భారతదేశ నకలు హక్కుల చట్టం
భారతదేశ నకలు హక్కుల చట్టం (Copyright Act, 1957) భారతదేశంలో సృజనాత్మక రచయితలు, కళాకారులు , కంటెంట్ సృష్టికర్తల హక్కులను పరిరక్షించే ప్రధాన చట్టం. నకలుహక్కు చట్టం 1957 (Act No. 14 of 1957) భారతదేశంలో నకలహక్కుల విషయంలో చట్టాలు, సంబంధిత సూత్రాలను నిర్ణయిస్తుంది. ఇది యునైటెడ్ కింగ్డమ్ కాపీరైటు యాక్ట్ 1956 పై ఆధారపడింది. దీనికి పూర్వం నకలుహక్కు చట్టం 1914 అమలులో వుండేది. అది ప్రధానంగా బ్రిటీషు కాపీరైటు యాక్ట్ 1911 ను భారతదేశానికి అన్వయించడం వలన ఏర్పడింది[1].
ఈ చట్టం అంతర్జాతీయ పద్ధతులు, ఒప్పందాలకు అనుగుణంగా ఉంది. 1886 బెర్నే సమావేశం (1971 పారిస్ లో మార్చినట్లుగా),1951 సార్వత్రిక కాపీరైటు సమావేశం, 1995 మేధాఆస్తి హక్కుల వ్యాపార విషయాలపై ఒప్పందాలకు (ట్రిప్స్) (Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS) Agreement ) భారతదేశం సభ్యదేశంగా పాల్గొంది. 1961 రోమ్ సమావేశంలో పాల్గొనకపోయినప్పటికి, విపో కాపీహక్కుల ఒప్పందం (WIPO Copyrights Treaty (WCT) ), విపో రికార్డులు, ప్రదర్శనల ఒప్పందం (WPPT) లకు అనుగుణంగా ఉంది.భారతదేశంలో కాపీరైట్ హక్కులను పరిరక్షించడానికి 1958 లో రూపొందించిన బిల్లు.
ఇండియన్ కాపీరైట్ చట్టం 1957 వాణిజ్యీకరణను పెంచడానికి ఉద్దేశించినది కాదు, కానీ రచయితలు, ప్రచురణకర్తలు, వినియోగదారులందరి ప్రయోజనాలలో న్యాయమైన సమతుల్యతను సాధించడం. కంప్యూటర్, ఇంటర్నెట్ మొదలైన సాంకేతిక మార్గాల ఈ యుగంలో రచయితలు, ప్రచురణకర్తల హక్కులను పరిరక్షించడానికి, దీనిని సవరించడానికి కాపీరైట్ హక్కుల సవరణ లేఖ 2010 ను తీసుకురావాలని భారత ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది[2].
భారతదేశంలో ఇప్పటివరకు ఏడు సార్లు సవరించబడింది. (1957,1983,1984,1992,1994,2010, 2012), 2012 అత్యంత ప్రాముఖ్యత కలిగింది. ఈ సవరణ ముఖ్యంగా 1996లో ముగిసిన WIPO ఇంటర్నెట్ ఒప్పందాలకు అనుగుణంగా చేయబడింది.
చట్టపరమైన వివరణ
[మార్చు]- కాపీరైట్‌కు అర్హమైన పనుల్లో సాహిత్యం, సంగీతం, నాటకాలు, కళలు, సినిమాలు, ఫోటోగ్రఫీ, సాఫ్ట్‌వేర్, ఇంటర్నెట్ కంటెంట్ వంటివి చేరతాయి, అయితే కేవలం అసలు రచనలకే కాపీరైట్ రక్షణ లభిస్తుంది; ఆలోచనలు, వాస్తవాలు, సూత్రాలు కాపీరైట్ చేయబడవు. కాపీరైట్ ద్వారా సృష్టికర్తకు ఆర్థిక హక్కులు (రచనను కాపీ చేయడం, పంపిణీ చేయడం, ప్రదర్శించడం, అనువదించడం, అనుకూలీకరించడం) ఇంకా నైతిక హక్కులు (తన పేరును సంకేతపరచుకునే హక్కు, తన రచనను వికృతం చేయకుండా నిరోధించే హక్కు) కలుగుతాయి. సాహిత్య, సంగీత, కళా రచనల కాపీరైట్ రక్షణ రచయిత మరణానంతరం 60 సంవత్సరాలు కొనసాగుతుంది, అలాగే సినిమాలు, సౌండ్ రికార్డింగ్‌లకు ప్రచురణ తేదీ నుండి 60 సంవత్సరాల పరిమితి ఉంటుంది. ఈ కాలపరిమితి ముగిసిన తర్వాత, ఆ రచన "ప్రజా డొమైన్"లోకి వస్తుంది, అంటే ఎవరైనా స్వేచ్ఛగా ఉపయోగించుకోవచ్చు. కాపీరైట్ రక్షణ స్వయంచాలకంగా వర్తించబడుతుంది—రచన సృష్టించబడినప్పుడే అది కాపీరైట్ కిందకి వస్తుంది, అయితే న్యాయ పరమైన రుజువుల కోసం భారత కాపీరైట్ ఆఫీసులో దీనిని నమోదు చేయించుకోవచ్చు.
మినహాయింపులు
[మార్చు]ఈ చట్టం ప్రకారం ఒకరి పని నుండి కొన్ని భాగాలను అధ్యయనం, వ్యక్తిగత అధ్యయనం లేదా మూల్యాంకనం కోసం ఉపయోగించడం నేరం కాదు. న్యాయమైన కోట్ లేదా సంక్షిప్త సారాంశాన్ని చట్టం అనుమతిస్తుంది. ఒకరి పని నుండి ఏదైనా ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మూలాన్ని పేర్కొనాలి.
వార్తాపత్రికలకు ప్రత్యేక మినహాయింపులు ఇవ్వబడ్డాయి. పత్రికలు, ప్రజా ప్రయోజనార్థం, ప్రస్తుత వార్తలను ప్రచురించడంలో ఏవైనా సాహిత్య రచనలు, నాటకాలు లేదా సంగీతాన్ని ప్రచురించవచ్చు. కానీ మీరు పదాలను మార్చకుండా ఒక పత్రికలో ప్రచురించిన కథనాన్ని ప్రచురించాలనుకుంటే, మీరు ఆ పత్రిక నుండి అనుమతి పొందాలి.
కాపీరైట్ చట్టం, 1957 కింద మినహాయింపులు
కాపీరైట్ చట్టం, 1957 లోని సెక్షన్ 52 ప్రకారం, కొన్ని చర్యలు కాపీరైట్ ఉల్లంఘనగా పరిగణించబడవు. ఈ నిబంధన కాపీరైట్ యజమాని అనుమతి లేకుండా పరిమిత వినియోగాన్ని అనుమతిస్తుంది.[3]
ఇక్కడ పేర్కొన్న కొన్ని చర్యలు లాభాపేక్షలేని ప్రాతిపదికన కాపీరైట్ ఉల్లంఘనగా పరిగణించబడవు ఈ మినహాయింపులు పరిమితమైనవి. మార్కెట్ విలువను ప్రభావితం చేస్తే లేదా సృష్టికర్త నష్టపోతే, ఇది ఉల్లంఘనగా పరిగణించబడుతుంది. సందేహం ఉంటే న్యాయ సలహా తీసుకోండి :
[మార్చు]- కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామ్ కాకుండా ఏదైనా రచనను న్యాయమైన ప్రయోజనాల కోసం వినియోగించడం:
- వ్యక్తిగత లేదా ప్రైవేట్ ఉపయోగం (పరిశోధన సహా)
- విమర్శ లేదా సమీక్ష
- ప్రస్తుత సంఘటనలు, బహిరంగ ఉపన్యాసాల నివేదికల నివేదిక
- చట్టబద్ధమైన యజమాని కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామ్ కాపీని ఉపయోగించడం:
- సరఫరా చేసిన ఉద్దేశ్యానికి అనుగుణంగా ఉపయోగించడం
- డేటా నష్టం నివారించేందుకు బ్యాకప్ కాపీలు తయారు చేయడం
- పరస్పరం పని చేయగల స్వతంత్ర కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామ్ అభివృద్ధి కోసం అవసరమైన సమాచారం పొందడం.
- కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామ్ యొక్క మూల సూత్రాలను అర్థం చేసుకునేందుకు అధ్యయనం, పరిశీలన లేదా పరీక్ష నిర్వహించడం.
- ప్రజలకు ప్రసారం చేసే ప్రక్రియలో తాత్కాలిక నిల్వ.
- వార్తాపత్రికలు ప్రస్తుత సంఘటనలపై వ్యాసాలను పునరుత్పత్తి చేయడం.
- విమర్శ లేదా సమీక్షలో చిన్న భాగాలను ఉపయోగించడం
- హక్కుదారు అనుమతించిన ఎలక్ట్రానిక్ లింకులు, యాక్సెస్ లేదా ఇంటిగ్రేషన్ ఉద్దేశంతో పని తాత్కాలిక నిల్వ చేయడం.
- న్యాయపరమైన విచారణ కోసం రచన పునరుత్పత్తి చేయడం.
- శాసనసభ కార్యాలయం తయారు చేసిన పనుల పునరుత్పత్తి లేదా ప్రచురణ.
- చట్టపరమైన ధృవీకరణతో పని పునరుత్పత్తి చేయడం.
- ప్రచురిత రచనల నుండి సహేతుకమైన భాగాలను బహిరంగంగా చదవడం.
- విద్యా ప్రయోజనాల కోసం ప్రచురిత సాహిత్య రచనల నుండి కొంత భాగం ప్రచురించడం.
- బోధనా క్రమంలో ఉపాధ్యాయులు లేదా విద్యార్థులు రచనను పునరుత్పత్తి చేయడం.
- విద్యా సంస్థలో విద్యార్థులు, సిబ్బందికి మాత్రమే ప్రదర్శనలు.
- వాణిజ్యేతర ప్రదేశాల్లో సౌండ్ రికార్డింగ్ వినిపించడం.
- అమెచ్యూర్ క్లబ్‌లు లేదా మతపరమైన సంస్థలు లాభరహితంగా ప్రదర్శనలు ఇవ్వడం.
- ప్రస్తుత సామాజిక, రాజకీయ, మతపరమైన అంశాలపై వ్యాసాల పునరుత్పత్తి.
- లైబ్రరీలో డిజిటల్ కాని కాపీ ఉన్న పుస్తకాల భద్రపరచడం.
- లైబ్రరీలో వాణిజ్యేతర ఉపయోగం కోసం పుస్తక కాపీలు తయారు చేయడం.
- పరిశోధన కోసం లైబ్రరీ, మ్యూజియంలో ప్రచురించని రచనలను పునరుత్పత్తి చేయడం.
- ప్రభుత్వ, శాసనసభ అధికారిక పత్రాల పునరుత్పత్తి.
- భారత ప్రభుత్వ చట్టాల అధికారిక అనువాదాల ప్రచురణ.
- కళాత్మక రచనల చిత్రాలు లేదా ప్రదర్శనలు తయారు చేయడం.
- దృశ్య/శ్రవణ సామర్థ్యం లేని వారికి పనులను సులభ ఫార్మాట్‌లో అందించడం (ఉదా: ఆడియో బుక్స్).
ఈ నిబంధనల ప్రకారం, కొంతమంది ఉపయోగదారులు పరిమిత వినియోగం కోసం కాపీరైట్ మెటీరియల్‌ను ఉపయోగించవచ్చు, అయితే అవి చట్టపరంగా అనుమతించబడిన పరిస్థితుల్లో మాత్రమే అమలు చేయాలి.
భారతదేశ కాపీరైట్ చట్టం - 1999 సవరణ
[మార్చు]- ఒక సృష్టికర్త తన పనిని తిరిగి ప్రచురించగలడు.
- ఇతర భాషలలోకి అనువదించండి లేదా ఇతరులను అనువదించడానికి అనుమతించండి.
- ఇతర ఫార్మాట్లకు మార్చవచ్చు. అంటే, ఒకరు తన పాటను రికార్డ్‌లో, టేప్‌లో, రేడియోలో లేదా టెలివిజన్‌లో ఉంచవచ్చు.
- ఒకరి కథ, పద్యం, పద్యం పుస్తక రూపంలోనే కాకుండా నాటకం, చలనచిత్రం, టెలివిజన్, కంప్యూటర్ మొదలైన వాటి రూపంలో కూడా సైన్స్ అందించవచ్చు.
- అతను తన పనిలో కొంత భాగాన్ని పూర్తిగా లేదా కొంత భాగాన్ని పరిమిత కాలానికి అద్దెకు తీసుకోవచ్చు లేదా అమ్మవచ్చు.
- అతను తన సృజనాత్మక హక్కులను సంస్థకు, అతను కోరుకున్న వ్యక్తికి, సంస్థకు ఇవ్వగలడు. లేదా అవసరమైతే మీరు దాన్ని ఉపసంహరించుకోవచ్చు.
భారతదేశ కాపీరైట్ చట్టం - 2012 సవరణ
[మార్చు]కాలక్రమేణా సాంకేతిక పరిజ్ఞానం పెరుగుదల, అంతర్జాతీయ ఒప్పందాలు, దేశీయ అవసరాల ప్రభావంతో 2012లో ఒక ముఖ్యమైన సవరణ జరిగింది. ఈ సవరణ డిజిటల్ యుగంలో కాపీరైట్ పరిరక్షణను మరింత సమర్థవంతంగా మార్చింది. డిజిటల్ రైట్స్ మేనేజ్‌మెంట్ (DRM) ద్వారా కంటెంట్ అనధికారిక కాపీకి అడ్డుకట్ట వేసింది. ఇంటర్నెట్ సర్వీస్ ప్రొవైడర్లకు (ISP) కొంత భద్రత కల్పిస్తూ, కాపీరైట్ ఉల్లంఘనలను నిరోధించేందుకు బాధ్యతలను నిర్దేశించింది. సంగీత, సినిమా పరిశ్రమలకు ఊతంగా రచయితలు, గాయకులు, సంగీత దర్శకులకు న్యాయమైన రాయల్టీలు అందేలా మార్పులు చేశాయి. వికలాంగుల కోసం ప్రత్యేక నిబంధనలు చేసి, వారికి విద్య, సమాచార ప్రవేశాన్ని సులభతరం చేసింది. "న్యాయమైన వినియోగం" పరిధిని విస్తరించి, విద్య, పరిశోధన, లైబ్రరీల అవసరాలకు అనుగుణంగా మార్చింది. శాసనబద్ధ లైసెన్సింగ్ ద్వారా ప్రసార సంస్థలు కాపీరైట్ రచనలను సరళంగా ఉపయోగించుకునే మార్గాన్ని ఏర్పరచింది. కాపీరైట్ సొసైటీల పారదర్శకతను పెంచి, కళాకారులకు మరింత న్యాయం చేసేలా చర్యలు తీసుకుంది. కళ, సాహిత్యం, సంగీతం వంటి అన్ని విభాగాల అభ్యర్థన మేరకు ఇది చట్టానికి సవరణ. ఉదాహరణకు, చిత్రనిర్మాత ఈ చిత్రానికి ఏకైక యజమాని. ప్రదర్శన, పాట లేదా సంగీతం యొక్క యజమానులు ఒకే చిత్రం, రేడియో, ప్రైవేట్ లేదా రాష్ట్ర టెలివిజన్, ఇంటర్నెట్, సిడిలు, కేబుల్ టివి, చిన్న లేదా పూర్తి రూపంలో లేదా ఏదైనా పాట కోసం మాత్రమే రాయల్టీకి అర్హులు.[4]
జైలు శిక్ష
[మార్చు]భారతదేశంలో పనుల దొంగతనం కనీసం 6 నెలలు, గరిష్ఠంగా ఒక సంవత్సరం వరకు శిక్షార్హమని 1957 చట్టం ప్రకటించింది. 1984 సవరణ గరిష్ఠ శిక్షను 3 సంవత్సరాలకు పెంచింది. ఇది కనీస రూ .50 వేలు, గరిష్ఠంగా రూ .3 లక్షలు జరిమానా విధించింది.
రెండవ నేరస్థుడికి కనీసం ఒక సంవత్సరం జైలు శిక్ష, కనీసం లక్ష జరిమానా విధించబడుతుందని, అపరాధికి బెయిల్‌పై విడుదల చేయకుండా నిర్బంధ జైలు శిక్ష విధించబడుతుందని ప్రకటించింది.
నకలుహక్కుల కాలపరిమితి
[మార్చు]
|
కృతికర్త చనిపోయిన సంవత్సరం తరువాతి సంవత్సరం ప్రారంభంనుండి అరవై సంవత్సరాల వరకు |
|
మొదట ముద్రణ సంవత్సరం తరువాతి సంవత్సరం ప్రారంభంనుండి 60 సంవత్సరాలు. |
నకలుహక్కుల ఉల్లంఘన జరిగినట్లుగా పరిగణించబడినవి
[మార్చు]భారత ప్రభుత్వ కృతులు కొన్ని పరిమితులకు లోబడి నకలు హక్కుల ఉల్లంఘన జరిగినట్లుగా పరిగణించబడవు.[5]
- చట్టసభల చట్టం
- చట్టసభలలో ప్రవేశపెట్టబడినివేదిక
- న్యాయస్థానం తీర్పులు
సృష్టి
[మార్చు]ఇది రచన, నాటకం, సంగీతం, సౌండ్‌ట్రాక్ లేదా కళ యొక్క పని.భారతీయ కాపీరైట్ చట్టం తన రచనపై రచయితకు కాపీరైట్‌కు హామీ ఇస్తుంది. ఇది తదనుగుణంగా ముద్రించబడే పని అయితే, ఆయన మరణించిన మొదటి 50 సంవత్సరాలు ఆ పనికి హక్కులు అతని పేరుకు ఇవ్వబడతాయి. ఇప్పుడు దీనిని 60 సంవత్సరాలకు పొడిగించారు. ఒక చిత్రం లేదా సంగీతం విషయంలో, వారి సృష్టికర్తలకు విడుదలైన తేదీ నుండి 60 సంవత్సరాలు, ప్రసారం చేస్తే 25 సంవత్సరాలు హక్కు ఉంటుంది
- - రచనలో కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామ్‌లు, టేబుల్స్, డేటాబేస్ , ఇతర సంకలనాలు ఉన్నాయి.
- - థియేట్రికల్ అనుసరణలో మౌఖిక, కొరియోగ్రాఫిక్, నిశ్శబ్ద వినోదం, థియేట్రికల్, లిఖిత లేదా వ్రాతపూర్వక నటన ఉండవచ్చు: కాని సినిమా కాదు.
- - సంగీతం యొక్క భాగం, దాని సంజ్ఞామానం, ఏదైనా వ్యవస్థ , ఇతర వ్రాతపూర్వక రూపంతో సహా; కానీ దానితో పాటు పదాలు లేదా హావభావాలు ఉండవు.
- - కళ యొక్క పనిలో పెయింటింగ్స్, పెయింటింగ్స్, శిల్పాలు, పరిచయాలు, కళతో లేదా లేకుండా ఛాయాచిత్రాలు, వాస్తుశిల్పం , ఇతర కళాకృతులు ఉన్నాయి.
కాపీరైట్
[మార్చు](సెక్షన్ 14)
కాపీరైట్ అనేది చలనచిత్రం, ధ్వని లేదా ఇతర కళారూపాలను నిల్వ చేయడానికి, పునరుత్పత్తి చేయడానికి, కాపీ చేయడానికి, ప్రదర్శించడానికి, ప్రచారం చేయడానికి, అనువదించడానికి, ఏ మాధ్యమంలోనైనా కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామ్‌లను విక్రయించడానికి, అద్దెకు ఇవ్వడానికి ప్రత్యేకమైన హక్కు.
కాపీరైట్ చేసిన రచనలు
[మార్చు](సెక్షన్ 13)
రచన లేదా ప్రచురణ సమయంలో, రచయిత భారతీయ పౌరుడు లేదా భారతదేశంలో శాశ్వత నివాసి అయితే, రచనలు, నాటకాలు, సంగీతాలు, సౌండ్ రికార్డింగ్‌లు, ఇతర కళాకృతులు వంటి అసలు రచనలకు కాపీరైట్ ప్రత్యేకించబడింది.
కాపీరైట్ చెల్లదు [ మూల మూలం ]
[మార్చు](సెక్షన్లు 13, 15, 16, 40, 41)
- రచన, ప్రచురణ, భారతీయ పౌరుడు లేదా భారతదేశ శాశ్వత నివాసి సమయంలో.
- ఆర్కిటెక్చర్ భారతదేశంలో కనుగొనబడలేదు.
- వేరొకరి కాపీరైట్‌ను ఉల్లంఘించి నిర్మించిన చిత్రం, సౌండ్‌ట్రాక్.
- దాని నిర్మాణ పద్ధతి, వాస్తుకళ యొక్క కళాత్మక వ్యక్తీకరణ కాదు.
- డిజైన్స్ యాక్ట్, 1911 కింద రిజిస్టర్ చేయబడిన డిజైన్స్.
- ఈ చట్టం ప్రకారం, కాపీరైట్ రక్షించబడదు.
- ప్రభుత్వ ఉత్తర్వుల ప్రకారం భారతదేశంలో కాపీరైట్ ద్వారా విదేశీ రచనలు రక్షించబడవు,
- ప్రభుత్వేతర గుర్తింపు పొందిన అంతర్జాతీయ సంస్థల రచనలు.
ఇవీ చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ https://copyright.gov.in/Documents/CopyrightRules1957.pdf
- ↑ https://www.indiacode.nic.in/handle/123456789/1367?locale=en
- ↑ "Copyright Office: Exceptions To Infringement Under Copyright Act, 1957". copyright.gov.in. Retrieved 2025-03-06.
- ↑ https://copyright.gov.in/documents/cract_amndmnt_2012.pdf
- ↑ "Indian copyrights act". wikisource. GOI. Retrieved 17 April 2015.