దినకరరావు జవల్కర్
| దినకరరావు జవల్కర్ | |
|---|---|
| జననం | 1898 అలంది (చోరాచి), జిల్లా పూణే |
| మరణం | 1932 (వయసు 34) పూణె |
| వృత్తి | జర్నలిస్ట్, సామాజిక కార్యకర్త |
| క్రియాశీలక సంవత్సరాలు | 1917-1932 |
| Notable work(s) | 'దేశాచే దుష్మన్', 'క్రాంతిచే రణాషింగ్' |
దినకరరావు జవల్కర్ , జననం - 1898, మరణం - 1932 ) ఒక సామాజిక కార్యకర్త, బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీలోని బ్రాహ్మణేతర ఉద్యమ నాయకుడు. కేశవరావు జేఢేతో కలిసి, పూణేలో బ్రాహ్మణేతర ఉద్యమానికి యువ నాయకుడిగా మొదట ఉద్భవించాడు, తరువాత దేశాచే దుష్మన్ (దేశ శత్రువులు) పుస్తకంలో బాల గంగాధర తిలక్, విష్ణుశాస్త్రి చిప్లుంకర్‌లను తీవ్రంగా విమర్శించినందుకు రాష్ట్రవ్యాప్త ఖ్యాతిని పొందాడు.మహాత్మా ఫూలే సూత్రప్రాయ అనుచరుడిగా ప్రారంభించి , అతను మరింత కమ్యూనిజం వైపు మళ్లాడు,కమ్యూనిస్ట్ సూత్రాలను బోధనలతో కలిసి తీసుకురావడానికి కృషి చేశాడు.సత్యశోధక్ సమాజ్ .[1]
జీవితం తొలి దశలో
[మార్చు]జవల్కర్ 1898లో పూణే సమీపంలోని అలంది (చోరాచి)లో మరాఠా రైతు కుటుంబంలో జన్మించాడు. అతని కుటుంబానికి 5-6 ఎకరాల భూమి ఉంది, వారు 1926లో విక్రయించాల్సి వచ్చింది. అదే ఏడాది పెళ్లి చేసుకున్నాడు. స్థిరమైన ఆదాయానికి ఇతర వనరులు లేకుండా, అతని జీవనోపాధి ప్రధానంగా రచనపై ఆధారపడింది. [2] మెట్రిక్యులేషన్ వరకు చదువు పూర్తి చేశాడు.అతను ఈ సమయంలో, కొల్హాపూర్‌కు చెందిన షాహూ మహారాజ్‌తో పరిచయమయ్యాడు, అతని రచన, వక్తృత్వానికి ముగ్ధుడై కొల్హాపూర్‌కు రమ్మని అడిగాడు. కొల్హాపూర్‌లో, అతను తరుణ్ మరాఠా (యువ మరాఠా) వార్తాపత్రికను నిర్వహించాడు. 1921లో కొల్హాపూర్ వదిలి పూణేలో స్థిరపడ్డారు. పూణేలో, అతను తన కాలంలోని ప్రముఖ బ్రాహ్మణేతర నాయకుడు కేశవరావ్ జెడ్‌తో కలిసి పనిచేయడం ప్రారంభించాడు. [3]
దేశాచే దుష్మన్ నేపథ్యం
[మార్చు]1900ల ప్రారంభంలో పూణే ముఖ్యంగా సనాతన సంప్రదాయవాదులు సంస్కర్తలుగా విభజించబడింది. సంస్కర్త వర్గానికి సత్యశోధక్ సమాజ్‌లోని వివిధ నాయకులు నాయకత్వం వహించారు, అత్యంత ప్రముఖంగా షాహూ మహారాజ్, తిలక్ సంప్రదాయవాదుల నాయకుడు. సంస్కర్తలు సాధించడానికి ప్రయత్నించే సామాజిక సంస్కరణల చర్యలను సంప్రదాయవాదులు వ్యతిరేకిస్తారు. [4] [5] 1920లో తిలక్, 1922లో షాహూ మహారాజ్ మరణించిన తర్వాత కూడా ఈ రెండు వర్గాలు ఒకరిపై ఒకరు తీవ్ర విమర్శలకు దిగారు. [6] 1924లో, పూణే మునిసిపాలిటీ నగరంలో ఇద్దరు ప్రముఖ బ్రాహ్మణ వ్యక్తులు - తిలక్ ,చిప్లుంకర్ - విగ్రహాలను ప్రతిష్టించింది. ఈ నేపథ్యంలో, బ్రాహ్మణేతర సంఘం మహాత్మా జోతిరావు ఫూలే విగ్రహాన్ని నగరంలో అనువైన బహిరంగ ప్రదేశంలో ఏర్పాటు చేయాలని ప్రతిపాదించింది. ఈ ప్రతిపాదనను బ్రాహ్మణ వర్గం తీవ్రంగా వ్యతిరేకించింది. భాలా (జావెలిన్) వార్తాపత్రికను నడిపిన ప్రముఖ బ్రాహ్మణుడు బి బి భోపాట్కర్ వాదిస్తూ "జోతిరావు ఫూలే తన పబ్లిక్ మెమోరియల్‌ని ఏర్పాటు చేయడం ద్వారా పూణేకు ఏమి సేవ చేసాడు?." [7]
రాజకీయం
[మార్చు]1919లో మోంటాగు-చెమ్స్‌ఫోర్డ్ సంస్కరణల ఫలితాలు బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీలో బ్రాహ్మణేతర కులాలకు ఏడు సీట్లు రిజర్వ్ చేయబడతాయని.అదే సమయంలో, గతంలో సామాజిక కార్యకలాపాలకే పరిమితమైన కొందరు బ్రాహ్మణేతర నాయకులు క్రియాశీల రాజకీయాల్లో పాల్గొనడం ప్రారంభించారు. ఈ కాలంలో జవల్కర్ విస్తృతంగా ప్రయాణించారు. మే 1927లో, అతను జెధేతో కలిసి సెంట్రల్ ప్రావిన్స్ ,బెరార్‌లలో పర్యటించాడు, అనేక ప్రదేశాలలో ప్రసంగాలు చేశాడు. అదే సంవత్సరం, అతను డాక్టర్ అంబేద్కర్ చేత మహద్ సత్యాగ్రహానికి మద్దతు ప్రకటించాడు, మనుస్మృతి దహనంలో కూడా పాల్గొన్నాడు.[8]
1927లో, బ్రిటీష్ ప్రభుత్వం భారతీయులకు మరిన్ని రాజకీయ హక్కులను కల్పించేందుకు సైమన్ కమిషన్‌ను నియమించింది. కమిషన్‌లో భారతీయ సభ్యులు లేనందున, భారతీయ జాతీయ కాంగ్రెస్‌తో పాటు బ్రాహ్మణేతర పార్టీ ఈ కమిషన్‌ను బహిష్కరించాలని నిర్ణయించింది. అయితే, అణగారిన వర్గాల నాయకులు కమిషన్ పనిలో పాల్గొనాలని, వారి సమస్యలపై ఒత్తిడి చేయాలని ప్రత్యామ్నాయ అభిప్రాయం ఉంది. అక్టోబర్ 1928లో డా. అంబేద్కర్ కమిషన్ ముందు సాక్ష్యం చెప్పాడు [9] జవల్కర్ కమిషన్‌కు సహకరించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. అయితే, ఇది అతనికి, అతని దీర్ఘకాల సహోద్యోగి జెధేకు మధ్య విభేదాలను సృష్టించింది. [10]
మరణం, వారసత్వం
[మార్చు]జవల్కర్ ఇంగ్లండ్ నుండి తిరిగి వచ్చిన తర్వాత ఎక్కువగా అనారోగ్యంతో ఉన్నాడు. ఇంతలో, అతని పర్యటనలు , ప్రసంగాలు ఇంకా కొనసాగుతున్నాయి. మార్చి 1931లో జైలు నుంచి విడుదలైన తర్వాత, బ్రాహ్మణేతర ఉద్యమం ఆహ్వానం మేరకు ఆయన నాగ్‌పూర్‌ని సందర్శించారు. అతను నాగ్‌పూర్‌లో అస్వస్థతకు గురయ్యాడు. తిరుగు ప్రయాణంలో డాక్టర్ అంబేద్కర్ నేతృత్వంలో నాసిక్‌లోని కాలారం ఆలయ సత్యాగ్రహంలో పాల్గొన్నారు.నాసిక్ వద్ద, అతని ఆరోగ్యం మరింత క్షీణించింది, అతను పూణేకు తిరిగి వచ్చాడు, అక్కడ అతను ఎటువంటి మెరుగుదల కనిపించలేదు. అతను 3 మే 1932న వినియోగంతో మరణించాడు [11] అతనికి భార్య ఇందుతాయ్, కుమారుడు శివాజీరావు ఉన్నారు. [12]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Omvedt 1973, p. 801.
- ↑ Omvedt 1973, p. 800.
- ↑ Patil 1996, pp. 36–37.
- ↑ Nalawade 1989 notes that many leaders of Tilak party suggested that "only boys should be brought under the scheme of free and compulsory education and not girls."
- ↑ Nalawade 1989: "In a meeting of the municipality convened on 31 July 1925, Keshavrao Jedhe moved a resolution seeking to throw open the public tanks and taps maintained at the cost of municipality to all the touchables and untouchables alike. The resolution was opposed by Brahmin members.."
- ↑ Nalawade 1989 notes an almost vulgar nature of the abuses hurled by the two groups at each others. The conservative Tilak followers would call the reformers as येडझवे (fucktards) and the reformers would call the conservatives as षंढ (impotent). Nalawade (1989) also quotes examples like "अहो हे सुधारक नव्हे। पण असती येडझवे ।। यांचे कळेनात कावे । मारा यांना पैजार ।।", "आला आला छत्रपती मेळा। पळा भटांनो पळा।।", and "ज्या नराला चाड नाही। जो निर्लज्ज भाड खाई।। जो सदा द्रव्यास पाही।। तो एक षंढ जाणा।।"
- ↑ Quoted in Nalawade 1989
- ↑ Keer 2006, p. 117.
- ↑ Keer 2006, p. 133-135.
- ↑ Nalawade 1989, p. 95.
- ↑ Patil 1996, p. 38.
- ↑ Patil 1996, p. 248.