భారత ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రిత్వ శాఖ

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
Ministry of Earth Sciences
Branch of Government of India
Ministry of Earth Sciences
సంస్థ అవలోకనం
స్థాపనం 29 జనవరి 2006; 18 సంవత్సరాల క్రితం (2006-01-29)
అధికార పరిధి Government of India
ప్రధాన కార్యాలయం Prithvi Bhavan
Lodi Road New Delhi
28°35′28″N 77°13′32″E / 28.59111°N 77.22556°E / 28.59111; 77.22556
వార్ర్షిక బడ్జెట్ ₹2,653.51 crore (US$330 million) (2022-23)[1]
Minister responsible Suhana chowdary
వెబ్‌సైటు
www.moes.gov.in

భారత వాతావరణ విభాగం (IMD), [2] నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ మీడియం రేంజ్ వెదర్ ఫోర్‌కాస్టింగ్ (NCMRWF), [3] ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ట్రాపికల్ మెటియోరాలజీ, పూణే ( 3 IITM), [4] ఎర్త్ రిస్క్ ఎవాల్యుయేషన్ సెంటర్ (EREC) & మినిస్ట్రీ ఆఫ్ ఓషన్ డెవలప్‌మెంట్.[5]

చరిత్ర

[మార్చు]

1981లో; భారత ప్రభుత్వం కేబినెట్ సెక్రటేరియట్‌లో భాగంగా ఓషన్ డెవలప్‌మెంట్ డిపార్ట్‌మెంట్ (DoD) ని రూపొందించింది, దీనిని నేరుగా భారత ప్రధానమంత్రి ఆధ్వర్యంలో ఉంచారు . 1982లో ఇది ప్రత్యేక శాఖగా మారింది. సముద్ర అభివృద్ధి రంగంలో తన కార్యకలాపాలను నిర్వహించడం ప్రారంభించింది.దీనిని 2006లో మినిస్ట్రీ ఆఫ్ ఓషన్ డెవలప్‌మెంట్ అనే ప్రత్యేక మంత్రిత్వ శాఖగా మార్చారు. 2006 జూలైలోనే మంత్రిత్వ శాఖ మళ్లీ పునర్వ్యవస్థీకరించబడింది, కొత్త మినిస్ట్రీ ఆఫ్ ఎర్త్ సైన్సెస్ దాని పరిధిలోని వివిధ సంస్థలతో ఉనికిలోకి వచ్చింది. 2006లో ప్రభుత్వం ఒక తీర్మానం ద్వారా ఇండియన్ మెట్రాలాజికల్ డిపార్ట్‌మెంట్, ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ట్రాపికల్ మెటియోరాలజీ, నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ మీడియం రేంజ్ వాతావరణ అంచనా & పరిశోధన (NCMRWF) ని తన పరిపాలనా నియంత్రణలోకి తెచ్చింది. ఈ తీర్మానం అటామిక్ ఎనర్జీ కమిషన్ & స్పేస్ కమిషన్ లాగానే ఎర్త్ కమిషన్‌ను కూడా ఏర్పాటు చేసింది.[6][7]

విధులు

[మార్చు]

అట్మాస్ఫియరిక్ సైన్సెస్, ఓషన్ సైన్స్ & టెక్నాలజీ మరియు సిస్మోలజీని సమగ్ర పద్ధతిలో చూసుకోవడం మంత్రిత్వ శాఖ ఆదేశం.

కేబినెట్ మంత్రులు

[మార్చు]
  • గమనిక: MoS, I/C – రాష్ట్ర మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత)
నం. చిత్తరువు మంత్రి

(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం

పదవీకాలం రాజకీయ పార్టీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధాన మంత్రి
నుండి కు కాలం
ఓషన్ డెవలప్‌మెంట్ శాఖలో మంత్రి
1 రాజీవ్ గాంధీ

(1944–1991) అమేథీ ఎంపీ (ప్రధాని)

1984 డిసెంబరు 31 1989 డిసెంబరు 2 4 సంవత్సరాలు, 336 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రాజీవ్ II నేనే
2 విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్

(1931–2008) ఫతేపూర్ ఎంపీ (ప్రధాని)

1989 డిసెంబరు 2 1990 నవంబరు 10 343 రోజులు జనతాదళ్ విశ్వనాథ్ నేనే
3 చంద్ర శేఖర్

(1927–2007) బల్లియా ఎంపీ (ప్రధాన మంత్రి)

1990 నవంబరు 10 1991 జూన్ 21 223 రోజులు సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ) చంద్ర శేఖర్ నేనే
4 పి.వి.నరసింహారావు

(1921–2004) నంద్యాల ఎంపీ (ప్రధాని)

1991 జూన్ 21 1996 మే 16 4 సంవత్సరాలు, 330 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రావు నేనే
5 అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి

(1924–2018) లక్నో ఎంపీ (ప్రధాని)

1996 మే 16 1996 జూన్ 1 16 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ వాజ్‌పేయి ఐ నేనే
6 HD దేవెగౌడ

(జననం 1933) కర్ణాటక రాజ్యసభ ఎంపీ (ప్రధాన మంత్రి)

1996 జూన్ 1 1997 ఏప్రిల్ 21 324 రోజులు జనతాదళ్ దేవెగౌడ నేనే
7 ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్

(1919–2012) బీహార్ రాజ్యసభ ఎంపీ (ప్రధాన మంత్రి)

1997 ఏప్రిల్ 21 1998 మార్చి 18 331 రోజులు గుజ్రాల్ నేనే
(5) అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి

(1924–2018) లక్నో ఎంపీ (ప్రధాని)

1998 మార్చి 19 1999 ఫిబ్రవరి 3 321 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ వాజ్‌పేయి II అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
8 మురళీ మనోహర్ జోషి

(జననం 1934) అలహాబాద్ ఎంపీ

1999 ఫిబ్రవరి 3 1999 అక్టోబరు 13 252 రోజులు
(5) అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి

(1924–2018) లక్నో ఎంపీ (ప్రధాని)

1999 అక్టోబరు 13 1999 నవంబరు 22 40 రోజులు వాజ్‌పేయి III
(8) మురళీ మనోహర్ జోషి

(జననం 1934) అలహాబాద్ ఎంపీ

1999 నవంబరు 22 2004 మే 22 4 సంవత్సరాలు, 182 రోజులు
9 కపిల్ సిబల్

(జననం 1948) చాందినీ చౌక్ (MoS, I/C) ఎంపీ

2004 మే 23 2006 జనవరి 29 1 సంవత్సరం, 251 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మన్మోహన్ ఐ మన్మోహన్ సింగ్
సముద్ర అభివృద్ధి మంత్రి
(9) కపిల్ సిబల్

(జననం 1948) చాందినీ చౌక్ ఎంపీ

2006 జనవరి 29 2006 జూలై 12 164 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మన్మోహన్ ఐ మన్మోహన్ సింగ్
ఎర్త్ సైన్సెస్ మంత్రి
(9) కపిల్ సిబల్

(జననం 1948) చాందినీ చౌక్ ఎంపీ

2006 జూలై 12 2009 మే 22 2 సంవత్సరాలు, 314 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మన్మోహన్ ఐ మన్మోహన్ సింగ్
10 పృథ్వీరాజ్ చవాన్

(జననం 1946) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C)

2009 మే 28 2010 నవంబరు 10 1 సంవత్సరం, 166 రోజులు మన్మోహన్ II
(9) కపిల్ సిబల్

(జననం 1948) చాందినీ చౌక్ ఎంపీ

2010 నవంబరు 10 2011 జనవరి 19 70 రోజులు
11 పవన్ కుమార్ బన్సాల్

(జననం 1948) చండీగఢ్ ఎంపీ

2011 జనవరి 19 2011 జూలై 12 174 రోజులు
12 విలాస్‌రావ్ దేశ్‌ముఖ్

(1945–2012) మహారాష్ట్రకు రాజ్యసభ ఎంపీ

2011 జూలై 12 2012 ఆగస్టు 10 1 సంవత్సరం, 29 రోజులు
13 వాయలార్ రవి

(జననం 1937) కేరళకు రాజ్యసభ ఎంపీ

2012 ఆగస్టు 10 2012 అక్టోబరు 28 79 రోజులు
14 ఎస్.జైపాల్ రెడ్డి

(1942–2019) చేవెళ్ల ఎంపీ

2012 అక్టోబరు 28 2014 మే 26 1 సంవత్సరం, 210 రోజులు
15 జితేంద్ర సింగ్

(జననం 1956) ఉధంపూర్ ఎంపీ (MoS, I/C)

2014 మే 27 2014 నవంబరు 9 166 రోజులు భారతీయ జనతా పార్టీ మోదీ ఐ నరేంద్ర మోదీ
16 హర్షవర్ధన్

(జననం 1954) చాందినీ చౌక్ ఎంపీ

2014 నవంబరు 9 2019 మే 30 6 సంవత్సరాలు, 240 రోజులు
2019 మే 31 2021 జూలై 7 మోడీ II
(15) జితేంద్ర సింగ్

(జననం 1956) ఉధంపూర్ ఎంపీ (MoS, I/C)

2021 జూలై 7 2023 మే 18 1 సంవత్సరం, 315 రోజులు
17 కిరెన్ రిజిజు

(జననం 1971) అరుణాచల్ వెస్ట్ ఎంపీ

2023 మే 18 2024 జూన్ 9 1 సంవత్సరం, 22 రోజులు
(15) జితేంద్ర సింగ్

(జననం 1956) ఉధంపూర్ ఎంపీ (MoS, I/C)

2024 జూన్ 10 అధికారంలో ఉంది 70 రోజులు మోడీ III

రాష్ట్ర మంత్రులు

[మార్చు]
నం. చిత్తరువు మంత్రి

(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం

పదవీకాలం రాజకీయ పార్టీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధాన మంత్రి
నుండి కు కాలం
1 సీపీఎన్ సింగ్ పదరౌనా

ఎంపీ

1982 ఫిబ్రవరి 15 1983 ఫిబ్రవరి 2 352 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) ఇందిర IV ఇందిరా గాంధీ
2 శివరాజ్ పాటిల్

(జననం 1935) లాతూర్ ఎంపీ

1983 జనవరి 29 1984 అక్టోబరు 31 3 సంవత్సరాలు, 262 రోజులు
1984 నవంబరు 4 1984 డిసెంబరు 31 రాజీవ్ ఐ రాజీవ్ గాంధీ
1984 డిసెంబరు 31 1986 అక్టోబరు 22 రాజీవ్ II
3 కెఆర్ నారాయణన్

(1921–2005) ఒట్టపాలెం ఎంపీ

1986 అక్టోబరు 22 1989 డిసెంబరు 2 3 సంవత్సరాలు, 41 రోజులు
4 MGK మీనన్

(1928–2016) రాజస్థాన్ రాజ్యసభ ఎంపీ

1989 డిసెంబరు 25 1990 నవంబరు 10 320 రోజులు జనతాదళ్ విశ్వనాథ్ విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్
5 రంగరాజన్ కుమారమంగళం

(1952–2000) సేలం ఎంపీ

1992 జూలై 2 1993 డిసెంబరు 2 1 సంవత్సరం, 153 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) రావు పివి నరసింహారావు
6 ఎడ్వర్డో ఫలేరో

(జననం 1940) మోర్ముగావ్ ఎంపీ

1993 డిసెంబరు 18 1996 మే 16 2 సంవత్సరాలు, 150 రోజులు
ఎర్త్ సైన్సెస్ రాష్ట్ర మంత్రి
7 అశ్వనీ కుమార్

(జననం 1952) పంజాబ్ రాజ్యసభ ఎంపీ

2011 జనవరి 19 2012 అక్టోబరు 28 1 సంవత్సరం, 283 రోజులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మన్మోహన్ II మన్మోహన్ సింగ్
8 సుజనా చౌదరి

(జననం 1961) ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ

2014 నవంబరు 9 2018 మార్చి 9 3 సంవత్సరాలు, 120 రోజులు తెలుగుదేశం పార్టీ మోదీ ఐ నరేంద్ర మోదీ

ఎర్త్ సిస్టమ్ సైన్స్ ఆర్గనైజేషన్ కింద ఉన్న సంస్థలు

[మార్చు]
  • నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ కోస్టల్ రీసెర్చ్
  • ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ట్రాపికల్ మెటీరోలజీ
  • భారత వాతావరణ శాఖ
  • నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ సిస్మోలజీ
  • ఇండియన్ నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ ఓషన్ ఇన్ఫర్మేషన్ సర్వీసెస్
  • నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ మీడియం రేంజ్ వెదర్ ఫోర్కాస్టింగ్
  • నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ పోలార్ అండ్ ఓషన్ రీసెర్చ్
  • నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఓషన్ టెక్నాలజీ
  • భూకంప ప్రమాద మూల్యాంకన కేంద్రం (వాతావరణ శాస్త్రాలు మరియు భూకంప శాస్త్ర విభాగం కింద)
  • భారత సునామీ ముందస్తు హెచ్చరిక కేంద్రం
  • సెంటర్ ఫర్ మెరైన్ లివింగ్ రిసోర్సెస్ & ఎకాలజీ (ఓషన్ సైన్స్ & టెక్నాలజీ సెక్టార్ కింద)
  • నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ ఎర్త్ సిస్టమ్ సైన్సెస్

నెట్వర్కింగ్

[మార్చు]

ESSO కింద ఉన్న అన్ని సంస్థలు నేషనల్ నాలెడ్జ్ నెట్‌వర్క్ మరియు దాని కామన్ యూజర్ గ్రూప్ (CUG) ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉన్నాయి .

గణన సౌకర్యం

[మార్చు]

ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ట్రాపికల్ మెటియోరాలజీలో ఉన్న ఆదిత్య HPC భారతదేశంలోని అతిపెద్ద గణన సౌకర్యాలలో ఒకటి.

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "Budget data" (PDF). www.indiabudget.gov.in. 2019. Archived from the original (PDF) on 4 March 2018. Retrieved 15 September 2018.
  2. ↑ "India Meteorological Department". www.imd.gov.in.
  3. ↑ "National Centre for Medium Range Weather Forecasting (NCMRWF)". www.ncmrwf.gov.in. Archived from the original on 25 April 2019. Retrieved 4 April 2020.
  4. ↑ "Indian Institute of Tropical Meteorology". www.tropmet.res.in.,
  5. ↑ Earth Sciences Ministry is the new name The Hindu, May 11, 2006.
  6. ↑ "About us". Ministry of Earth Science. Retrieved 2020-09-16.
  7. ↑ "Ministry of-ocean-development-gets-a-new-name". Down to Earth. Retrieved 2020-09-16.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=భారత_ఎర్త్_సైన్సెస్_మంత్రిత్వ_శాఖ&oldid=4351371" నుండి వెలికితీశారు