ముండా ప్రజలు

ముండా ప్రజలు
	ఎడ్వర్డ్ ట్యూట్ డాల్టన్ యొక్క "డిస్క్రిప్టివ్ ఎథ్నాలజీ ఆఫ్ బెంగాల్", 1872 నుండి; ఆధునిక చేతి రంగులతో చెక్కడం.
ముఖ్యమైన జనాభా కలిగిన ప్రాంతాలు
భారతదేశం	2,228,661
జార్ఖండ్	1,229,221
ఒడిషా	584,346
పశ్చిమ బెంగాల్	366,386
Bangladesh	5,000
భాషలు
	ముండారి భాష,
మతం
	Other (సర్నా మతం); క్రైస్తవ మతం; హిందూమతం;
సంబంధిత జాతి సమూహాలు
	భూమిజ్ ప్రజలు; హో ప్రజలు; ఖరియా ప్రజలు; సంతాలు ప్రజలు; జువాంగ్ ప్రజలు;

ముండా ప్రజలు భారతదేశానికి చెందినవారు. వారు మాతృభాష ముండారి. ఇది ఆస్ట్రోయాసియాటికు భాషాకుంబాలకు చెందిన ముండా ఉప సమూహానికి చెందినది. ముండా తూర్పు భారతదేశంలోని ఉత్తర ప్రాంతాలలో జార్ఖండు, ఒరిస్సా, పశ్చిమ బెంగాలు రాష్ట్రాలలో కేంద్రీకృతమై ఉంది. ముండా బీహారు, ఛత్తీసుగఢు అరుణాచల ప్రదేశు ప్రక్కనే ఉన్న ప్రాంతాలతో పాటు బంగ్లాదేశులోని కొన్ని ప్రాంతాలలో కూడా నివసిస్తున్నారు. ఈ సమూహం భారతదేశపు అతిపెద్ద షెడ్యూల్డు తెగలలో ఒకటి. త్రిపురలోని ముండా ప్రజలను మురా అని కూడా పిలుస్తారు. మధ్యప్రదేశులో వారిని తరచుగా ముదాసు అని పిలుస్తారు.^[7]

పేరు వెనుక చరిత్ర

ముండా" అనే పేరు సంస్కృత పదం అంటే "హెడ్ మాన్". ఇది హిందువులు ఇచ్చిన గౌరవప్రదమైన పేరు. అందువలన గిరిజన పేరుగా మారింది.^[8]

చరిత్ర

భాషా శాస్త్రవేత్త పాల్ సిడ్వెలు అభిప్రాయం ఆధారంగా ముండా భాషలు 4000-3500 సంవత్సరాల క్రితం ఆగ్నేయాసియా నుండి ఒరిస్సా తీరంలో ప్రవేశించాయి. ఒరిస్సాలోని ఇండో-ఆర్యన్ల రాక తరువాత అవి అధికంగా వ్యాపించాయి.^[9] ముండా ప్రజలు ముందుగా ఆగ్నేయాసియా నుండి వ్యాపించారు. కాని స్థానిక భారతీయ జనాభాతో విస్తృతంగా కలిపోయారు.^[10]

పురాతన, ప్రారంభ మధ్యయుగ భారత చరిత్రకారుడు ఆర్. ఎస్. శర్మ అభిప్రాయం ఆధారంగా ముండా భాష మాట్లాడే ఆర్య పూర్వ గిరిజనులు ప్రాచీన భారతదేశం తూర్పు ప్రాంతాలను ఆక్రమించారు. క్రీస్తుపూర్వం 1500 - 500 మధ్య వ్రాయబడిందని విశ్వసించబడుతున్న వేద గ్రంథాలలో చాలా ముండా పదాలు ఉన్నాయి. ఆ కాలం చివరలో ఎగువ గంగా ముఖద్వారంలో సంకలనం చేయబడిన గ్రంథాలలో వారి ఉనికి ముండా మాట్లాడేవారు ఆ సమయంలో ఉన్నారని సూచిస్తుంది.^[11] బార్బరా ఎ. వెస్టు అభిప్రాయం ఆధారంగా ముండాలు ఉత్తరప్రదేశులో ఉద్భవించారని ఇతర సమూహాలు తమ అసలు మాతృభూమిలోకి ప్రవేశించినప్పుడు తూర్పు వైపుగా స్థిరమైన జనప్రవాహం కదిలిందని పేర్కొంది. వారు పురాతన భారతదేశంలో చాలా పెద్ద భూభాగంలో నివసించారు.^[12]

1800 ల చివరలో బ్రిటీషు రాజుల కాలంలో ముండాలు అద్దెలు చెల్లించవలసి వచ్చింది. ఒప్పంద కార్మికులుగా పనిచేశారు. ముండా స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు బిర్సా ముండా అద్దెలు చెల్లించవద్దని, అటవీ బకాయిలను తగ్గించాలని పిలుపునిస్తూ మొదటి నిరసన ప్రదర్శనలను ప్రారంభించారు. బ్రిటిషు రాజును నిర్మూలించడానికి, ముండా రాజును స్థాపించడానికి ఆయన గెరిల్లా యుద్ధానికి నాయకత్వం వహించాడు. గిరిజన బెల్టులోని మిలీనియారిజం అతనితో ప్రారంభమైంది. ఆయన ఇప్పటికీ జార్ఖండులో గౌరవించబడ్డాడు. ఆయన స్వంత గ్రామంలోని గ్రామస్థులు అతన్ని బిర్సా భగవాను అని ఆరాధించారు.^[13]

సంస్కృతి, సంప్రదాయాలు

భారత గిరిజన బెల్టులోని సంచార వేటగాళ్ళు బుట్టలు అల్లడం, నేతపనిలో పనిచేసే రైతులు అయ్యారు. ముండా ప్రజలను షెడ్యూల్డు తెగలుగా జాబితా చేయడంతో చాలామంది వివిధ ప్రభుత్వ సంస్థలలో (ముఖ్యంగా భారతీయ రైల్వే) పనిచేస్తున్నారు.^[14]

ముండాలలోని వంశాలను కిల్లి అని పిలుస్తారు. ఇది కులా అనే సంస్కృత పదానికి సమానంగా ఉంటుంది. ముండా పితృస్వామ్యం విధానం అనుసరిచండంలో భాగంగా తండ్రి నుండి వంశపేరు కొడుకుకు వస్తుంది. సాంప్రదాయం ఆధారంగా ఒకే వంశానికి చెందినవారు ఒకే పూర్వీకుల వారసులు. ముండాసులో వంశం టోటెమికు మూలం ఉంటుంది కొన్ని వంశాలు బా (ఒక చేప), బాబా (బియ్యం), బోద్రా, బాలంచు (చేపల వల), బార్లా, భెంగ్రా, బులుంగు (ఉప్పు), డాంగు, డండుంగు (ఒక చేప), గుడియా, హన్సు (హంస), హేమ్రోం (ఒక చెట్టు ), హోరో (తాబేలు), హుందరు (హైనా), జోజో (టామ్రైండు), కౌవా (కాకి), కెర్కెట్ట (ఒక పక్షి), కులా (పులి), నిలు (ఎద్దు), మూసు (ఎలుక), నాగు (కోబ్రా), పాండు ( కోబ్రా), పర్టీ, రుండా (అడవి పిల్లి), సంగ (ఒక రకమైన మూలం), సురిను (ఒక పక్షి), టిడు (ఒక పక్షి), టుటి (ఒక రకమైన ధాన్యం).^[15]

ముండా మతం సర్నాయిజం, హిందూ మతం సమ్మేళనం. ముండాలు వారి సంస్కృతిని చాలావరకు సంరక్షించినప్పటికీ వారు అనేక హిందూ సంప్రదాయాలను గ్రహించారు. ముండాల అత్యున్నత దేవత సింగ్బోంగా (అంటే సూర్య దేవుడు), వారి అభిప్రాయంలో సింగోగ్బా వారిని ఇబ్బందుల నుండి రక్షిస్తాడు.^[16]^{[ఆధారం చూపాలి]}

పుట్టుక, మరణం, నిశ్చితార్థం, వివాహం జరుపుకునే సమయాలలో ముండా ప్రజలు విస్తృతమైన ఆచారాలు చేస్తారు. బాలుడి పుట్టుకను కుటుంబానికి సంపాదనగా జరుపుకుంటారు. ఒక అమ్మాయి పుట్టుకను కుటుంబ సంరక్షకుడిగా జరుపుకుంటారు. లోటా-పానీ నిశ్చితార్థ వేడుక. పితృ సంరక్షకులకు ద్రవ్య బహుమతి అయిన డాలీ తక్కా సాధారణంగా వివాహానికి ముందు చెల్లించబడుతుంది. వివాహం, జీవితంలోని ప్రధాన ఆచారాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది. ఇది వారం రోజుల ఉత్సవం.^{[ఆధారం చూపాలి]}

వ్యవసాయంలో పాలుపంచుకున్న ముండా ప్రజలు మాగే పరాబు, ఫాగు, కరం (పండుగ), బహా పారాబు, సర్హులు, సోహ్రాయి మొదలైన కాలానుగుణ పండుగలను జరుపుకుంటారు. కొన్ని కాలానుగుణ పండుగలు మతపరమైన పండుగలతో సమానంగా ఉన్నాయి. కానీ వాటి అసలు అర్ధం అలాగే ఉంది.^[16]

వారికి చాలా జానపద పాటలు నృత్యాలు, కథలు, సాంప్రదాయ సంగీత వాయిద్యాలు ఉన్నాయి. సామాజిక కార్యక్రమాలు, పండుగలలో రెండు స్త్రీ పురుషులు ఇద్దరు నృత్యాలలో పాల్గొంటారు. నకరేహు ఒక ప్రధాన సంగీత వాయిద్యం.^{[ఆధారం చూపాలి]} ముండా వారి నృత్యం, పాటను వరుసగా దురాంగు, సుసును అని పిలుస్తారు. ముండా కొన్ని జానపద నృత్యాలు జాదూరు, కరం సుసును, మాగే సుసును.^[8]

మరణం తరువాత ముఖం, శరీరానికి సువాసనగల నూనె, పసుపు లేపనం వర్తించబడుతుంది. వితంతు వివాహం సాధారణం. ముండా ప్రజలు పితృస్వామ్య విధానాన్ని ఆచరిస్తుంటారు.^[17]

జార్ఖండులోని ముండా ప్రజలు పాతల్గారి వృద్ధాప్య సంప్రదాయాన్ని కూడా అనుసరిస్తారు, అంటే గ్రామంలో నివసించే గిరిజన సమాజం సమాధి లేదా గ్రామ ప్రవేశ ద్వారం వైపు పెద్ద విలోమ ఆకారంలో (ఆగ్ల అక్షరం యు ఆకారం) లో రాతిని స్థాపిస్తారు. దీనిలో కుటుంబ వృక్షం చెక్కబడి ఉంటుంది చనిపోయిన వ్యక్తులు.^[18]

వీరిలో మరో కొన్ని రకాల పాతల్గారి కూడా ఉన్నాయి: -

హొరాదిరి - ఇది కుటుంబ వృక్షం చిత్రించబడిన రాయి.
చల్పాదిరి లేదా సాసందిరి - ఇది ఏదైనా గ్రామం సరిహద్దు, దాని పరిమితులను గుర్తుచేసే రాయి.
మగోదిరి - బహుభార్యాత్వం లేదా సాంఘిక వివాహానికి పాల్పడిన సామాజిక నేరస్థుడి శిరస్త్రాణం ఇది.
జిద్దిరి - నవజాత శిశువు, మావి, ఎండిన నావికాదళం ఖననం మీద ఉంచిన రాయి ఇది.^[19]^[20]

సాహిత్యం, అధ్యయనాలు

జెస్యూటు పూజారి జాను-బాప్టిస్టు హాఫ్మను (1857-1928) ముండా ప్రజల భాష, ఆచారాలు, మతం, జీవితాన్ని అధ్యయనం చేసి, 1903 లో మొదటి ముండారి భాషా వ్యాకరణాన్ని ప్రచురించారు. మేనాసు ఒరియా సహాయంతో హాఫ్మను 15-ముద్రణ ఎన్సైక్లోపీడియా ముండారికాను ప్రచురించారు. మొదటి ముద్రణ 1937 లో ఆయన మరణానంతరం ప్రచురించబడింది. మూడవ ముద్రణ 1976 లో ప్రచురించబడింది. ఎస్సీ రాయి రాసిన " ముండాస్ అండ్ దేర్ కంట్రీ " 1912 లో ప్రచురించబడింది. రాం దయాళు ముండా, రతను సింగు మంకీ చేత ఆదిధరం (హిందీ: आदि धर्म) హిందీ అనువాదంతో ముండారి, ముండా ఆచారాలు, సంప్రదాయాలను వివరిస్తుంది.^[21]

ప్రముఖులు

దయామణి బార్లా, జర్నలిస్టు
అమృత్ లుగున్: యెమెన్ రాయబారి ^[22] దక్షిణాసియా " అసోసియేషన్ ఫర్ రీజినల్ కోఆపరేషన్ " దర్శకుడు.^[23]
అనుజు లుగున్: 2011 భారత్ భూషణ్ అగర్వాల్ అవార్డు అందుకున్న కవి ^[24]
అర్జున్ ముండా, రాజకీయవేత్త
బిర్సా ముండా, 19 వ శతాబ్దం చివరలో స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు
జైపాల్ సింగ్ ముండా, హాకీ ఆటగాడు, రాజకీయవేత్త
కరియా ముండా, రాజకీయవేత్త
రామ్ దయాల్ ముండా, పండితుడు
తులసి ముండా, సామాజిక కార్యకర్త
రోహిదాసు సింగ్ నాగ్, "ముండారి బని" సృష్టికర్త

ఇవి కూడా చూడండి

మూలాలు

↑ "A-11 Individual Scheduled Tribe Primary Census Abstract Data and its Appendix". www.censusindia.gov.in. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Retrieved 18 నవంబరు 2017.
↑ "Mundari Language". Ethnologue. SIL International. Retrieved 20 అక్టోబరు 2017.
↑ Singh, Geetanjali; Kumar, Jyoti (2014). "Studies on indigenous traditional knowledge of some aquatic and marshy wild edible plants used by the Munda tribe of district Khunti, Jharkhand, India". International Journal of Bioassays. 3 (2). Retrieved 22 అక్టోబరు 2017. Munda tribe...ethnically they are proto- Austroloids and speak Mundari language
↑ Osada, Toshiki (19 మార్చి 2008). "3. Mundari". In Anderson, Gregory (ed.). The Munda languages. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-32890-6. ...the designation Munda is used for the language family. Mundari, on the other hand, refers to an individual language, namely the language of Munda people.
↑ "ST-14 Scheduled Tribe Population By Religious Community". Census of India. Ministry of Home Affairs, India. Retrieved 15 అక్టోబరు 2017.
↑ Srivastava, Malini (2007). "The Sacred Complex of Munda Tribe" (PDF). Anthropologist. 9 (4). Retrieved 22 అక్టోబరు 2017.
↑ "Homepage".
↑ ^8.0 ^8.1 Prasad, R. R. (1996). Encyclopaedic Profile of Indian Tribes, Volume 1. ISBN 9788171412983. {{cite book}}: |website= ignored (help)
↑ Sidwell, Paul. 2018. Austroasiatic Studies: state of the art in 2018 Archived 2019-05-03 at the Wayback Machine. Presentation at the Graduate Institute of Linguistics, National Tsing Hua University, Taiwan, 22 May 2018.
↑ Schliesinger, Joachim (2016). Origin of the Tai People 3: Genetic and Archaeological Approaches (in ఇంగ్లీష్). Booksmango. p. 71. ISBN 9781633239623. Retrieved 20 సెప్టెంబరు 2019.
↑ Sharma, R. S. (2005). India's Ancient Past. Oxford University Press. pp. 2, 118–119. ISBN 978-0-19-566714-1.
↑ West, Barbara A. (2010). Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania (in ఇంగ్లీష్). Infobase Publishing. p. 564. ISBN 9781438119137. Retrieved 20 సెప్టెంబరు 2019.
↑ Pandey, Prashant (18 సెప్టెంబరు 2017). "Jharkhand: Amit Shah launches scheme for villages of freedom fighters". The Indian Express (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 21 అక్టోబరు 2017.
↑ "List of Schedule Castes". Ministry of Social Justice and Empowerment, Government of India. 2011. Archived from the original on 23 సెప్టెంబరు 2014. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.
↑ "आदिवासी गोत्र". vikaspedia. Archived from the original on 18 డిసెంబరు 2019. Retrieved 18 సెప్టెంబరు 2019.
↑ ^16.0 ^16.1 "Mundas, Munda Tribe in Jharkhand India, Occupation of Mundas". www.ecoindia.com. Retrieved 26 మార్చి 2016.
↑ Bhatt, Shankarlal C. (1 జనవరి 2006). Land and People of Indian States and Union Territories: In 36 Volumes. Jharkhand (in ఇంగ్లీష్). Gyan Publishing House. ISBN 9788178353685.
↑ http://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/20515/11/11_chapter%205.pdf
↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 18 డిసెంబరు 2019. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.
↑ "The Constitution set in stone: Adivasis in Jharkhand are using an old tradition as a novel protest".
↑ "Mundari: The Language of Munda Tribe".^{[permanent dead link]}
↑ "Sorry for the inconvenience".
↑ "Archived copy". Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
↑ "Hindi stalwarts praise tribal poet". in.news.yahoo.com. Archived from the original on 12 నవంబరు 2014. Retrieved 26 మార్చి 2016.

అదనపు అధ్యయనం

Parkin, R. (1992). The Munda of central India: an account of their social organisation. Delhi: Oxford University Press. ISBN 0-19-563029-7
Omkar, P. (2018). "Santhal tribes present in India" like Jharkhand, Odisha, and West Bengal... Belavadi.
Omkar, patil. (2018). "Kola tribes"...

వెలుపలి లింకులు

Sarna – A case study in religion Archived 2008-01-31 at the Wayback Machine On the religion of the Munda tribals
Sinlung – Indian tribes
"Mundās" . ఎన్‌సైక్లోపీడియా బ్రిటానికా (in ఇంగ్లీష్). Vol. 18 (11th ed.). 1911. This article is a discussion of the related family of languages.
http://projekt.ht.lu.se/rwaai RWAAI (Repository and Workspace for Austroasiatic Intangible Heritage)
[[hdl:10050/00-0000-0000-0003-A6AA-C@view|http://hdl.handle.net/10050/00-0000-0000-0003-A6AA-C@view^{[permanent dead link]}]] Mundari language in RWAAI Digital Archive

మూస:Ethnic groups in Bangladesh మూస:Ethnic groups in India మూస:Ethnic groups in Nepal మూస:Scheduled tribes of India మూస:Hill tribes of Northeast India మూస:Scheduled tribes in Orissa మూస:Tribes of Jharkhand

మూస:Ethnicity

[census-1] "A-11 Individual Scheduled Tribe Primary Census Abstract Data and its Appendix". www.censusindia.gov.in. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Retrieved 18 నవంబరు 2017.

[2] "Mundari Language". Ethnologue. SIL International. Retrieved 20 అక్టోబరు 2017.

[3] Singh, Geetanjali; Kumar, Jyoti (2014). "Studies on indigenous traditional knowledge of some aquatic and marshy wild edible plants used by the Munda tribe of district Khunti, Jharkhand, India". International Journal of Bioassays. 3 (2). Retrieved 22 అక్టోబరు 2017. Munda tribe...ethnically they are proto- Austroloids and speak Mundari language

[Osada-4] Osada, Toshiki (19 మార్చి 2008). "3. Mundari". In Anderson, Gregory (ed.). The Munda languages. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-32890-6. ...the designation Munda is used for the language family. Mundari, on the other hand, refers to an individual language, namely the language of Munda people.

[Cen2011-5] "ST-14 Scheduled Tribe Population By Religious Community". Census of India. Ministry of Home Affairs, India. Retrieved 15 అక్టోబరు 2017.

[Srivas-6] Srivastava, Malini (2007). "The Sacred Complex of Munda Tribe" (PDF). Anthropologist. 9 (4). Retrieved 22 అక్టోబరు 2017.

[7] "Homepage".

[Encyclopaedic_Profile-8] 8.0 ^8.1 Prasad, R. R. (1996). Encyclopaedic Profile of Indian Tribes, Volume 1. ISBN 9788171412983. {{cite book}}: |website= ignored (help)

[9] Sidwell, Paul. 2018. Austroasiatic Studies: state of the art in 2018 Archived 2019-05-03 at the Wayback Machine. Presentation at the Graduate Institute of Linguistics, National Tsing Hua University, Taiwan, 22 May 2018.

[10] Schliesinger, Joachim (2016). Origin of the Tai People 3: Genetic and Archaeological Approaches (in ఇంగ్లీష్). Booksmango. p. 71. ISBN 9781633239623. Retrieved 20 సెప్టెంబరు 2019.

[11] Sharma, R. S. (2005). India's Ancient Past. Oxford University Press. pp. 2, 118–119. ISBN 978-0-19-566714-1.

[12] West, Barbara A. (2010). Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania (in ఇంగ్లీష్). Infobase Publishing. p. 564. ISBN 9781438119137. Retrieved 20 సెప్టెంబరు 2019.

[13] Pandey, Prashant (18 సెప్టెంబరు 2017). "Jharkhand: Amit Shah launches scheme for villages of freedom fighters". The Indian Express (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 21 అక్టోబరు 2017.

[14] "List of Schedule Castes". Ministry of Social Justice and Empowerment, Government of India. 2011. Archived from the original on 23 సెప్టెంబరు 2014. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.

[15] "आदिवासी गोत्र". vikaspedia. Archived from the original on 18 డిసెంబరు 2019. Retrieved 18 సెప్టెంబరు 2019.

[auto-16] 16.0 ^16.1 "Mundas, Munda Tribe in Jharkhand India, Occupation of Mundas". www.ecoindia.com. Retrieved 26 మార్చి 2016.

[17] Bhatt, Shankarlal C. (1 జనవరి 2006). Land and People of Indian States and Union Territories: In 36 Volumes. Jharkhand (in ఇంగ్లీష్). Gyan Publishing House. ISBN 9788178353685.

[18] ttp://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/20515/11/11_chapter%205.pdf

[19] "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 18 డిసెంబరు 2019. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.

[20] "The Constitution set in stone: Adivasis in Jharkhand are using an old tradition as a novel protest".

[21] "Mundari: The Language of Munda Tribe".^{[permanent dead link]}

[22] "Sorry for the inconvenience".

[23] "Archived copy". Archived from the original on 3 ఏప్రిల్ 2015. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)

[24] "Hindi stalwarts praise tribal poet". in.news.yahoo.com. Archived from the original on 12 నవంబరు 2014. Retrieved 26 మార్చి 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]