్ర మోదీ |
| 20 | .jpg)
|
క్రిషన్ పాల్ గుర్జార్
(జననం 1957) ఫరీదాబాద్ ఎంపీ |
2014 నవంబరు 9 | 2019 మే 30 | 4 సంవత్సరాలు, 202 రోజులు | |||
| 21 | .jpg)
|
విజయ్ సంప్లా
(జననం 1961) హోషియార్‌పూర్ ఎంపీ |
2014 నవంబరు 9 | 2019 మే 30 | 4 సంవత్సరాలు, 202 రోజులు | |||
| 22 | 
|
రాందాస్ అథవాలే
(జననం 1959) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ |
2016 జూలై 5 | 2019 మే 30 | 2 సంవత్సరాలు, 329 రోజులు | రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (అథవాలే) | ||
| (20) |
|
క్రిషన్ పాల్ గుర్జార్
(జననం 1957) ఫరీదాబాద్ ఎంపీ |
2019 మే 31 | 2021 జూలై 7 | 2 సంవత్సరాలు, 37 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | మోడీ II | |
| (22) |
|
రాందాస్ అథవాలే
(జననం 1959) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ |
2019 మే 31 | 2024 జూన్ 9 | 5 సంవత్సరాలు, 9 రోజులు | రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (అథవాలే) | ||
| 23 | .jpg)
|
రత్తన్ లాల్ కటారియా
(1951–2023) అంబాలా ఎంపీ |
2019 మే 31 | 2021 జూలై 7 | 2 సంవత్సరాలు, 37 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | ||
| 24 | .jpg)
|
ఎ. నారాయణస్వామి
(జననం 1957) చిత్రదుర్గ ఎంపీ |
2021 జూలై 7 | 2024 జూన్ 9 | 2 సంవత్సరాలు, 338 రోజులు | |||
| 25 | .jpg)
|
ప్రతిమా భూమిక్
(జననం 1969) త్రిపుర వెస్ట్ ఎంపీ |
2021 జూలై 7 | 2024 జూన్ 9 | 2 సంవత్సరాలు, 338 రోజులు | |||
| (22) |
|
రామ్‌దాస్ అథవాలే
(జననం 1959) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ |
2024 జూన్ 11 | అధికారంలో ఉంది | 22 రోజులు | రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (అథవాలే) | మోడీ III | |
| 26 | .jpg)
|
బీ.ఎల్‌. వర్మ
(జననం 1961) ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
2024 జూన్ 11 | అధికారంలో ఉంది | 22 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | ||
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Budget data" (PDF). www.indiabudget.gov.in. 2019. Archived from the original (PDF) on 4 March 2018. Retrieved 15 September 2018.
- ↑ "Subjects Allocated : Department of Social Justice and Empowerment - Government of India". socialjustice.nic.in. Retrieved 2021-10-25.
- ↑ "A brief on Babu Jagjivan Ram National Foundation" (PDF). Archived from the original (PDF) on 19 జూన్ 2009.
- ↑ "India's First Online Braille Library Launched". 2012-01-05. Retrieved 2019-03-23.