మోరియా గోసావి
మోరియా గోసావి | |
|---|---|
 మోరియా గోసావి లితోగ్రాఫ్ | |
| వ్యక్తిగతం | |
| జననం | AD 1375 మోరేగావ్, మహారాష్ట్ర, భారతదేశం |
| మరణం | AD 1561 చించ్‌వాడి, మహారాష్ట్ర |
| మతం | హిందూధర్మం |
| Philosophy | వినాయకుడు |
| Senior posting | |
| Literary works | వినాయకుడికి అంకితం చేస్తూ భక్తి కవిత్వం |
| Honors | గణపత్యుల ప్రధాన ఆధ్యాత్మిక మూలపురుషుడుగా పూజించబడ్డాడు |
మోరియా గోసావి, గణేశుడిని సర్వోన్నతుడైన దేవుడిగా భావించే హిందూ మతంనకు చెందిన ప్రముఖ సాధువు. మోరియా గోసావి గణపతి ప్రధాన ఆధ్యాత్మిక పూర్వీకుడిగా పరిగణించబడ్డాడు, గణేశుడి "అత్యంత ప్రసిద్ధ భక్తుడు" గా వర్ణించబడ్డాడు.[1]
మోరియా గోసావి జీవితకాలం 13వ శతాబ్దం నుండి 17వ శతాబ్దం మధ్య ఉంటుందని ఊహించబడింది. అనేక ఇతిహాసాలు ఆయన జీవితాన్ని గుర్తుచేస్తాయి. మోర్య మోరేగావ్ ఆలయాన్ని సందర్శించడం ప్రారంభించినప్పుడు గణేశుడికి అంకితమయ్యాడు. ప్రసిద్ధ గణేశ మందిరంలో దేవునికి మోర్య సేవల్లో ఆటంకం కారణంగా, మోర్య ఆరాధన కోసం తాను చించ్‌వాడి కనిపిస్తానని గణేశ మోర్యకు చెప్పినట్లు నమ్ముతారు, కాబట్టి మోర్య మోరేగావ్ నుండి చించ్‌వాడికి వెళ్ళాడు, అక్కడ మోర్య గణేశ ఆలయాన్ని నిర్మించాడు. పర్యవసానంగా, మోర్య తన సమాధిలో సజీవంగా ఖననం చేసి సంజీవ సమాధిని తీసుకున్నాడు.
మోర్యకు చింతామణి అనే కుమారుడు ఉన్నాడు, అతను గణేశుడి సజీవ అవతారంగా పూజించబడ్డాడు, దేవ్ (దేవుడు) అని సంబోధించబడ్డాడు. చింతామణి తరువాత మరో ఆరుగురు దేవులు అధికారంలోకి వచ్చారు. మోరియా గోసావి సమాధి, చించ్‌వాడి లోని గణేశ ఆలయం ఇప్పటికీ చాలా మంది గణేశ భక్తులను ఆకర్షిస్తున్నాయి.
యువరాజ్ క్రిషన్ మోర్యా గోసావిని 13వ-14వ శతాబ్దంలో ఉంచగా, ఆర్సి ధేరే అతన్ని 16వ శతాబ్దంలో ఉంచాడు.[2] పాల్ బి. కోర్ట్ రైట్, అన్నే ఫెల్డ్హాస్ అతనిని 1610-59 కు డేట్ చేస్తారు.[3][4] పింప్రి-చించ్‌వాడి మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ అతనిని సుమారు 1330 నుండి 1556 వరకు పేర్కొంది. అతని వివాహ సంవత్సరం 1470 గా ఇవ్వబడింది, అతని కొడుకు జననం 1481 కు అనుగుణంగా ఉంటుంది. ఎన్సైక్లోపీడియా ఆఫ్ రెలిజన్ అతని మరణాన్ని 1651 నాటిదిగా పేర్కొంది.
వివిధ ఇతిహాసాలు హుమాయున్ (1508-1556), షాహాజీ (1594-1665), అతని కుమారుడు శివాజీ (1627-1680) తో మోర్యా గోసావిని అనుబంధించాయి. అతని స్మారక ఆలయంలో ఇది 1658-9లో ప్రారంభమైనట్లు శాసనం ఉంది.
ప్రారంభ జీవితం
[మార్చు]కథలోని ఒక కథనం ప్రకారం, మోర్యా కర్ణాటక బీదర్ దేశస్థ బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో జన్మించాడు. కుటుంబానికి ఉపయోగం లేదని భావించి అతని తండ్రి అతన్ని ఇంటి నుండి బయటకు విసిరాడు. మోర్య పొరుగున ఉన్న మహారాష్ట్ర మోరేగావ్ గణేశ మందిరానికి వెళ్లాడు, అక్కడ అతనికి గణేశుడి పట్ల ఇష్టం ఏర్పడింది. అతను మోరేగావ్ నుండి 50 మైళ్ళు (80 ) దూరంలో ఉన్న చించ్‌వాడి స్థిరపడ్డాడు. మరొక కథ అతన్ని మహారాష్ట్రలోని పూణే చెందిన ఒక పేద కానీ పవిత్రమైన జంట దేశస్థ బ్రాహ్మణుడి కుమారుడు అని ప్రకటిస్తుంది. సంతానం లేని దంపతులు ప్రసన్నం చేసుకున్న గణేశుడి దయ వల్ల మోర్య జన్మించాడని నమ్ముతారు. మోర్యా జననం తరువాత, కుటుంబం చించ్‌వాడి నుండి 40 మైళ్ళు (64 ) దూరంలో ఉన్న పింపుల్ కు మారింది. తన తల్లిదండ్రుల మరణం తరువాత, మోర్యా చించ్‌వాడి నుండి 2 మైళ్ళ దూరంలో ఉన్న తథవాడేకు వెళ్లాడు. గణేశుడిని పూజించడానికి ఆయన క్రమం తప్పకుండా, రోజువారీ లేదా నెలవారీగా మోరేగావ్ ఆలయాన్ని సందర్శించేవాడని రెండు ఇతిహాసాలు పేర్కొన్నాయి.
మరో కథ ప్రకారం మోర్య షాలిగ్రామ్ అనే ఇంటిపేరుతో దేశస్థ బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో జన్మించాడు. మోర్యా తల్లిదండ్రులు భట్ షాలిగ్రామ్, అతని భార్య బీదర్ నుండి మోరేగావ్ కు వెళ్లారు. అతని తల్లిదండ్రులు మోరేగావ్ లో గణేశుడిని ప్రార్థించారు. అప్పుడు వారికి మోర్యా జన్మించాడు. ఆ తరువాత, మోర్య తీవ్రంగా అనారోగ్యానికి గురై కోలుకోలేదు. కాబట్టి వారు మళ్ళీ గణేశుడిని ప్రార్థించారు. వెంటనే, గోసావి (నాయన్ భారతి అనే పూజారి) వచ్చి మోర్యకు మందులు ఇచ్చి, అతనిని నయం చేశాడు. నయన్ భారతి కూడా మోర్యకు బోధించాడు. అప్పటి నుండి, భట్ కుటుంబం గోసావి అనే కుటుంబ పేరును తీసుకుంది, మోర్యను మోరియా గోసావి అని పిలిచేవారు.
మోరేగావ్ నుండి చించ్‌వాడి వరకు
[మార్చు]
ఒక పురాణం ప్రకారం, గణేష్ చతుర్థి సందర్భంగా (ఆగస్టు-సెప్టెంబర్-గణేశుడికి అంకితం చేయబడిన అతిపెద్ద పండుగ-మోర్య ఆలయంలో చోటు దొరకలేదు, సామాన్యులు, సంపన్న పింగ్లే కుటుంబం రద్దీగా ఉండేది. మోర్యా తన నైవేద్యాన్ని ఒక చెట్టు కింద వదిలి, ఆపై ఒక "అద్భుతం" ద్వారా, ఆలయం నుండి సామాన్యుల అర్పణలను ఆ చెట్టు కింద మోర్యా సమర్పించిన అర్పణలతో మార్పిడి చేసుకున్నారు. సామాన్యులు మోర్యపై మాంత్రికత ఆరోపణలు చేసి, మోరేగావ్లో అతని ప్రవేశాన్ని నిషేధించారు. గణేశుడు పింగ్లే కలలో కనిపించి, తన అభిమాన భక్తుడు మోర్య పట్ల అనుచిత ప్రవర్తన వల్ల తాను బాధపడ్డానని పింగ్లేతో చెప్పాడు. కాబట్టి పింగ్లే మోరియాను మోరేగావ్కు తిరిగి రావాలని అభ్యర్థించాడు, కానీ మోర్యా నిరాకరించాడు. అందువల్ల గణేశ మోర్యకు చించ్‌వాడిలో మోర్యతో కలిసి ఉండటానికి వస్తానని ఒక దర్శనాన్ని ఇచ్చాడు. దీని ప్రకారం, మోర్యా నదిలో స్నానం చేస్తున్నప్పుడు మోరేగావ్ వద్ద పూజించే గణేశుడి చిత్రాన్ని కనుగొని, దాని కోసం ఒక చిన్న మందిరాన్ని నిర్మించాడు.
మరో కథ ప్రకారం, మోరేగావ్ అధిపతి మోర్యా పవిత్రమైన పద్ధతులను చూసి ఆకట్టుకున్నాడు, అతను మోరేగావ్ను సందర్శించే ప్రతి రోజు అతనికి పాలు ఇచ్చాడు. ఒకసారి ఆ తల మనిషి తన ఇంట్లో లేనందున, ఒక అంధురాలు మోర్యకు పాలు అందించడానికి వెళ్ళింది. మోర్యా ఎదురుచూస్తున్న ఇంటి ప్రవేశ ద్వారాన్ని తాకిన వెంటనే ఆమె కంటి చూపు తిరిగి వచ్చింది. ఈ అద్భుతం కారణంగా మోర్యా ప్రసిద్ధి చెందాడు, శివాజీ (1627-1680) కళ్ళను కూడా నయం చేసిన ఘనత పొందాడు-తరువాత మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడు అయ్యాడు. ప్రజల గుంపు నుండి తప్పించుకోవడానికి, మోర్యా ప్రస్తుత చించ్‌వాడి ఉన్న అడవికి మకాం మార్చాడు. తన పెరుగుతున్న వయస్సు కారణంగా, మోర్య తన మోరేగావ్ సందర్శనలను కొనసాగించడం కష్టమనిపించింది. ఒకసారి ఆలయం మూసివేయబడిన తరువాత ఆయన మోరేగావ్ చేరుకున్నారు. అలసిపోయి, ఆకలితో నిద్రపోయాడు. తనకు ప్రార్థనలు చేయమని, చించ్‌వాడిలో మోర్యతో కలిసి నివసించి, ఏడు తరాల పాటు మోర్య వంశంలో అవతరిస్తానని గణేశ మోర్యకు ఒక కల-దృష్టిని ఇచ్చాడు. ఆలయ తలుపులు అద్భుతంగా తెరిచి ఉండటాన్ని చూసి మోర్యా మేల్కొని తన ప్రార్థనలను అర్పించాడు. ఉదయం ఆలయ పూజారులు ఆలయ తలుపులు తెరిచినప్పుడు, భగవంతుడికి అర్పించిన తాజా పువ్వులు, ముత్యాల నెక్లెస్ కనిపించకుండా పోవడం చూసి వారు ఆశ్చర్యపోయారు. మోర్యా మెడపై నెక్లెస్ కనుగొనబడింది, అతను ఖైదు చేయబడ్డాడు కాని గణేశుడి సహాయం కారణంగా విడుదల చేయబడ్డాడు. చించ్‌వాడి ఇంటిలో ఒక శంఖాకార రాయి పైకి లేచినట్లు మోర్యా కనుగొన్నాడు, దానిని అతను గణేశుడిగా గుర్తించి దాని కోసం ఒక ఆలయాన్ని నిర్మించాడు.
మరో పురాణం అతని అరెస్టు గురించి మాట్లాడలేదు, కానీ మోర్య మోరేగావ్ వద్ద గణేశుడి ఉనికిని గ్రహించి, తన భక్తికి ఆటంకం ఉందని గ్రహించి, గణేశుడిని పూజించడానికి తాతవాడే సమీపంలోని అడవికి వెళ్ళాడు. పౌర్ణమి తరువాత ప్రతి నాలుగో చాంద్రమాన రోజున, మోర్య థెయూర్ లోని చింతామణి ఆలయాన్ని సందర్శించేవాడు. చించ్‌వాడి నుండి వచ్చిన భక్తులు చించ్‌వాడిలోని పావనా నది ఒడ్డును సందర్శించమని మోర్యను అభ్యర్థించారు. అక్కడ, తెయూర్ వద్ద పూజించే గణేశుడి రూపం అయిన చింతామణి, వివాహం చేసుకోవాలని మోర్యను ఆదేశించినట్లు నమ్ముతారు. గణేశుని ఆదేశాల మేరకు, గోవిందరావు కులకర్ణికి కుమార్తె అయిన ఉమను మోర్య వివాహం చేసుకున్నాడు, ఆమె కుటుంబం చించ్‌వాడి సమీపంలోని తథవాడే లో నివసిస్తోంది.
ఒక కథ ప్రకారం, తన గురువు ఆదేశాల మేరకు, మోర్య 42 రోజుల పాటు కఠినమైన ఉపవాసం పాటించడం ద్వారా థూర్ వద్ద తపస్సు చేసాడు, ఈ కాలంలో, అతనికి "దైవిక ద్యోతకాలు" ఉన్నాయని నమ్ముతారు. తన తల్లిదండ్రుల మరణం తరువాత, మోర్యా మోరేగావ్ నుండి చించ్‌వాడికు మారాడు.[5] థెయూర్ ఆలయం ప్రస్తుత నిర్మాణాన్ని మోర్యా నిర్మించాడు.[6]
మరణం, వంశం
[మార్చు]
మోర్యా థెయూర్, రంజనగావ్ (మరో గణేశ ఆలయ ప్రదేశం), చించ్‌వాడిలను సందర్శించడం కొనసాగించాడు. మోర్యకు ఒక కుమారుడు ఉన్నాడు, అతనికి చింతామణి (చింతామణి) అని పేరు పెట్టాడు.[7] చింతామణిని గణేశుడి సజీవ అవతారంగా పూజించారు. కానీ దీనికి ముందు కొంతమంది నిపుణుల అభిప్రాయం ప్రకారం, పదవీచ్యుతుడైన మొఘల్ చక్రవర్తి హుమాయున్ కాబూల్ కు పారిపోవడానికి అతను సహాయం చేశాడు, హుమాయున్ మళ్ళీ ఢిల్లీ చక్రవర్తి అయినప్పుడు, అతను మోర్యపై బహుమతులు కురిపించాడు. ధేరే ప్రకారం, ఛత్రపతి శివాజీ తండ్రి షాహాజీ (1594-1665) మోర్యా గోసావికి దాతగా నమోదు చేయబడ్డాడు.
తన భార్య మరణం, తన గురువు నయన్ భారతి సంజీవన్ సమాధి తరువాత, మోర్యా కూడా తన చేతిలో ఒక పవిత్ర గ్రంథంతో సమాధిలో సజీవంగా ఖననం చేయడం ద్వారా సంజీవన్ సమాధి తీసుకున్నాడు.[8] తన సమాధిని ఎన్నడూ తెరవకూడదని మోర్యా కఠినమైన ఆదేశాలను జారీ చేశాడు.[8] చింతామణి తన తండ్రి సమాధి మీద ఒక ఆలయాన్ని (సమాధి) నిర్మించాడు. చింతామణిని దేవ అని కూడా పిలుస్తారు, వారకరీ సాధువు-కవి తుకారాం (1577-c.1650) కు చింతామణి తన నిజమైన రూపాన్ని గణేశుడిగా చూపించినట్లు వర్ణించబడింది. ఈ వంశాన్ని అప్పటి నుండి దేవ్ కుటుంబం అని పిలిచేవారు.
చింతామణిని దేవ్‌గా నారాయణ్, చింతామణి II, ధర్మాధర్, చింతామణి III, నారాయణ్ II, ధర్మాధర్ II అనుసరించారు. మొఘల్ చక్రవర్తి ఔరంగజేబ్ (1658-1707) నారాయణ్‌కు ఎనిమిది గ్రామాల వారసత్వ మంజూరును బహుమతిగా ఇచ్చాడు, పూర్వం పంపిన గొడ్డు మాంసం ముక్కను మల్లెపూలుగా మార్చడం ద్వారా అతని "అద్భుతం" చూసి ముగ్ధుడయ్యాడు. (గొడ్డు మాంసం హిందూమతంలో అపవిత్రమైనదిగా పరిగణించబడుతుంది, ఆవులను చంపడం - పవిత్రమైనదిగా పరిగణించబడుతుంది - నిషేధించబడింది.)[9] నారాయణ్ II మోరియా ఆదేశాలను ఉల్లంఘించి, తరువాతి సమాధిని తెరిచాడు. కథ ప్రకారం, ఇప్పటికీ సమాధిలో మధ్యవర్తిత్వం చేస్తూ కనిపించిన మోరియా కలవరపడి, నారాయణ్ II తన కొడుకు చివరి దేవుడవుతాడు అని శపించాడు. నారాయణ్ II కుమారుడు, ధర్మధర్ II - మోరియా యొక్క ఏడవ తరం - 1810లో సంతానం లేకుండా మరణించాడు, మోర్యా యొక్క ప్రత్యక్ష వంశాన్ని ముగించాడు, అయితే ధర్మాధర్ యొక్క దూరపు బంధువు సఖారి ఆలయ నిధులను కొనసాగించడానికి అర్చకత్వం ద్వారా దేవ్‌గా నియమించబడ్డాడు. దేవ్‌లందరి భక్తి కవిత్వం ఇప్పటికీ మనుగడలో ఉంది.
పూజించడం
[మార్చు]మోర్యా గోసావిని ప్రధాన ఆధ్యాత్మిక పూర్వీకుడు, గణపతి అత్యంత ముఖ్యమైన సాధువుగా పరిగణిస్తారు. చించ్‌వాడిలో దివంగత దేవతలకు ఆలయాలు ఉన్నాయి, వీటిలో మోర్యా ప్రధానమైనది. మోర్యా స్మారక ఆలయం ఒక తక్కువ మైదాన భవనం (30 'x 20' x 40 '), ఒక చదరపు మండపం, ఒక అష్టభుజి లోపలి మందిరం, మరాఠీ శాసనంతో చెక్కబడి ఉందిః "ఈ ఆలయం కార్తీక (నవంబరు - డిసెంబరు శక 1580 (AD) ప్రకాశవంతమైన పన్నెండవ తేదీన ప్రారంభమైంది. గతంలో ఔరంగజేబు ఇచ్చిన ఎనిమిది గ్రామాల నుండి ఈ దేవాలయాలు ఆదాయాన్ని పొందాయి. మోరియా గోసావి సంజీవన్ సమాధి అలాగే ఆయన నిర్మించిన గణేశ ఆలయం ఇప్పటికీ చాలా మంది గణేశ భక్తులను చించ్‌వాడికు ఆకర్షిస్తుంది. మోరియా గోసావి మోక్షం పొందినప్పటికీ, "అతని ఉనికి ఆలయానికి పవిత్రమైన ప్రాముఖ్యతను ఇస్తుంది" అని భక్తులు నమ్ముతారు.
మోరేగావ్ గణేశ ఆలయానికి చెందిన ప్రదక్షిణ మార్గంలో (ప్రదక్షిణా మార్గం) కల్పవ్రుష్కా మందిరం సమీపంలో ఒక చెట్టు ఉంది. మోరియా గోసావి తపస్సు చేసిన ప్రదేశం ఈ చెట్టుకు ఉందని నమ్ముతారు.[10] ఆలయ ప్రాంగణంలో కూడా మోరియా గోసావి విగ్రహాన్ని పూజిస్తారు. మోరేగావ్ ఆలయాన్ని ప్రాచుర్యంలోకి తెచ్చిన ఘనత కూడా మోర్యా గోసావికి దక్కుతుంది.[11]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Ganapati bappa Morya: మోరియా అంటే ఏమిటి.? | What is the meaning of Morya in the slogan Ganapati bappa Morya spl". web.archive.org. 2024-09-14. Archived from the original on 2024-09-14. Retrieved 2024-09-14.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ Krishan Yuvraj (1 January 1999). Gaṇeśa: unravelling an enigma Hinduism and Its Sources Series. Bharatiya Vidya Bhavan. p. 83. ISBN 978-81-208-1413-4.
- ↑ Paul B. Courtright (1985). Ganesa. Oxford University Press, Incorporated. p. 221. ISBN 978-0-19-503572-8.
- ↑ Anne Feldhaus (19 December 2003). Connected Places: Region, Pilgrimage, and Geographical Imagination in India. Palgrave Macmillan. pp. 142–3, 145–6, 160. ISBN 978-1-4039-6324-6.
- ↑ Dhere, R C. "Summary of Prachin Marathichya Navdhara (Marathi book) chapter 2: Marathi literature of Ganesha cult". Official site of R C Dhere. Archived from the original on 11 మే 2018. Retrieved 12 January 2010.
- ↑ John A. Grimes (1995). Gaṇapati: Song of the Self. SUNY Press. p. 119. ISBN 978-1-4384-0501-8.
- ↑ "Culture and History". Pimpri Chinchwad Municipal Corporation (PCMC). 2008. Archived from the original on 22 February 2012. Retrieved 9 January 2010.
- ↑ 8.0 8.1 "Poona District: Places – CHINCHVAD". The Gazetteers Department, Government of Maharashtra. 2006. Archived from the original on 14 June 2011. Retrieved 5 January 2010.
- ↑ Frederick J. Simoons (1994). "Beef". Eat Not this Flesh: Food Avoidances from Prehistory to the Present. Univ of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-14254-4. Retrieved 30 July 2013.
- ↑ Milind Gunaji (2003). Offbeat Tracks in Maharashtra. Popular Prakashan. pp. 106–7. ISBN 978-81-7154-669-5.
- ↑ Swami Parmeshwaranand (1 January 2001). Encyclopaedic Dictionary of Purāṇas. Sarup & Sons. p. 562. ISBN 978-81-7625-226-3.