చంద్రకిరణ్ సోన్రెక్సా
 | This పేజీకి ఏ ఇతర పేజీల నుండి లింకులు లేకపోవడం చేత ఇదొక అనాథ పేజీగా మిగిలిపోయింది. |
చంద్రకిరణ్ సోన్రెక్సా (అక్టోబర్ 19, 1920 - మే 18, 2009) (సౌనరేక్సా, చంద్రకిరనా ) హిందీ సాహిత్య రచయిత్రి. 75 సంవత్సరాల పాటు ఆమె హిందీ రాసిన రచనలు రష్యన్ , హంగేరియన్ , చెకోస్లోవేకియన్, ఇంగ్లీష్, అనేక భారతీయ భాషలతో సహా అనేక భాషలలో ప్రచురించబడ్డాయి, అనువదించబడ్డాయి . ఆమె రెండు దశాబ్దాలకు పైగా (1957-1979) లక్నోలోని ఆల్ ఇండియా రేడియోలో స్క్రిప్ట్ రైటర్, ఎడిటర్‌గా పనిచేశారు . 2001లో ఆమెకు హిందీ అకాడమీ (ఢిల్లీ) 20వ శతాబ్దపు ఉత్తమ మహిళా హిందీ చిన్న కథా రచయిత్రి బిరుదు లభించింది, ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి షీలా దీక్షిత్ ఈ అవార్డును అందజేశారు .[1][2][2][3][4][5][6][7]
జీవితచరిత్ర
[మార్చు]ప్రారంభ జీవితం
[మార్చు]చంద్రకిరణ్ తండ్రి సైన్యంలో స్టోర్ కీపర్, ఇది బదిలీ చేయగల ఉద్యోగం. 1920లో పెషావర్ (ఇప్పుడు పాకిస్తాన్‌లో ఉంది)లోని నౌషేరాలో ఆయనను నియమించారు, అక్కడ ఆయన చివరి సంతానం చంద్రకిరణ్ జన్మించాడు. హిందూ క్యాలెండర్ ప్రకారం తేదీ లేదా "తిథి" 'ఆశ్విన్' నెలలో (అక్టోబర్) దుర్గా నవరాత్రి సప్తమి . ఆమెకు ఒకటిన్నర సంవత్సరాల వయస్సు వచ్చేసరికి ఆమె తండ్రిని యుపిలోని మీరట్ (అప్పుడు యునైటెడ్ ప్రావిన్స్, ఇప్పుడు ఉత్తరప్రదేశ్ ) కు బదిలీ చేశారు . మొదట కుటుంబం రాజ్‌బన్ బజార్‌లో ఒక ఇంటిని అద్దెకు తీసుకుంది. కానీ 1923లో కలప మార్కెట్ అయిన సదర్ కబాడి బజార్‌కు మారింది. వారి ఇల్లు భోలానాథ్ ఆలయానికి సమీపంలో ఉంది.
విద్య.
[మార్చు]చంద్రకిరణ్ మొదటి పాఠశాల సదర్ కన్యా పాఠశాల, అక్కడ ఆమె జూలై 1926లో ఒకటవ తరగతిలో చేరింది. ఆమె ఈ పాఠశాలలో 4వ తరగతి వరకు చదువుకుంది, రెండుసార్లు డబుల్ ప్రమోషన్ పొందింది. ఆ విధంగా ఆమె రెండు సంవత్సరాలలో నాలుగు తరగతులు క్లియర్ చేసింది. 5వ తరగతికి ఆమె క్రైస్తవ మిషనరీలు నడిపే సదర్ మిషన్ పాఠశాలలో చేరింది.
ఆమె చాలా తెలివైన విద్యార్థిని, తరగతిలో ఎప్పుడూ చిన్నవాడే అయినప్పటికీ, అన్ని సబ్జెక్టులలో ముఖ్యంగా గణితం, హిందీ, భౌగోళిక శాస్త్రాలలో అద్భుతంగా రాణించేది. ఆమెకు డ్రాయింగ్ మాత్రమే అర్థం కాలేదు. ఉపాధ్యాయులందరికీ ఇష్టమైన చంద్రకిరణ్ తరచుగా తన పెద్ద క్లాస్‌మేట్స్ అసూయ, బెదిరింపులను ఎదుర్కోవలసి వచ్చేది.
భారత స్వాతంత్య్ర ఉద్యమ ప్రభావం
[మార్చు]1931లో మహాత్మా గాంధీ యొక్క సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమం దేశవ్యాప్తంగా వ్యాపించినప్పుడు ఆమె కూడా ఖాదీ (చేతితో నూసిన పత్తి వస్త్రం) ధరించడం ప్రారంభించింది. పదకొండేళ్ల వయసులో విదేశీ మద్యం లేదా దుస్తులు విక్రయించే దుకాణాలలో నిరసన తెలపడానికి సిట్-ఇన్లలో పాల్గొనాలని ఆమె కోరుకున్నారు,, కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరాలని కోరుకున్నారు. ఆమె కోర్టు అరెస్టుకు కూడా సిద్ధంగా ఉంది, అయితే ఆమెను ప్రేమించిన ఆమె ప్రేమగల తండ్రి వీటిలో దేనినీ చేయడానికి ఆమెను అనుమతించలేదు.
సాహిత్యంలో ఆవిష్కరణ
[మార్చు]చంద్రకిరణ్ ఒక అమితమైన పాఠకురాలు, ఆమె తన పాఠ్య పుస్తకాలతో పాటు, తనకు దొరికే ప్రతి ముద్రిత పుస్తకాన్ని - హిందీ/ఉర్దూ కథలు, నవలలు, కవితలు, మ్యాగజైన్‌లను - ఆరగించింది. ఆమె ' రామచరిత మానస్ ', కబీర్ 'సఖి-సాబాద్ రామాయిని', 'సుఖ్-సాగర్'లను పూర్తిగా అర్థం చేసుకోలేకపోయినప్పటికీ పూర్తి చేసింది. ఆమె ' అంకుల్ టామ్స్ క్యాబిన్ ' ను ఉర్దూ పత్రికలో సీరియల్ రూపంలో అనువాదంగా చదివింది. ప్రేమ్‌చంద్ , కౌశిక్, సుదర్శన్ వంటి ప్రఖ్యాత హిందీ రచయితల రచనలన్నింటినీ ఆమె పూర్తి చేసింది . 'మాధురి, సరస్వతి చంద్' వంటి మ్యాగజైన్‌లను పొరుగువారి నుండి అరువు తెచ్చుకున్నారు. ఆమె అక్క ఆమెను చదవకుండా నిషేధించిన పుస్తకాలు - శరత్ చంద్ర చటోపాధ్యాయ రాసిన ' దేవదాస్ ' లేదా 'హతిమ్తాయ్' - కూడా మోసపూరితంగా చదివేవారు. ఆమె మొత్తం సంపుటాలను చదివే వేగం, కబుర్ల పెట్టె కారణంగా, ఆమె సోదరుడు కన్హయ్య లాల్ ఆమెను 'పెషావర్ మెయిల్' అని పిలిచేవారు.
మొదటి ప్రచురణ
[మార్చు]ఆమె తన మొదటి కథ 'అచ్చూత్' (అంటరానివాడు) అనే పేరుతో 11 సంవత్సరాల వయసులో తక్కువ కులానికి చెందిన గ్రామీణ బాలుడి (తరువాత అధికారి అయ్యాడు, పూజారి ద్వారా చదువుకుని క్రైస్తవ మతంలోకి మారాడు) కఠినమైన జీవితం గురించి రాసింది. దానిని కలకత్తా నుండి 'విజయ్' పత్రికలో ప్రచురణ కోసం పంపారు , లేకపోతే చెత్తబుట్టలో వేయడానికి తగినది అనిపిస్తే దానిని ముద్రించమని, తిరిగి పంపకూడదని ఎడిటర్‌కు ఒక గమనికతో. దానిపై రచయిత చిరునామా లేకుండా ఆమె సంతకం చేసి ఉండవచ్చు. కానీ బహుశా ఎడిటర్ కవరు స్టాంప్ నుండి నగరం పేరును కనుగొన్నాడు, కాబట్టి దానిపై ఆమె పేరు 'కుమారి చంద్రకిరణ్', మీరట్ అని ఉంది . ఆమె పేరు అరుదైనది కాబట్టి ఆమె కుటుంబం, పొరుగువారు అది ఆమె అని ఊహించారు. ఆమె మందలింపును ఆశించింది కానీ బదులుగా ప్రశంసలు అందుకుంది., ఆమె రచనా జీవితం ప్రారంభమైంది.
తల్లిదండ్రుల మరణం
[మార్చు]ఆమె పెద్ద అన్నయ్య వ్యతిరేకించినా, ఆమె తండ్రి ఆమెను రఘునాథ్ గర్ల్స్ హై స్కూల్‌లో 8వ తరగతిలో చేర్పించారు. కానీ విధి మరోలా చేసింది. డయాబెటిస్ ఉన్న ఆమె తల్లి తీవ్ర అనారోగ్యానికి గురైంది. ఇంటి పనులు మోయడానికి లేదా తల్లిని చూసుకునేందుకు ఇంట్లో వేరే ఆడపిల్ల లేకపోవడంతో, ఆమె చదువు అకస్మాత్తుగా ఆగిపోయింది. అక్టోబర్ 10, 1933న, చంద్రకిరణ్ తన 13వ పుట్టినరోజుకు 9 రోజులు దూరంలో ఉన్నప్పుడు, ఆమె తల్లి ఈ లోకాన్ని విడిచిపెట్టింది. ఆమె మరణానంతరం, ఆమె ఇంటి నాలుగు గోడలకే పరిమితమై, ఇంటిని నడుపుతూనే తనకు సాధ్యమైన చదువులను కొనసాగిస్తూనే ఉంది. ఏప్రిల్ 1936లో ఆమె తన తండ్రిని కూడా కోల్పోయింది.
అవార్డులు, గౌరవాలు
[మార్చు]| సంవత్సరం. | అవార్డు | వివరణ | అవార్డు అందుకున్నారు |
|---|---|---|---|
| 1946 | సెక్సారియా అవార్డు | "ఆదమ్ఖోర్" అనే చిన్న కథల సేకరణకు అవార్డు | అఖిల భారతీయ సాహిత్య సమ్మేళనం |
| 1987 | సరస్వత్ సమ్మన్ | మధ్యప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడమీ | |
| 1988 | సుభద్రా కుమారి చౌహాన్ బంగారు పతకం | యూపీ సాహిత్య సమ్మేళనం | |
| 2001 | ఈ శతాబ్దపు ఉత్తమ హిందీ మహిళా రచయిత్రి | హిందీ సాహిత్య అకాడమీ (ఢిల్లీ) |
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Sonrexa, Chandra Kiran. "Saunareksā, Candrakiraṇa, 1920- LC Linked Data Service: Authorities and Vocabularies | Library of Congress". Library of Congress. Archived from the original on 2020-11-30.
- ↑ 2.0 2.1 Saunareksā, Candrakiraṇa. "Saunareksā, Candrakiraṇa 1920- [WorldCat Identities]". WorldCat Identites.
- ↑ Sonrexa, Chandra Kiran. "Virtual International Authority File". Virtual International Authority File.
- ↑ Sonrexa, Chandra Kiran. "Candrakiraṇa Saunareksā". Wikidata.
- ↑ Sonrexa, Chandra Kiran. "Chandrakiran Sonrexa". Bhartiya Sahitya Sangrah. Archived from the original on 2016-08-19.
- ↑ Saunareksā, Candrakiraṇa (1962). Denʹ rozhdenii︠a︡ [Birthday] (in Russian). Moskva Izd. LCCN 67056666.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Saunareksā, Candrakirana; Bangha, Imre (2010). Férfiasság : Indiai elbeszélések női szemmel [Manliness: Indian Short Stories through a Woman's Eye] (in Hungarian). Csíkszereda : Pallas-Akadémia. ISBN 9789736653018. OCLC 895364296.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)