నరహరి తీర్థ
| నరహరి తీర్థ | |
|---|---|
| జననం | శ్యామ శాస్త్రి [1] 1243 కళింగ (చారిత్రక ప్రాంతం) |
| నిర్యాణము | 1333 హంపీ |
| క్రమము | వేదాంతం |
| గురువు | మధ్వాచార్యులు |
| తత్వం | ద్వైతం |
| ప్రముఖ శిష్యు(లు)డు | మాధవ తీర్థ |
నరహరి తీర్థ (c. 1243 - c. 1333) ఒక ద్వైత తత్వవేత్త, పండితుడు, రాజనీతిజ్ఞుడు, మధ్వాచార్య శిష్యులలో ఒకరు. ఇతడు శ్రీపాదరాజుతో పాటు హరిదాస ఉద్యమానికి మూలపురుషుడుగా పరిగణించబడ్డాడు. అతని రచనల్లో కేవలం రెండు మాత్రమే మిగిలి ఉన్నాయి. అతనిలోని కొన్ని పాటలు రఘుకులతిలక అనే కలం పేరుతో మనుగడలో ఉన్నాయి. తూర్పు గంగా పాలకులకు గణనీయమైన ప్రభావం చూపిన మంత్రిగా, తరువాత మధ్వాచార్య మఠానికి పీఠాధిపతిగా, నరహరి సింహాచలం ఆలయాన్ని ప్రఖ్యాత విద్యా స్థాపనగా, వైష్ణవుల మత కేంద్రంగా మార్చాడు.[2][3]
జీవితం
[మార్చు]నరహరి తీర్థ కళింగ (నేటి ఒడిషా)లోని తూర్పు గంగా రాజ్యంలో మంత్రిగా పనిచేశాడు, తరువాత సన్యాస జీవనానికి ముందు నరసింహ దేవ II స్థానంలో రీజెంట్‌గా పనిచేశాడు. అతని జీవితం గురించిన సమాచారం నరహరియాతిస్తోత్రం, నారాయణ పండితుని మధ్వ విజయం, శ్రీకూర్మం, సింహాచలం దేవాలయాల నుండి వచ్చిన శాసనాల నుండి తీసుకోబడింది, ఇవన్నీ అతని పాలనను ధృవీకరిస్తాయి. శాసనాలు, ఖడ్గవిద్యలో అతని నైపుణ్యాన్ని కూడా సూచిస్తాయి. తన ఉచ్ఛస్థితిలో, అతను శ్రీకూర్మంలో యోగానంద నరసింహ ఆలయాన్ని నిర్మించాడు, విధ్వంసకారుల దాడుల నుండి నగరాన్ని రక్షించాడు. అతను భానుదేవ I, నరసింహ దేవ II చేత ఆదరించబడ్డాడని, కళింగ అంతటా మధ్వ తత్వాన్ని వ్యాప్తి చేసాడనే ఆధారాలు కూడా ఉన్నాయి. హంపి సమీపంలోని చర్క్రతీర్థంలో ఆయన బృందావనం (సమాధి) ఉంది.
రచనలు, వారసత్వం
[మార్చు]భవప్రకాశిక అనే మధ్వుని గీతా భాష్యంపై నరహరి గ్రంథం ద్వైత సిద్ధాంతంలో ముఖ్యమైన రచనగా పరిగణించబడుతుంది, దీనిని జయతీర్థ, రాఘవేంద్ర తీర్థలు ప్రస్తావించారు. మూల గ్రంథంలోని అస్పష్టమైన భాగాలను నరహరి విస్తరించాడని, శంకర, రామానుజుల వ్యాఖ్యానాలకు వ్యతిరేకంగా వివాదాస్పద బారబ్‌లను నిర్దేశించాడని శర్మ పేర్కొన్నాడు. బహుశా కన్నడ మూలానికి చెందినది కానప్పటికీ, అతని అనేక రచనలు ఆ భాషలోనే ఉన్నాయి, అయితే కన్నడలో అతని మూడు కూర్పులు మాత్రమే మిగిలి ఉన్నాయి. నరహరి, శ్రీపాదరాజులు హరిదాస ఉద్యమానికి ఆద్యులుగా పరిగణించబడుతున్నారు, పాటలు, కీర్తనలు రాయడం ద్వారా, ఎక్కువగా మధ్వ బోధనలను సరళీకృత పరంగా, స్థానిక కన్నడ భాషలో సంగీతానికి అమర్చారు. సాంప్రదాయకంగా, నరహరి యక్షగాన, బయలాట స్థాపకుడిగా కూడా పరిగణించబడుతారు, ఇది ఇప్పటికీ కర్ణాటకలోని కొన్ని ప్రాంతాలలో, ప్రస్తుత కేరళలోని కాసర్‌గోడ్‌లో అభివృద్ధి చెందుతోంది.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Sharma 2000, p. 297.
- ↑ Journal of the Andhra Historical Society, Volume 11. Andhra Historical Research Society. 1938. p. 155.
Sri Narahari tirtha is known to have died in 1333 A.D, at the ripe old age of ninety. Obviously, he was born in 1243 A.D.
- ↑ S. Settar (1976). Archaeological Survey of Mysore, Annual Reports: 1906-1909. Department of History and Archaeology, Karnatak University. p. 70.
He is said to have died at the ripe age of ninety.