లియు జియాబా

Liu Xiaobo 刘晓波
刘晓波
జననం	(1955-12-28)1955 డిసెంబరు 28 Changchun, Jilin, China
మరణం	2017 జూలై 13(2017-07-13) (వయసు 61) Shenyang, Liaoning, China
జాతీయత	Chinese
విద్య	BA in Chinese (Jilin University) MA, PhD (Beijing Normal University)
వృత్తి	Writer, political commentator, human rights activist
జీవిత భాగస్వామి	Tao Li (ex-wife) Liu Xia ​ ​ (m. 1996; his death 2017)​
పిల్లలు	1 (with Li)
పురస్కారాలు	2010 Nobel Peace Prize

లియు జియాబా (చైనా: 刘晓波, 28 డిసెంబర్ 1955 - జులై 13, 2017) ఒక చైనీస్ రచయిత, సాహితీ విమర్శకుడు, మానవ హక్కుల కార్యకర్త, నోబెల్ శాంతి బహుమతి గ్రహీత, రాజకీయ సంస్కరణల కోసం పిలుపునిచ్చారు, చైనాలో కమ్యునిస్ట్ ఏక పార్టీ పాలనను ముగించేందుకు ప్రచారంలో పాల్గొన్నారు . ది డాంగ్-ఎల్బో అనేది లియును "చైనా యొక్క నెల్సన్ మండేలా" గా సూచిస్తుంది. అతను జిన్జో, లియోనింగ్ లో రాజకీయ ఖైదీగా ఖైదు చేయబడ్డాడు. జూన్ 26, 2017 న అతను కాలేయ క్యాన్సర్తో బాధపడుతున్న తర్వాత వైద్య పరోలే మంజూరై, అతను జూలై 13, 2017 న మరణించాడు.

లియు తన సాహిత్య విమర్శలతో 1980లలో సాహిత్య వర్గాలలో కీర్తిని పొందాడు, అనేక విదేశీ విశ్వవిద్యాలయాలలో సందర్శక పండితుడయ్యాడు. అతను 1989 తియన్మెన్ స్క్వేర్ నిరసనలకు మద్దతు ఇచ్చేందుకు చైనాకు తిరిగి చేరుకున్నాడు. 1989 నుంచి 1991 వరకు మొదటిసారి, 1995 నుండి 1996 వరకు, 1996 నుండి 1999 వరకు ప్రజాస్వామ్యం, మానవ హక్కుల ఉద్యమంలో పాల్గొన్నందుకు ఖైదు చేయబడ్డాడు. అతను 2003 నుండి 2007 వరకు ఇండిపెండెంట్ చైనీస్ PEN సెంటర్ అధ్యక్షుడిగా పనిచేశాడు. 1990ల కాలంలో మిన్జు జుంగ్గువో (డెమోక్రాటిక్ చైనా) పత్రిక అధ్యక్షుడుగా ఉన్నాడు. 2008 డిసెంబరు 8న, చార్టర్ 08 మానిఫెస్టోలో తన పాత్ర కారణంగా లియు నిర్బంధించబడ్డాడు. 2009 జూన్ 23న "ప్రభుత్వాన్ని పడతోసేలా పురికొల్పిన" అనుమానంతో ఆయన్ని అధికారికంగా అరెస్టు చేశారు. 2009 డిసెంబరు 23న అదే విధమైన ఆరోపణలతో అతడిపై విచారణ జరిపి 2009 డిసెంబరు 25న పదకొండు సంవత్సరాల జైలు శిక్ష, రెండు సంవత్సరాల రాజకీయ హక్కుల రిక్తీకరణ విధించారు.

తన నాల్గవ జైలు శిక్షా సమయంలో "చైనాలో ప్రాథమిక మానవ హక్కుల కోసం అతని దీర్ఘకాలిక, అహింసా పోరాటం"కి గాను లియుకు 2010 నోబెల్ శాంతి పురస్కారం లభించింది.

చైనాలోనే నివసిస్తూ నోబెల్ బహుమతిని పొందిన మొదటి చైనా దేశీయుడు లియు. జర్మనీకి చెందిన కార్ల్ వాన్ ఒసియెట్జ్కీ (1935), బర్మాకి చెందిన ఆంగ్ సాన్ సూ కీ (1991) తర్వాత, జైలులో లేదా నిర్బంధంలో ఉన్నప్పుడు నోబెల్ శాంతి బహుమతిని పొందిన మూడవ వ్యక్తి అతను. తన తరఫున ఒక ప్రతినిధి నోబెల్ బహుమతి అందుకునేందుకు అనుమతి నిరాకరించబడిన రెండవ వ్యక్తి లియు. అలాగే ఒక నాజీ నిర్బంధ శిబిరంలో నిర్బంధించబడి, బెర్లిన్-చార్లోట్టన్బర్గ్లోని వెస్ట్జెండ్ ఆసుపత్రిలో మరణించిన ఒసియెట్జ్కీ తరువాత నోబెల్ బహుమతి పొందిన వారిలో ఖైదులోనే మరణించిన రెండవ వ్యక్తి లియు. నార్వీజియన్ నోబెల్ కమిటీ చైర్మన్ బెరిట్ రెయిస్-అండర్సన్ లియు మరణానికి చైనీస్ కమ్యూనిస్ట్ పాలనను నిందిస్తూ ఇలా అన్నారు: "చైనాలో కమ్యూనిస్ట్ పాలన యొక్క అణచివేత చర్యల పట్ల తన అహింసా వ్యతిరేకత చూపుతూ లియు జియాబా ప్రజలకు సహకారాన్ని అందించాడు."