లిపి

ఏదైనా భాషను రాసే శైలిని లిపి అంటారు. ఇది ఆ భాషలోని శబ్దాలను వ్రాయడానికి ఉపయోగించే చిహ్నాల సమూహం. లిపి, భాష రెండూ వేర్వేరు విషయాలు. భాష అనేది మాట్లాడేది, దానిని ఏ లిపిలోనైనా వ్రాయవచ్చు. ఒక భాషను దాని సాధారణ లిపిలో కాక మరొక లిపిలో, అనువదించకుండా వ్రాయడాన్ని లిప్యంతరీకరణ అంటారు.

**ప్రపంచ లిపుల పటం**

  లాటిన్ (అక్షరక్రమం)

  సిరిలిక్ (అక్షరక్రమం)

  హాంగుల్ (ఫీచరల్ అక్షరక్రమం)

  ఇతర అక్షరక్రమ లిపులు

  అరబిక్ (అబ్జద)

  దేవనాగరి (అబుగిద)

  ఇతర అబ్జద

  ఇతర అబుగిద

  సిలబరీ

  శబ్ద-చిహ్నాలు (లోగోగ్రాఫిక్)

ప్రపంచవ్యాప్తంగా వాడుకలో ఉన్న భాషల సంఖ్య ఇప్పటికీ వేలల్లో ఉన్నప్పటికీ, ప్రస్తుతం ఈ భాషలను వ్రాయడానికి దాదాపు రెండు డజన్ల లిపిలను మాత్రమే ఉపయోగిస్తున్నారు. మరింత లోతుగా పరిశీలించినప్పుడు, ప్రపంచంలో మూడు రకాల ప్రాథమిక లిపిలు (లేదా లిపి కుటుంబాలు) మాత్రమే ఉన్నాయని తెలుస్తుంది -

చిత్రలిపి (ఐడియోగ్రాఫిక్ లిపులు) - చైనా, జపాన్, కొరియాలో ఉపయోగించే లిపులు

బ్రాహ్మి నుంచి ఉద్భవించిన లిపులు - దేవనాగరి, దక్షిణ, ఆగ్నేయ ఆసియాల్లో ఉపయోగించే లిపులు

ఫోనీషియన్ నుండి ఉద్భవించిన లిపులు - ప్రస్తుతం యూరప్, మధ్య ఆసియా, ఉత్తర ఆఫ్రికాలలో ఉపయోగించే లిపులు

ఈ మూడు రకాల లిపులు పర్వతాలు, ఎడారులచే వేరు చేయబడిన మూడు వేర్వేరు ప్రాంతాలలో అభివృద్ధి చెందాయి.

లిపుల వర్గీకరణ

రచన యొక్క ప్రాథమిక యూనిట్ ఆధారంగా, లిపులను ఈ క్రింది తరగతులుగా విభజించారు-

స్క్రిప్ట్ వ్యవస్థ పేరు	రచన యొక్క ప్రాథమిక యూనిట్	ఉదాహరణ
లోగోగ్రాఫిక్	మార్ఫీమ్	漢字 (హాంజీ; చైనీస్)
సిలబిక్	అక్షరం	カタカナ / ひらがな (కటకానా / హిరాగానా; జపనీస్ అక్షరమాల)
అబ్జద	హల్లు	العربية (అరబిక్) / עברית ( హీబ్రూ )
అబుగిద	హల్లు + అచ్చు, అచ్చు	దేవనాగరి
అక్షరక్రమం	ఫోనీమ్	లాటిన్ / సిరిలిక్ (Кирилица) / ελληνικό ( గ్రీకు )
థ్రాసియన్	థ్రేసియన్ ఫొనెటిక్	한글 ( హాంగుల్ ; కొరియానో)

అక్షరమాల లిపులు

దీనిలో, అచ్చులు వాటి పూర్తి రూపంలో హల్లుల తర్వాత వస్తాయి.

లాటిన్ లిపి (రోమన్ లిపి) -- ఆంగ్లం, ఫ్రెంచ్, జర్మన్, కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామింగ్, పశ్చిమ, మధ్య ఐరోపాలోని భాషలు

గ్రీకు లిపి -- గ్రీకు భాష, కొన్ని గణిత చిహ్నాలు

అరబిక్ లిపి -- అరబిక్, ఉర్దూ, పర్షియన్, కాశ్మీరీ

హీబ్రూ లిపి - హీబ్రూ

సిరిలిక్ లిపి - రష్యన్, సోవియట్ యూనియన్‌లోని చాలా భాషలు

ఆల్ఫాసిలబిక్ లిపులు

దీనిలోని ప్రతి యూనిట్‌లో ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ హల్లులు ఉండి దానిపై అచ్చు గుణింతంగా ఉంటుంది. యూనిట్‌లో హల్లు లేకపోతే అచ్చు పూర్తిగా ఉంటుంది.

శారదా లిపి - కాశ్మీరీ, లదాఖీ, హిమాచలి/పహారీ/డోంగ్రీ, పంజాబీ/గురుముఖి భాష, టిబెటన్, వాయువ్య భారత భాషా లిపి

దేవనాగరి లిపి - హిందీ, ఖాట్మండు భాష (నేపాలీ), భోజ్‌పురి, బెంగాలీ, ఒరియా (కళింగ భాష), అస్సామీ, రాజస్థానీ, గుజరాతీ, మార్వాడీ, సింధీ, గర్హ్వాలి, ఛత్తీస్‌గఢీ, అవధి, మరాఠీ, కొంకణి

ద్రావిడ లిపి - తెలుగు, తమిళం, కన్నడ, మలయాళం, కొలంబో (శ్రీలంక) భాష

గతంలో, దక్షిణ భారత భాషలను, బౌద్ధమత బోధకులు క్రమబద్ధీకరించారు. దీని కారణంగా చిత్ర లిపిలో కూడా అచ్చుల వంటి ధోరణి అభివృద్ధి చెందింది.

చిత్ర లిపులు

వీటిలో సరళీకృత చిత్రాలు ఉంటాయి.

ప్రాచీన ఈజిప్షియన్ లిపి -- ప్రాచీన ఈజిప్షియన్
చైనీస్ లిపి -- చైనీస్ (మాండరిన్, కాంటోనీస్)
కంజి లిపి - జపనీస్