రసూలన్ బాయి
 | This పేజీకి ఏ ఇతర పేజీల నుండి లింకులు లేకపోవడం చేత ఇదొక అనాథ పేజీగా మిగిలిపోయింది. |
రసూలన్ హుస్సేన్ (1902 - 15 డిసెంబర్ 1974) ప్రముఖ భారతీయ హిందూస్థానీ శాస్త్రీయ సంగీత గాత్ర సంగీత విద్వాంసురాలు. బెనారస్ ఘరానాకు చెందిన ఆమె తుమ్రీ సంగీత శైలి, తప్పా యొక్క శృంగార పురబ్ ఆంగ్‌లో నైపుణ్యం సాధించింది .
ప్రారంభ జీవితం, శిక్షణ
[మార్చు]రసూలన్ హుస్సేన్ 1902లో ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని మీర్జాపూర్‌లోని కచ్వా బజార్‌లో ఒక పేద కుటుంబంలో జన్మించారు, అయినప్పటికీ ఆమె తన తల్లి అదాలత్ సంగీత వారసత్వాన్ని వారసత్వంగా పొందింది, చిన్న వయస్సులోనే శాస్త్రీయ రాగాలపై తనకున్న పట్టును ప్రదర్శించింది. దీనిని ఐదు సంవత్సరాల వయసులో గుర్తించి, ఆమెను ఉస్తాద్ షమ్ము ఖాన్ నుండి సంగీతం నేర్చుకోవడానికి పంపారు,[1], తరువాత సారంగియాలు (సారంగి వాయించేవారు) ఆషిక్ ఖాన్, ఉస్తాద్ నజ్జు ఖాన్ నుండి పంపారు.[2][3]
కెరీర్
[మార్చు]దాద్రా, పూర్బి గీత్, హోరి, కజ్రి, చైతీ పాటు టప్పా గానం, పూరబ్ ఆంగ్, తుమ్రి లలో రసూలన్బాయి నిపుణుడు అయ్యాడు.[2] ఆమె మొదటి ప్రదర్శన ధనంజయ్గఢ్ ఆస్థానంలో జరిగింది, దాని విజయం తరువాత ఆమెకు ఆ కాలంలోని స్థానిక రాజుల నుండి ఆహ్వానాలు రావడం ప్రారంభించాయి, తద్వారా ఆమె వారణాసి ఉన్న హిందూస్థానీ శాస్త్రీయ సంగీత శైలిలో తదుపరి ఐదు దశాబ్దాల పాటు ఆధిపత్యం చెలాయించింది, బెనారస్ ఘరానా ప్రముఖురాలిగా మారింది. 1948లో, ఆమె ముజ్రా ప్రదర్శనను నిలిపివేసి, తన కోతా నుండి బయటికి వెళ్లి, వారణాసిలోని ఒక వీధిలో నివసించడం ప్రారంభించి, స్థానిక బనారసి చీర వ్యాపారిని వివాహం చేసుకుంది.[4]
అదే ఘరానాకు చెందిన సిద్దేశ్వరి దేవి సమకాలీనురాలు, కచేరీలు, మెహఫిల్స్తో పాటు, ఆమె 1972 వరకు ఆల్ ఇండియా రేడియో, దూరదర్శన్ యొక్క లక్నో, అలహాబాద్ స్టేషన్లలో తరచుగా పాడారు,, ఆమె చివరి బహిరంగ గానం కాశ్మీర్లో జరిగింది.[2]
1957లో సంగీత నాటక అకాడమీ, ఇండియా నేషనల్ అకాడమీ ఆఫ్ మ్యూజిక్, డాన్స్ అండ్ థియేటర్ ద్వారా ఆమెకు హిందుస్తానీ సంగీతంలో సంగీత నాటక అకాడమి అవార్డు లభించింది. ప్రముఖ సంగీత వృత్తి ఉన్నప్పటికీ, ఆమె తరచుగా ప్రసారం చేసిన రేడియో స్టేషన్ పక్కన ఒక చిన్న టీ దుకాణాన్ని నడుపుతూ పేదరికంలో మరణించింది.[5] ఆమె ప్రముఖ శాస్త్రీయ గాయని నైన్నా దేవి కి కూడా నేర్పింది.[6]
1969లో నగరంలో జరిగిన మతపరమైన అల్లర్ల సమయంలో ఆమె ఇంటిని తగలబెట్టారు.[7] ఆమె 1974 డిసెంబర్ 15న 72 సంవత్సరాల వయసులో మరణించింది.[8] రసూల్ బాయి, మహిళా సంగీతకారుల తవాయఫ్ సంప్రదాయం సబా దివాన్ రూపొందించిన ది అదర్ సాంగ్ (2009) చిత్రంలో ప్రదర్శించబడింది, ఇందులో ఆమె ప్రసిద్ధ పాట లగత్ కరేజ్వా మా చోట్, ఫూల్ గెండ్వా నా మార్, 1935 గ్రామోఫోన్ రికార్డింగ్ ప్రసిద్ధ షెహనాయ్ వాయిద్యకారుడు బిస్మిల్లా ఖాన్ కూడా "నాకు 14 సంవత్సరాల వయసులో ఇద్దరు సోదరీమణులు 'రసూలన్ బాయి', బటూలన్ బాయి (ఆమె సోదరి) నుండి సంగీతానికి ప్రేరణ లభించింది" అని అన్నారు.[9][10]
అవార్డులు
[మార్చు]- 1957: సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు-గాత్రం [11]
- 1963: నేషనల్ అకాడమీ ఆఫ్ మ్యూజిక్, లండన్ యొక్క సాంస్కృతిక సంగీత గుర్తింపు పురస్కారం
- 1963: మునుపటి UK ప్రభుత్వంచే $10000 నగదు బహుమతి
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Susheela Misra (1991). Musical Heritage of Lucknow. Harman Publishing House. p. 44. Retrieved 11 June 2013.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Projesh Banerji (1 January 1986). Dance In Thumri. Abhinav Publications. pp. 74–. ISBN 978-81-7017-212-3. Retrieved 11 June 2013.
- ↑ Peter Lamarche Manuel (1989). Ṭhumri: In Historical and Stylistic Perspectives. Motilal Banarsidass. pp. 87–. ISBN 978-81-208-0673-3. Retrieved 11 June 2013.
- ↑ "Bring On The Dancing Girls". Tehelka Magazine, Vol 6, Issue 44. 7 November 2009. Retrieved 11 June 2013.
- ↑ "Indian Raga".
- ↑ "Glimpses of Naina". 8 December 2011. Retrieved 11 June 2013.
- ↑ Saeed Naqvi (23 January 2004). "The power of Gujarat's godmen". Retrieved 11 June 2013.
- ↑ Gopa Sabharwal (1 January 2007). India Since 1947: The Independent Years. Penguin Books India. pp. 154–. ISBN 978-0-14-310274-8. Retrieved 11 June 2013.
- ↑ Film screening The Hindu, 28 August 2009.
- ↑ "InfoChange India News & Features development news India - the politics of popular culture". Archived from the original on 14 December 2009.
{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link) - ↑ Sangeet Natak Akademi Award - Music:Vocal Archived 17 ఫిబ్రవరి 2012 at the Wayback Machine Sangeet Natak Akademi Award Official listings.