నందివద రత్నశ్రీ
నందివద రత్నశ్రీ (26 నవంబర్ 1963 - 9 మే 2021) లేదా ఎన్.రత్నశ్రీ భారతీయ ఖగోళ భౌతిక శాస్త్రవేత్త, సైన్స్ కమ్యూనికేటర్, సైన్స్ చరిత్రకారిణి. ప్లానిటోరియం మెరుగుదలకు, అలాగే భారతదేశంలో చారిత్రక నిర్మాణ ఖగోళ పరికరాల ఉపయోగాన్ని పరిశోధించడానికి ఆమె బాధ్యత వహించారు. ఆమె సైన్స్ కమ్యూనికేషన్ లో చేసిన కృషికి ప్రసిద్ధి చెందింది.
జీవితం, విద్య
[మార్చు]ఎన్.రత్నశ్రీ తన బాల్యం ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో గడిచింది. హైదరాబాద్ లోని యూనివర్సిటీ కాలేజ్ ఫర్ ఉమెన్ లో అండర్ గ్రాడ్యుయేట్ విద్యను పూర్తి చేసిన ఆమె హైదరాబాద్ సెంట్రల్ యూనివర్సిటీ నుంచి ఫిజిక్స్ లో మాస్టర్స్ డిగ్రీ పూర్తి చేశారు. ఆమె టాటా ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫండమెంటల్ రీసెర్చ్ (టిఐఎఫ్ఆర్) లో పిహెచ్డి పూర్తి చేసింది, అక్కడ ఆమె వారి మొదటి డాక్టోరల్ విద్యార్థిని, భౌతిక శాస్త్రవేత్త అలక్ రే పర్యవేక్షణలో లార్జ్ మెగెల్లానిక్ క్లౌడ్లోని బైనరీ నక్షత్రాలను అధ్యయనం చేసింది.[1] ఆమె తోటి భౌతిక శాస్త్రవేత్త పాట్రిక్ దాస్ గుప్తాను వివాహం చేసుకుంది, వారికి ఒక కుమారుడు ఉన్నారు.
ఆమె మే 2021లో కోవిడ్-19 తో మరణించింది.[2]
కెరీర్
[మార్చు]రత్నశ్రీ 1992, 1994 మధ్య వెర్మాంట్ విశ్వవిద్యాలయంలో, 1996 వరకు బెంగళూరులోని రామన్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్లో పల్సర్ల రేడియో పరిశీలనలపై తన పరిశోధనను కొనసాగించారు. యునైటెడ్ స్టేట్స్ లో పనిచేస్తున్నప్పుడు, ఆమె ప్యూర్టో రికోలోని అరేసిబో రేడియో టెలిస్కోప్ లో పరిశీలకునిగా ఉన్నారు, అక్కడ ఆమె పల్సర్ల నుండి రేడియో ఉద్గారాల స్థిరత్వంపై పరిశోధించారు.[3]
1996లో న్యూఢిల్లీలోని నెహ్రూ ప్లానిటోరియంలో పరిపాలనలో చేరాలని ఆహ్వానించి 1999లో ప్లానిటోరియం డైరెక్టర్ అయ్యారు. ఆమె 21 సంవత్సరాల పాటు ప్లానిటోరియం డైరెక్టర్గా పనిచేసింది, ఈ సమయంలో ఆమె ప్లానిటోరియంయంత్రాంగాలను ఆప్టో-మెకానికల్ నుండి హైబ్రిడ్ వ్యవస్థకు అప్గ్రేడ్ చేసింది, ఇది డిజిటల్, మెకానికల్ ప్రొజెక్షన్ను ఉపయోగించింది. అంతేకాక, ఆమె విద్యార్థులను లక్ష్యంగా చేసుకుని అనేక పర్యవేక్షక పరిశోధన, ఔట్ రీచ్ కార్యక్రమాలను నిర్వహించింది. ఖగోళ దృగ్విషయాలను పరిశీలించడానికి, అలాగే ప్రధాన శాస్త్రీయ పరిశోధకులను స్మరించుకోవడానికి ఆమె అనేక పబ్లిక్ వాచ్ ఈవెంట్లను ప్రవేశపెట్టింది.[4]
2000 ల ప్రారంభంలో, ఆమె ఖగోళ పరికరాలుగా పనిచేయడానికి ఉద్దేశించిన చారిత్రక నిర్మాణ నిర్మాణాల ఉపయోగంపై పరిశోధన ప్రారంభించింది. జంతర్ మంతర్ అని పిలువబడే ఈ నిర్మాణాలు భారతదేశంలోని అనేక ప్రదేశాలలో స్థాపించబడ్డాయి. రత్నశ్రీ ఢిల్లీ, జైపూర్, ఉజ్జయిని, వారణాసిలలో స్థాపించబడిన రాతి జంతర్ మంతర్లతో కలిసి పనిచేసింది, విద్యార్థులకు, పరిశోధకులకు వారి ఉపయోగాలను బోధించింది, వాటి చారిత్రక ఉపయోగం, రూపకల్పనపై అనేక పరిశోధనా పత్రాలను ప్రచురించింది. రాతితో నిర్మించిన జంతర్ మంతర్ అబ్జర్వేటరీలను నేటి విద్యార్థులకు ఖగోళ శాస్త్రాన్ని బోధించేటప్పుడు ఉపయోగించవచ్చని రత్నశ్రీ ప్రతిపాదించారు. తరువాత ఆమె ఢిల్లీ జంతర్ మంతర్ను పునరుద్ధరించే ప్రాజెక్టుపై ఆర్కియాలజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియాతో కలిసి పనిచేసింది. 2018లో జైపూర్లో జరిగిన సోలార్ ఫిజిక్స్పై జరిగిన ఇంటర్నేషనల్ ఆస్ట్రోనామికల్ యూనియన్ సింపోజియం (IAUS340) సందర్భంగా ఆమె జైపూర్ జంతర్ మంతర్ను పరిశోధకులకు పరిచయం చేశారు.[5][6]
ఆమె ఆస్ట్రోనామికల్ సొసైటీ ఆఫ్ ఇండియాలో సభ్యురాలు,, 2014 లో, ఆమె వారి పబ్లిక్ అవుట్రీచ్, ఎడ్యుకేషన్ కమిటీకి అధ్యక్షురాలిగా నియమించబడింది, అక్కడ ఆమె సాధారణ ప్రజలకు శాస్త్రీయ ఆలోచనలు, భావనల కమ్యూనికేషన్ను మెరుగుపరచడానికి ఉద్దేశించిన అనేక కార్యక్రమాలకు దర్శకత్వం వహించారు.[7] 2019 లో, మహాత్మా గాంధీ 150 వ జయంతిని పురస్కరించుకుని, ఆమె ఖగోళశాస్త్రంపై అతని రచనల సంకలనాన్ని సంకలనం చేసింది, అతను సందర్శించిన ఖగోళ ఆసక్తి ఉన్న ప్రదేశాలను సందర్శించే మార్గాన్ని రూపొందించింది.[8][9] ఆమె నేషనల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ సైన్స్ మ్యూజియంస్లో ఖగోళ సంబంధిత కమ్యూనికేషన్లపై సలహాదారుగా పనిచేసింది, నేషనల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ రీసెర్చ్ అండ్ ట్రైనింగ్ కోసం సైన్స్ సంబంధిత ప్రచురణలకు చీఫ్ ఎడిటర్గా కూడా ఉంది. ఆమె జ్యోతిషశాస్త్రాన్ని తీవ్రంగా వ్యతిరేకించింది, ఉన్నత విద్యలో బోధించాల్సిన సబ్జెక్టుగా ప్రవేశపెట్టాలని ఇండియన్ యూనివర్శిటీ గ్రాంట్స్ కమిషన్ తీసుకున్న నిర్ణయాన్ని విమర్శిస్తూ బహిరంగంగా లేఖ రాసింది. భారతదేశంలో కాంతి కాలుష్యానికి వ్యతిరేకంగా కూడా ఆమె వాదించారు.[10]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Dr Nandivada Rathnasree; 10 Things To Know About The Well-Known Astronomy Communicator" (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 1 December 2021. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ Sharma, Pranav (12 May 2021). "Nandivada Rathnasree (1963–2021): Passionate astronomy educator who helped many reach for the stars". Scroll.in (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 1 December 2021. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ Sule, Aniket; Ramanujam, Niruj Mohan (11 June 2021). "Remembering Rathnasree Nandivada, Who Brought the Stars To All of Us". The Wire Science (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 1 December 2021. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ Bhattacharya, Amit (12 May 2021). "Delhi: Scientist who made Nehru Planetarium a city icon dies". The Times of India (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 1 December 2021. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ "INSAP IX". sophia-project.net. Archived from the original on 1 December 2021. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ "Credits". Jantar Mantar (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 24 November 2021. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ "Nehru Planetarium director Dr Nandivada Rathnasree dies of Covid-19". Hindustan Times (in ఇంగ్లీష్). 12 May 2021. Archived from the original on 1 December 2021. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ "Mahatma Gandhi's little-known love affair with stargazing and astronomy". The Week (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 1 December 2021. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ "Gandhi Jayanti: Celebrations to mark Bapu's love for stars and sky gazing start at Yerwada prison in Pune". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 2 October 2018. Archived from the original on 1 December 2021. Retrieved 1 December 2021.
- ↑ Goswami, Urmi. "World Environment Day: Why kids in Delhi are growing up without seeing a starry sky". The Economic Times. Archived from the original on 1 December 2021. Retrieved 1 December 2021.