Jump to content

భారత పర్యావరణ, అటవీ, వాతావరణ మంత్రిత్వ శాఖ

వికీపీడియా నుండి

పర్యావరణం, అటవీ & వాతావరణ మార్పుల మంత్రిత్వ శాఖ ( MoEFCC ) అనేది భారత ప్రభుత్వ మంత్రిత్వ శాఖ. దేశంలో పర్యావరణ & అటవీ కార్యక్రమాల అమలుకు ప్రణాళిక, ప్రచారం, సమన్వయం & పర్యవేక్షణ బాధ్యత మంత్రిత్వ శాఖపై ఉంది. భారతదేశం వృక్షజాలం & జంతుజాలం, అడవులు & ఇతర నిర్జన ప్రాంతాల పరిరక్షణ & సర్వే మంత్రిత్వ శాఖ చేపట్టే ప్రధాన కార్యకలాపాలు.[1][2]

సంస్థ

[మార్చు]
  • ఇండియన్ ఫారెస్ట్ సర్వీస్ (IFS)
  • అధికారులు
    • సెంట్రల్ జూ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా, న్యూఢిల్లీ
    • నేషనల్ బయోడైవర్సిటీ అథారిటీ, చెన్నై
    • నేషనల్ టైగర్ కన్జర్వేషన్ అథారిటీ, న్యూఢిల్లీ
  • సబార్డినేట్ కార్యాలయాలు
    • అండమాన్ & నికోబార్ దీవులు ఫారెస్ట్ అండ్ ప్లాంటేషన్ డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్ (పబ్లిక్ సెక్టార్ అండర్‌టేకింగ్)
    • యానిమల్ వెల్ఫేర్ బోర్డ్ ఆఫ్ ఇండియా, చెన్నై
    • బొటానికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (BSI), కోల్‌కతా
    • కేంద్ర కాలుష్య నియంత్రణ మండలి
    • పర్యావరణ సమాచార వ్యవస్థ (ENVIS) [3]
    • ఒడిశా రాష్ట్ర కాలుష్య నియంత్రణ మండలి
    • ఢిల్లీ కాలుష్య నియంత్రణ కమిటీ
    • డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ ఫారెస్ట్ ఎడ్యుకేషన్
    • ఫారెస్ట్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా
    • ఇందిరా గాంధీ నేషనల్ ఫారెస్ట్ అకాడమీ
    • జాతీయ అటవీ నిర్మూలన & పర్యావరణ-అభివృద్ధి బోర్డు
    • నేషనల్ బోర్డ్ ఆఫ్ వన్యప్రాణి
    • నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ యానిమల్ వెల్ఫేర్
    • నేషనల్ మ్యూజియం ఆఫ్ నేచురల్ హిస్టరీ (NMNH), న్యూఢిల్లీ
    • నేషనల్ జూలాజికల్ పార్క్ (NZP), న్యూఢిల్లీ
    • జూలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (ZSI), కోల్‌కతా
  • ఎక్సలెన్స్ కేంద్రాలు
    • సెంటర్ ఫర్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ ఎడ్యుకేషన్, అహ్మదాబాద్
    • CPR ఎన్విరాన్‌మెంటల్ ఎడ్యుకేషన్ సెంటర్, చెన్నై
    • జంతువులు, పర్యావరణ కేంద్రం, బెంగళూరు
    • సెంటర్ ఆఫ్ ఎక్సలెన్స్ ఇన్ ఎన్విరాన్‌మెంటల్ ఎకనామిక్స్, చెన్నై
    • స్థానిక ఆరోగ్య సంప్రదాయాల పునరుజ్జీవనానికి పునాది, బెంగళూరు
    • సెంటర్ ఫర్ ఎకోలాజికల్ సైన్సెస్, బెంగళూరు
    • సెంటర్ ఫర్ ఎన్విరాన్‌మెంటల్ మేనేజ్‌మెంట్ ఆఫ్ డిగ్రేడెడ్ ఎకోసిస్టమ్, న్యూ ఢిల్లీ
    • సెంటర్ ఫర్ మైనింగ్ ఎన్విరాన్‌మెంట్, ధన్‌బాద్
    • సలీం అలీ సెంటర్ ఫర్ ఆర్నిథాలజీ అండ్ నేచురల్ హిస్టరీ (SACON), కోయంబత్తూరు
    • ట్రాపికల్ బొటానిక్ గార్డెన్ అండ్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్,  తిరువనంతపురం
  • స్వయంప్రతిపత్త సంస్థలు
    • GBPant నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హిమాలయన్ ఎన్విరాన్మెంట్, అల్మోరా
    • ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫారెస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్, భోపాల్
    • నేను ప్లైవుడ్ ఇండస్ట్రీస్ రీసెర్చ్ అండ్ ట్రైనింగ్ ఇన్స్టిట్యూట్, బెంగళూరు
    • ఇండియన్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఫారెస్ట్రీ రీసెర్చ్ అండ్ ఎడ్యుకేషన్ (ICFRE), డెహ్రాడూన్
    • వన్యప్రాణి ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియా (WII), డెహ్రాడూన్

కేబినెట్ మంత్రులు

[మార్చు]
  • గమనిక: MoS, I/C – రాష్ట్ర మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత)
నం. ఫోటో మంత్రి

(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం

పదవీకాలం రాజకీయ పార్టీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధాన మంత్రి
నుండి కు కాలం
పర్యావరణ, అటవీ శాఖ మంత్రి
1 రాజీవ్ గాంధీ

(1944–1991) అమేథీ ఎంపీ (ప్రధాని)

1984 డిసెంబరు 31 1986 అక్టోబరు 22 1 సంవత్సరం, 295 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రాజీవ్ II రాజీవ్ గాంధీ
2 భజన్ లాల్

(1930–2011) హర్యానా రాజ్యసభ ఎంపీ

1986 అక్టోబరు 22 1988 ఫిబ్రవరి 14 1 సంవత్సరం, 115 రోజులు
3 జియావుర్ రెహమాన్ అన్సారీ

(1925–1992) ఉన్నావ్ ఎంపీ (MoS, I/C 1988 జూన్ 25 వరకు)

1988 ఫిబ్రవరి 14 1989 డిసెంబరు 2 1 సంవత్సరం, 291 రోజులు
– విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్

(1931–2008) ఫతేపూర్ ఎంపీ (ప్రధాని)

1989 డిసెంబరు 2 1990 ఏప్రిల్ 23 142 రోజులు జనతాదళ్ విశ్వనాథ్ విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్
4 నీలమణి రౌత్రే

(1920–2004) పూరీకి ఎంపీ

1990 ఏప్రిల్ 23 1990 నవంబరు 10 201 రోజులు
5 మేనకా గాంధీ

(జననం 1956) పిలిభిత్ ఎంపీ (MoS, I/C)

1990 నవంబరు 10 1991 జూన్ 21 223 రోజులు సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ) చంద్ర శేఖర్ చంద్ర శేఖర్
6 కమల్ నాథ్

(జననం 1946) చింద్వారా ఎంపీ (MoS, I/C)

1991 జూన్ 21 1995 సెప్టెంబరు 15 4 సంవత్సరాలు, 86 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రావు పివి నరసింహారావు
7 రాజేష్ పైలట్

(1945–2000) దౌసా ఎంపీ (MoS, I/C)

1995 సెప్టెంబరు 15 1996 మే 16 244 రోజులు
– అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి

(1924–2018) లక్నో ఎంపీ (ప్రధాని)

1996 మే 16 1996 జూన్ 1 16 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ వాజ్‌పేయి ఐ అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
– హెచ్‌డి దేవెగౌడ

(జననం 1933) ఎన్నిక కాలేదు (ప్రధాని)

1996 జూన్ 1 1996 జూన్ 29 28 రోజులు జనతాదళ్ దేవెగౌడ హెచ్‌డి దేవెగౌడ
8 జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్

(1930–2018) ముజఫర్‌పూర్ ఎంపీ (MoS, I/C)

1996 జూన్ 29 1997 ఫిబ్రవరి 21 237 రోజులు
9 సైఫుద్దీన్ సోజ్

(జననం 1937) జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ

1997 ఫిబ్రవరి 21 1997 ఏప్రిల్ 21 1 సంవత్సరం, 26 రోజులు జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్
1997 ఏప్రిల్ 21 1998 మార్చి 19 గుజ్రాల్ ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్
10 సురేష్ ప్రభు

(జననం 1953) రాజాపూర్ ఎంపీ

1998 మార్చి 19 1999 అక్టోబరు 13 1 సంవత్సరం, 208 రోజులు శివసేన వాజ్‌పేయి II అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
11 టిఆర్ బాలు

(జననం 1941) చెన్నై సౌత్ ఎంపీ

1999 అక్టోబరు 13 2003 డిసెంబరు 21 4 సంవత్సరాలు, 69 రోజులు ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం వాజ్‌పేయి III
– అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి

(1924–2018) లక్నో ఎంపీ (ప్రధాని)

2003 డిసెంబరు 21 2004 జనవరి 9 19 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ
12 రమేష్ బైస్

(జననం 1947) రాయ్‌పూర్ ఎంపీ (MoS, I/C)

2004 జనవరి 9 2004 మే 22 134 రోజులు
13 ఎ. రాజా

(జననం 1963) పెరంబలూరు ఎంపీ

2004 మే 23 2007 మే 15 2 సంవత్సరాలు, 357 రోజులు ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం మన్మోహన్ ఐ మన్మోహన్ సింగ్
– మన్మోహన్ సింగ్

(జననం 1932) అస్సాంకు రాజ్యసభ ఎంపీ (ప్రధాని)

2007 మే 15 2009 మే 22 2 సంవత్సరాలు, 7 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
14 జైరాం రమేష్

(జననం 1954) ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)

2009 మే 22 2011 జూలై 12 2 సంవత్సరాలు, 51 రోజులు మన్మోహన్ II
15 జయంతి నటరాజన్

(జననం 1954) తమిళనాడుకు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)

2011 జూలై 12 2013 డిసెంబరు 21 2 సంవత్సరాలు, 162 రోజులు
16 వీరప్ప మొయిలీ

(జననం 1940) చిక్కబల్లాపూర్ ఎంపీ

2013 డిసెంబరు 21 2014 మే 26 156 రోజులు
పర్యావరణ, అటవీ, వాతావరణ మార్పుల మంత్రి
17 ప్రకాష్ జవదేకర్

(జననం 1951) మధ్యప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)

2014 మే 26 2016 జూలై 5 2 సంవత్సరాలు, 40 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ మోదీ ఐ నరేంద్ర మోదీ
18 అనిల్ మాధవ్ దవే

(1956–2017) మధ్యప్రదేశ్ రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)

2016 జూలై 5 2017 మే 18

(కార్యాలయంలో మరణించారు)

317 రోజులు
19 హర్షవర్ధన్

(జననం 1954) చాందినీ చౌక్ ఎంపీ

2017 మే 18 2019 మే 30 2 సంవత్సరాలు, 12 రోజులు
(17) ప్రకాష్ జవదేకర్

(జననం 1951) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ

2019 మే 31 2021 జూలై 7 2 సంవత్సరాలు, 37 రోజులు మోడీ II
20 భూపేందర్ యాదవ్

(జననం 1969) రాజస్థాన్ నుండి అల్వార్ ఎంపీగా రాజ్యసభ ఎంపీ

2021 జూలై 7 2024 జూన్ 9 3 సంవత్సరాలు, 43 రోజులు
2024 జూన్ 10 అధికారంలో ఉంది మోడీ III

సహాయ మంత్రులు

[మార్చు]
నం. ఫోటో మంత్రి

(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం

పదవీకాలం రాజకీయ పార్టీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధాన మంత్రి
నుండి కు కాలం
పర్యావరణ, అటవీ శాఖ సహాయ మంత్రి
1 ఖుర్జాకు వీర్ సేన్

ఎంపీ

1984 డిసెంబరు 31 1985 సెప్టెంబరు 25 268 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రాజీవ్ II రాజీవ్ గాంధీ
2 జియావుర్ రెహమాన్ అన్సారీ

(1925–1992) ఉన్నావ్ ఎంపీ

1985 సెప్టెంబరు 25 1988 ఫిబ్రవరి 14 2 సంవత్సరాలు, 142 రోజులు
3 సుమతీ ఒరాన్

(జననం 1935) లోహర్‌దగా ఎంపీ

1989 జూలై 4 1989 డిసెంబరు 2 151 రోజులు
4 మేనకా గాంధీ

(జననం 1956) పిలిభిత్ ఎంపీ

1989 డిసెంబరు 6 1990 నవంబరు 6 335 రోజులు జనతాదళ్ విశ్వనాథ్ విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్
5 జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్

(1930–2018) ముజఫర్‌పూర్ ఎంపీ

1996 జూన్ 1 1996 జూన్ 29 28 రోజులు జనతాదళ్ దేవెగౌడ హెచ్‌డి దేవెగౌడ
6 బాబూలాల్ మరాండీ

(జననం 1958) దుమ్కా ఎంపీ

1998 మార్చి 19 1999 అక్టోబరు 13 2 సంవత్సరాలు, 233 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ వాజ్‌పేయి II అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
1999 అక్టోబరు 13 2000 నవంబరు 7 వాజ్‌పేయి III
7 దిలీప్ సింగ్ జూడియో

(1949–2013) ఛత్తీస్‌గఢ్ (రాజ్యసభ) ఎంపీ

2003 జనవరి 29 2003 నవంబరు 17 292 రోజులు
8 నమో నారాయణ్ మీనా

(జననం 1943) సవాయ్ మాధోపూర్ ఎంపీ

2004 మే 23 2009 మే 22 4 సంవత్సరాలు, 364 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మన్మోహన్ ఐ మన్మోహన్ సింగ్
9 ఎస్. రేగుపతి

(జననం 1950) పుదుక్కోట్టై ఎంపీ

2007 మే 15 2009 మే 22 2 సంవత్సరాలు, 7 రోజులు ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం
పర్యావరణం, అటవీ, వాతావరణ మార్పుల శాఖ సహాయ మంత్రి
10 మహేష్ శర్మ

(జననం 1959) గౌతమ్ బుద్ధ్ నగర్ ఎంపీ

2017 సెప్టెంబరు 3 2019 మే 30 1 సంవత్సరం, 269 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ మోదీ ఐ నరేంద్ర మోదీ
11 బాబుల్ సుప్రియో

(జననం 1970) అసన్సోల్ ఎంపీ

2019 మే 31 2021 జూలై 7 2 సంవత్సరాలు, 37 రోజులు మోడీ II
12 అశ్విని కుమార్ చౌబే

(జననం 1953) బక్సర్ ఎంపీ

2021 జూలై 7 2024 జూన్ 10 2 సంవత్సరాలు, 339 రోజులు
13 కీర్తి వర్ధన్ సింగ్

(జననం 1966) గోండా ఎంపీ

2024 జూన్ 10 మోడీ III

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "Following Anil Daves death, Dr Harsh Vardhan gets additional charge of environment". Indiatoday.intoday.in. 18 May 2017. Retrieved 16 August 2018.
  2. ↑ Sanjeev Khagram (2004) "Dams and Development", New York, Cornell University Press, ISBN 978-0-8014-8907-5
  3. ↑ "About ENVIS".
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=భారత_పర్యావరణ,_అటవీ,_వాతావరణ_మంత్రిత్వ_శాఖ&oldid=4435735" నుండి వెలికితీశారు