షాజహాన్ ఆపా
షాజహాన్ ఆపా | |
|---|---|
| జననం | 1936 |
| మరణం | 2013 సెప్టెంబరు 8 (వయసు: 76–77) |
| జాతీయత | భారతీయురాలు |
| వృత్తి | మహిళా హక్కుల కార్యకర్త |
| వీటికి ప్రసిద్ధి | ఫెమినిస్ట్ యాక్టివిజం, సహ వ్యవస్థాపకురాలు శక్తి షాలిని |
షాజహాన్ ఆపా (1936 - సెప్టెంబర్ 8, 2013) భారతదేశానికి చెందిన మహిళా హక్కుల కార్యకర్త. తన కుమార్తెలలో ఒకరు వరకట్న మరణంలో హత్యకు గురైన తరువాత, భారతదేశంలో వరకట్న హత్యలు, పరిష్కారం, లింగవివక్షను ఎదుర్కోవటానికి ఇతర భారతీయ మహిళలు, తల్లులతో కలిసి పనిచేస్తూ స్త్రీవాద క్రియాశీల జీవితాన్ని ప్రారంభించడానికి ఆపా ప్రేరణ పొందింది. 1987 లో, షాజహాన్ ఆపా శక్తి శాలిని అనే సంస్థను స్థాపించాడు, ఇది న్యూఢిల్లీ కేంద్రంగా, లింగ ఆధారిత హింసను ఎదుర్కోవటానికి, వేలాది మంది భారతీయ మహిళలకు మద్దతు ఇవ్వడానికి పనిచేస్తుంది.[1]
ఆమె జీవిత కృషిని మిచిగాన్ విశ్వవిద్యాలయం యొక్క గ్లోబల్ ఫెమినిజంస్ ప్రాజెక్ట్, స్త్రీవాద కార్యకర్తలు, నిర్వాహకులతో మౌఖిక చరిత్ర ఇంటర్వ్యూల శ్రేణి ద్వారా వివరించబడింది.
ప్రారంభ జీవితం, విద్య
[మార్చు]షాజహాన్ ఆపాకు 11 సంవత్సరాల వయస్సు ఉన్నప్పుడు 1947 భారత విభజన సమయంలో ఆమె తల్లిదండ్రులు హత్యకు గురయ్యారు. తన సోదరితో కలిసి, ఆమె భారతదేశంలోని మథురలోని గ్రామీణ, పేద పరిసరాలలో పెంపుడు కుటుంబంతో పెరిగింది. ఆమె పెంపుడు తల్లిదండ్రులు ఆమెను మదర్సా అనే మతపరమైన ముస్లిం ప్రాథమిక పాఠశాలలో చేరడానికి అనుమతించారు, అక్కడ ఆమె ఖురాన్, ఉర్దూపై ప్రాథమిక విద్యను పొందింది.[2]
14 సంవత్సరాల వయసులో, ఆమె పెంపుడు తల్లిదండ్రుల కొడుకుతో తన ఇష్టానికి విరుద్ధంగా వివాహం చేసుకుంది. ఆమె ఇంటి వ్యవసాయ, గృహ పనులలో ఎక్కువ భాగాన్ని పూర్తి చేసింది, వాటిలో గేదెలు, ఆవులను వారి ఆస్తిలో మేపడం కూడా ఉంది. ఆమె ఎప్పుడైనా ఒక పనిని పూర్తి చేయడానికి నిరాకరిస్తే, ఆమె భర్త షాజహాన్‌ను మాటలతో దుర్భాషలాడి శారీరకంగా దాడి చేసేవాడు. మొత్తంగా, వివాహాన్ని విడిచిపెట్టే ముందు ఆమెకు భర్తతో ఏడుగురు కుమారులు, ఇద్దరు కుమార్తెలు ఉన్నారు.[3]
వారి విడాకుల తరువాత, ఆమె తన సోదరి నివసించిన ఢిల్లీ వెళ్లింది. నిరాడంబరమైన జీవనం కోసం సూది పని, కుట్టు చేయడం ద్వారా ఆమె తన పిల్లలను పెంచడానికి తగినంత సంపాదించింది.[3]
స్త్రీవాద క్రియాశీలత
[మార్చు]కుమార్తె మృతి
[మార్చు]1979లో ఢిల్లీలోని నంగ్లోయ్‌లో ఆమె కుమార్తె నూర్జెహాన్ వరకట్న హత్యకు గురైనప్పుడు షాజెహాన్ స్త్రీవాద ఉద్యమం ఊపందుకుంది . నెలల క్రితం, నూర్జెహాన్ తన అత్తమామలకు తగినంత నిధులు ఇస్తే వేధింపులు ఆపుతామని షాజెహాన్‌తో చెప్పింది. షాజెహాన్ డబ్బు సంపాదించలేకపోవడంతో, నూర్జెహాన్‌ను కొట్టి, కిరోసిన్ పోసి, ఆమె ఇంట్లోనే నిప్పంటించారు.[4]
వెంటనే, షాజెహాన్ కుటుంబాన్ని జైలులో పెట్టాలని డిమాండ్ చేశారు. షాజెహాన్, స్థానిక సమాజ సభ్యులు ఈ విషయంపై స్థానిక పోలీస్ స్టేషన్ ముందు ర్యాలీ కూడా నిర్వహించారు. స్థానిక పోలీసులు నివేదిక దాఖలు చేయబడిందని పట్టుబట్టారు, అయినప్పటికీ ఫైల్ చదివిన తర్వాత నూర్జెహాన్ క్లినికల్ డిప్రెషన్‌తో బాధపడుతున్నారని, ఆత్మహత్య చేసుకుని ఉండవచ్చని నివేదికలో పేర్కొన్న విషయాన్ని తెలుసుకుని ఆమె భయపడింది. ఆమెకు ముందు చాలా మంది అనుభవాల మాదిరిగానే, పోలీసులు లేదా న్యాయవ్యవస్థ ఆమె మనోవేదనలను తగినంతగా పరిష్కరించలేదు. ఆమె తన కేసును క్రిమినల్ కోర్టు విచారించాలని మూడు సంవత్సరాలు ప్రయత్నించింది, కానీ పోలీసు శాఖలో విస్తృతమైన అవినీతి కారణంగా , అది ఎప్పుడూ విజయవంతం కాలేదు. న్యాయ వ్యవస్థ వైఫల్యాలతో కలిపి ఆమె అనుభవించిన అపరిమిత దుఃఖం, ఆమెను గృహ రంగం నుండి బయటకు వచ్చి స్త్రీవాద సంస్థలోకి ప్రవేశించడానికి ప్రోత్సహించింది, ప్రత్యేకంగా గృహ హింసను తగ్గించడంపై దృష్టి పెట్టింది.[4]
శక్తి షాలిని
[మార్చు]షాజహాన్ మొదట్లో బస్తీ అనే ప్రభుత్వ ప్యానెల్ లో తన పని ద్వారా రాజకీయ క్రియాశీలతను అనుసరించాడు, అక్కడ ఆమె న్యాయ సహాయం కోరే నిరాశ్రయులైన మహిళలకు సహాయం చేసింది. ఇది నిరాశపరిచే పని, ఎందుకంటే షాజహాన్ తరచుగా మహిళలకు వారి నిర్దిష్ట వరకట్నం లేదా వేధింపుల కేసులను పరిష్కరించడంలో సహాయపడలేకపోయాడు. ఈ కేసుల్లో చట్టపరమైన చర్యల కోసం వాదించడానికి, బాధితుల వైద్య ఖర్చుల కోసం నిధులు సేకరించడానికి 25 మంది మహిళలు ఒక సమావేశాన్ని నిర్వహిస్తున్నారని ఆమె తోటి సహోద్యోగి సత్య రాణి చద్దా షాజహాన్ కు తెలిపారు.[5] ఈ బృందం తల్లిదండ్రుల వరకట్న బాధితుల సంఘం పేరుతో క్రమం తప్పకుండా కలుసుకోవడం ప్రారంభించింది, కాని త్వరలో శక్తి షాలిని అనే ప్రభుత్వేతర సంస్థ అభివృద్ధి చెందింది, దీనిని షాజహాన్, సత్య 1987 జనవరిలో ఢిల్లీలో సహ-స్థాపించారు.[6] రాజస్థాన్ కు చెందిన శాంతి అనే మహిళను ఆమె భాగస్వామి భవనం మూడో అంతస్తు నుంచి తోసేసిన కేసులో షాజహాన్ చేసిన కృషితో ఈ ఎన్జీవోకు ఈ పేరు పెట్టారు. ఈ కేసులో షాజహాన్ పెట్టుబడి ఎంత లోతైనదంటే, ఆమె తన స్వంత విచారణకు గైర్హాజరైంది, దీంతో ఆమె వ్యక్తిగత కేసును ముగించారు. సంస్థాగత సర్దుబాట్లను డిమాండ్ చేస్తూ గృహహింస బాధితులను రక్షించడానికి చట్టం కోసం ఈ బృందం ప్రచారం ప్రారంభించింది. ఏదేమైనా, ఈ సంస్థ యొక్క వాదన యొక్క కేంద్ర బిందువు మహిళలకు సరైన గృహనిర్మాణాన్ని నిర్ధారించడం, దోపిడీకి గురైన మహిళలకు విద్యను అందించడం, లింగ సమానత్వాన్ని ప్రోత్సహించడంగా అభివృద్ధి చెందింది. న్యాయవ్యవస్థ వంటి సంస్థలు విలువైన మార్పును సృష్టించలేవని, దానిని శాశ్వతం చేస్తాయనే షాజహాన్ దృక్పథం ఈ మార్పుకు కారణం. బదులుగా, శక్తి శాలిని బాధితుల హక్కులు, కథల వ్యక్తీకరణను మెరుగుపరచడానికి చర్చలు, వర్క్ షాప్ లు, ప్రదర్శనలు నిర్వహించడం ద్వారా వారి వాదనకు అత్యంత వ్యక్తిగతీకరించిన విధానాన్ని తీసుకుంది.[7]
ఎన్జీవో వ్యవస్థాపకుడు, అధ్యక్షుడిగా కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షిస్తున్నారు. ఈ షెల్టర్ బాధితులకు, వారి పిల్లలకు 90+ రోజుల సురక్షిత ఆశ్రయాన్ని అందించడం ప్రారంభించింది, చివరికి స్థానిక పోలీసులు మహిళలను సూచించే ప్రదేశంగా మారింది. ఈ రోజు వరకు, శక్తి శాలిని లింగ-ఆధారిత హింస, కమ్యూనిటీ క్రియాశీలతను ఎదుర్కోవడంపై దృష్టి పెడుతుంది, ముఖ్యంగా మహిళలు, యువతులకు ఆశ్రయం, కౌన్సెలింగ్, న్యాయ సహాయం, విద్య, వృత్తి శిక్షణ రూపంలో సహాయాన్ని అందించడానికి ప్రాధాన్యత ఇస్తుంది.[7] ఈ సమూహం మహిళలు పాఠశాల విద్యను పూర్తి చేసినప్పుడు ఉద్యోగాలను నిర్వహిస్తుంది లేదా వారు ఇంకా పాఠశాలలో ఉంటే వారి పరీక్షలకు సిద్ధం కావడానికి వారికి సహాయపడుతుంది (చాలా మంది సెకండరీ పాఠశాల లేదా కళాశాలలో). ఈ స్వచ్ఛంద సంస్థ వారి ప్రారంభ ఉద్యోగ నియామకం తరువాత సంవత్సరాల తరబడి మహిళలతో సన్నిహితంగా ఉంటూ, ఈ మహిళల పిల్లలకు సహాయం చేయడం, అవసరమైనప్పుడు వారికి విద్యా కోర్సులు లేదా ఆశ్రయం కూడా అందిస్తుంది. ఈ కోర్సులు విద్యాపరంగా ప్రయోజనకరంగా ఉండటమే కాకుండా, స్వాతంత్ర్యాన్ని ప్రోత్సహించడానికి స్త్రీవాద భావజాలాన్ని కలిగి ఉంటాయి. పనిచేయడానికి ఇష్టపడని కొందరు మహిళలను శక్తి శాలిని వద్దకు తీసుకువస్తారు, కాబట్టి స్వచ్ఛంద సంస్థ తగిన కుటుంబాలకు వివాహాలు కూడా ఏర్పాటు చేస్తుంది. ఈ సంస్థ తన కార్యకలాపాలకు నిధులు సమకూర్చడానికి ఆహారం, ఆశ్రయం కోసం ప్రభుత్వ గ్రాంట్లు, విద్య కోసం ప్రత్యేకంగా విరాళాలను అందుకుంటుంది. వారి వెబ్సైట్ ప్రకారం, శక్తి షాలిని 36 సంవత్సరాల కాలంలో 15,000+ మందికి పైగా వ్యక్తులకు సహాయం చేసింది, ఈ సంస్థకు న్యూఢిల్లీలో కనీసం 5 అట్టడుగు వర్గాలలో ప్లేస్మెంట్లు ఉన్నాయి.[8]
మరణం
[మార్చు]సెప్టెంబర్ 28, 2013న, షాజహాన్ ఆపా 77 సంవత్సరాల వయసులో మరణించారు. హింసను అంతం చేయడానికి, పరిహారం అందించడానికి మహిళా సమాజ చొరవ అయిన మహిళా పంచాయతీకి వెళుతుండగా, షాజహాన్‌ను మోటారు వాహనం ఢీకొట్టి ప్రమాదంలో మరణించారు.[9]
ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ (May 2018). ""'I Became a Lioness': Pathways to Feminist Identity Among Women's Movement Activists"".
- ↑ Kannadasan, Akila (July 13, 2013). "Finding Wings". The Hindu. ISSN 0971-751X. Retrieved November 13, 2023.
- ↑ 3.0 3.1 (2019). ""Alternative pathways to activism: Intersections of social and personal pasts in the narratives of women's rights activists."".
- ↑ 4.0 4.1 (August 2023). "Vulnerability and empowerment on the ground: Activist perspectives from the global feminisms project".
- ↑ . "Expanding the Archives of Global Feminisms: Narratives of Feminism and Activism".
- ↑ . "The Burning Bride: The Dowry Problem in India".
- ↑ 7.0 7.1 "Shakti Shalini – Promoting gender equality, individual choice and dignity since 1987" (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-11-17.
- ↑ (2023-07-15). "Exploring the Role of NGOs in Addressing Gender-Based Violence Against Women".
- ↑ "Shahjahan Apa (India) | WikiPeaceWomen – English". wikipeacewomen.org. Retrieved 2023-11-16.