జై నారాయణ్ వ్యాస్
| జై నారాయణ్ వ్యాస్ | |||
 జై నారాయణ్ వ్యాస్ 1974 భారతీయ స్టాంప్ | |||
| పదవీ కాలం 1 నవంబరు 1952 – 12 నవంబరు 1954 | |||
| పదవీ కాలం 26 ఏప్రల్ 1951 – 3 మార్చ్ 1952 | |||
| ముందు | వి. ఎస్. వెంకటాచారి | ||
|---|---|---|---|
| తరువాత | టికా రాం పలివాల్ | ||
వ్యక్తిగత వివరాలు
|
|||
| జననం | 1899 ఫిబ్రవరి 18 జోధ్‌పూర్, రాజస్థాన్ | ||
| మరణం | 1963 మార్చి 14 (వయసు 64) న్యూఢిల్లీ, ఇండియా | ||
| రాజకీయ పార్టీ | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | ||
| జీవిత భాగస్వామి | గౌరజాదేవి వ్యాస్ | ||
| సంతానం | 4 | ||
జై నారాయణ్ వ్యాస్ ( 1899 ఫిబ్రవరి 18 - 1963 మార్చి 14) ప్రఖ్యాత భారతీయ రాజకీయ నాయకుడు. రాజస్థాన్ రాష్ట్రానికి మూడవ ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసారు. వ్యాస్ జోధ్‌పూర్ నగరానికి చెందిన ప్రముఖ వ్యక్తులలో ఒకరు. భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ నాయకుడుగా కూడా పనుచేసారు.
జీవిత విశేషాలు
[మార్చు]వ్యాస్ 1899 ఫిబ్రవరి 18న జోధ్‌పూర్‌లోని పండిట్ సేవరామ్‌జీ వ్యాస్, శ్రీమతి గోపీ, దేవి దంపతులకు బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో [1] జన్మించాడు. మెట్రిక్యులేషన్ వరకు చదివారు.
వ్యాస్ ఇతర జోధ్‌పురి రాజకీయ కార్యకర్తలు కలిసి జోధ్‌పూర్ రాష్ట్రంలో 1920ల ప్రారంభంలో మార్వార్ హిట్‌కర్ణి సభ (మార్వార్ ఇంప్రూవ్‌మెంట్ సొసైటీ) ని స్థాపించారు, రాష్ట్రాన్ని "గ్రహాంతరవాసులు" అయిన జోధ్‌పురియేతర అధికారులు భారతీయ, ఆంగ్లేయుల పాలన నుండి విముక్తి చేయాలనే లక్ష్యంతో పనిచేసారు. "మార్వాడీల కోసం మార్వార్ [జోధ్‌పూర్]" పరిపాలనా సంస్కరణల ప్రభావాల నుండి స్థానిక ప్రయోజనాలను రక్షించడానికి దీని లక్ష్యంగా రూపకల్పన చేసారు. 63వ మహారాజు సభకు తన ఆశీర్వాదాన్ని కూడా అందించారు, అయితే వ్యాస్ అందులో తన పాత్రను భారత స్వాతంత్ర్య ఉద్యమానికి తన మొదటి సహకారంగా భావించాడు. . ఈ సంస్థ 1924లో నిషేధించబడింది.
తరువాత అతను సుభాష్ చంద్రబోస్ స్ఫూర్తితో భన్వర్‌లాల్ సర్రాఫ్, యూత్ లీగ్ మఱియు మార్వార్ లోక్ పరిషత్ (1938) తో జోధ్‌పూర్ ప్రజా మండలం (1934) ని స్థాపించాడు. తరువాత అతను తన సొంత రాష్ట్రమైన జోధ్‌పూర్‌లో ఇబ్బందులు ఎదుర్కొన్నప్పుడల్లా అజ్మీర్ నుండి తన కదలికలకు మార్గనిర్దేశం చేశాడు.[2]
స్వాతంత్ర్యం తరువాత
[మార్చు]వ్యాసర్చి 1948న జోధ్‌పూర్ రాష్ట్రానికి ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. అతను 1949 ఏప్రిల్ 7న తన కార్యాలయాన్ని వదులుకున్నాడు. అతను రాజస్థాన్ రాష్ట్రానికి రెండుసార్లు ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నాడు, మొదటిసారి 1951 ఏప్రిల్ 26 నుండి 1952 మార్చి 3 వరకు మఱియు రెండవసారి 1952 నవంబరు 1 నుండి 1954 నవంబరు 12 వరకు.
1952లో రాజస్థాన్ శాసనసభకు జరిగిన తొలి ఎన్నికల్లో ఓడిపోయారు. దీంతో రాజస్థాన్ ముఖ్యమంత్రిగా టికారామ్ పలివాల్ నియమితులయ్యారు . తర్వాత వ్యాస్ కిషన్‌గఢ్‌కు జరిగిన ఉప ఎన్నికలో విజయం సాధించాడు మఱియు 1952 నవంబరు 1న మళ్లీ ఆ పదవిని చేపట్టాడు.[3]
వ్యాస్ 1957 ఏప్రిల్ 20 నుండి 1960 ఏప్రిల్ 2 వరకు మఱియు 1960 ఏప్రిల్ 3 నుండి 1963 మార్చి 14న న్యూ ఢిల్లీలో మరణించే వరకు రాజ్యసభ సభ్యుడు కూడా. జోధ్‌పూర్‌లోని చాంద్‌పోల్‌లో ఆయన భౌతికకాయాన్ని దహనం చేశారు. వ్యాస్ మరణించాక తన స్వస్థలమైన జోధ్‌పూర్‌లోని జై నారాయణ్ వ్యాస్ విశ్వవిద్యాలయానికి అతని పేరు పెట్టారు.
బాహ్య లింకులు
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Row over statue in Rajasthan varsity. The Indian Express. 11 August 1997
- ↑ Susanne Hoeber Rudolph and Lloyd I. Rudoplh (January 2001) Rajputana Under British Paramountcy. Princely States Report
- ↑ Sadhna Sharma. States Politics in India. Mittal Publications, New Delhi.