Jump to content

ఖల్సా

వికీపీడియా నుండి
ఖల్సా
ਖ਼ਾਲਸਾ
ఖండ
క్రియాశీలకం13 April 1699 – present
Allegianceవాహెగురు
శాఖ ఖల్సా ఫౌజ్ (1699–1730s)
దాల్ ఖల్సా (1730s–1799)
సిక్కు ఖల్సా ఆర్మీ (1799–1849)
అకాలీ-నిహాంగ్ (1700s–present)
రకముసిక్కు మతపరమైన క్రమం
Headquartersపంజ్ తఖ్త్, అకల్ తఖ్త్ సాహిబ్,[1] ఆనందపూర్ సాహిబ్[2]
నినాదందేగ్ తేగ్ ఫతే
Colorsనేవీ బ్లూ, క్సాంథిక్[3][4]
వార్షికోత్సవాలువైశాఖి, హోలా మోహల్లా, బందీ చోర్ దివాస్
కమాండర్స్
Foundersగురు గోవింద్ సింగ్
మాతా సాహిబ్ కౌర్
పంజ్ ప్యారే
అకల్ తఖ్త్ జాతేదార్disputed
Insignia
చిహ్నముఖండ
Individual/Personal Identificationఐదు క లు
Corporate/Panthic Identificationనిషాన్ సాహిబ్
Predecessor (military) అకల్ సేన

మూస:Sikhism sidebar

5 early Akali Sikh warriors, one carrying a flag, one on horseback.
19వ శతాబ్దం అకాలి సిక్కు యోధులు.
నిషాన్ సాహిబ్ నీలం రంగులో, వద్ద అకాలి ఫూలా సింగ్ డి బుర్జ్ ఇన్ అమృత్సర్
ఆడుతున్న జంగ్ ఖల్సా వారియర్స్ గట్కా, శస్తార్ విద్యా

ఖల్సా[a] అనే పదం సిక్కు మతాన్ని తమ మతంగా అనుసరించే సమాజాన్ని,[5] అలాగే దీక్ష పొందిన సిక్కుల ప్రత్యేక సమూహాన్ని సూచిస్తుంది.[6] ఖల్సా సంప్రదాయాన్ని 1699లో సిక్కు మతం యొక్క పదవ గురువు గురు గోవింద సింగ్ ప్రారంభించారు. దీని నిర్మాణం సిక్కు మత చరిత్రలో ఒక కీలకమైన సంఘటన.[7] ఖల్సా స్థాపనను సిక్కులు వైశాఖి పండుగ సందర్భంగా జరుపుకుంటారు.[8][9][10]

మొఘల్ చక్రవర్తి ఔరంగజేబు పాలనలో హిందూ బ్రాహ్మణులు తమ మతాన్ని కాపాడుకోవడానికి సహాయం కోరిన తర్వాత, తన తండ్రి గురు తేగ్ బహదూర్ శిరచ్ఛేదం చేయబడిన తర్వాత గురు గోవింద్ సింగ్ ఖల్సా సంప్రదాయాన్ని ప్రారంభించాడు.[11][12][13] గురు గోవింద్ సింగ్ ఖల్సాను ఒక యోధుడిగా సృష్టించి, ప్రారంభించారు. అమాయకులను మతపరమైన హింస నుండి రక్షించే బాధ్యతతో.[14] ఖల్సా స్థాపన సిక్కు సంప్రదాయంలో కొత్త దశను ప్రారంభించింది. ఇది ఖల్సా యోధుల కోసం దీక్షా వేడుక (అమృత సంస్కార్, అమృత వేడుక), ప్రవర్తనా నియమాలను రూపొందించింది. ఇది మునుపటి మసంద్ వ్యవస్థను భర్తీ చేస్తూ సిక్కుల తాత్కాలిక నాయకత్వానికి ఒక కొత్త సంస్థను సృష్టించింది. అదనంగా, ఖల్సా సిక్కు సమాజానికి రాజకీయ, మతపరమైన దృష్టిని అందించింది.[5][15][16]: 127 

దీక్ష తీసుకున్న తర్వాత, ఒక పురుష సిక్కుకు "సింహం" అనే అర్థం వచ్చే సింగ్ అనే బిరుదు ఇవ్వబడింది. ఇరవయ్యవ శతాబ్దంలో కౌర్ మహిళా సిక్కులకు ఏకైక, తప్పనిసరి గుర్తింపుదారుగా నియమించబడింది. జీవిత నియమాలలో రాహిత్ అనే ప్రవర్తనా నియమావళి ఉంది. కొన్ని నియమాలు పొగాకు వద్దు, మత్తు పదార్థాలు వద్దు, వ్యభిచారం వద్దు, కుతా మాంసం వద్దు, శరీరంపై వెంట్రుకలను మార్చకూడదు, దుస్తుల నియమావళి (ఐదు Ks).[16]: 121–126 

మూలశాస్త్రం

[మార్చు]

"ఖల్సా" అనే పదం అరబిక్ పదం "ఖలిస్" నుండి ఉద్భవించింది, దీని అర్థం "స్వచ్ఛంగా ఉండటం, స్పష్టంగా ఉండటం, స్వేచ్ఛగా ఉండటం, నిజాయితీగా ఉండటం, నిజం కావడం, సూటిగా ఉండటం, దృఢంగా ఉండటం".[17][18][19][20]

సిఖి భారత ఉపఖండంలోని వాయువ్య భాగంలో (ఇప్పుడు పాకిస్తాన్, భారతదేశంలోని భాగాలు) ఉద్భవించింది. ప్రొఫెసర్ ఎలియనోర్ నెస్బిట్ ప్రకారం, మొఘల్ సామ్రాజ్య పాలనలో, ఖల్సా అంటే మొదట చక్రవర్తి నేరుగా స్వాధీనం చేసుకున్న భూమి అని అర్థం, ఇది చక్రవర్తికి విధేయత, వార్షిక నివాళి వాగ్దానానికి బదులుగా ప్రభువులకు ఇచ్చిన జాగీర్ భూమికి భిన్నంగా ఉంటుంది. [21]

గురు గోవింద సింగ్ కు ముందు, మత సంస్థ మసంద్ లు లేదా ఏజెంట్ల ద్వారా నిర్వహించబడేది. మసంద్ లు సిక్కు ప్రయోజనం కోసం గ్రామీణ ప్రాంతాల నుండి ఆదాయాన్ని సేకరిస్తారు, ఇస్లామిక్ చక్రవర్తికి జాగీర్లు చేసే విధంగా.[21][22] సిక్కు మతంలో ఖల్సా అంటే గురువు పట్ల స్వచ్ఛమైన విధేయత అని అర్థం, అవినీతిపరులుగా మారుతున్న మధ్యవర్తి మసంద్ లకు కాదు అని నెస్బిట్ పేర్కొన్నాడు.[21][23]

నేపథ్యం

[మార్చు]

సిక్కులు ఉపయోగించే "ఖల్సా" అనే పదం మొదట గురు హర్‌గోబింద్ గురుత్వ కాలంలో జారీ చేయబడిన హుకమ్‌నామాలలో ప్రస్తావనను కనుగొంటుంది, అక్కడ అతను తూర్పు సమాజాన్ని "గురువు యొక్క ఖల్సా" అని పేర్కొన్నాడు.[24] గురు తేగ్ బహదూర్ జారీ చేసిన తరువాత వచ్చిన హుకమ్‌నామా పట్టన్ ఫరీద్ స్థానిక సిక్కు సమాజాన్ని 'గురు జీ కా ఖల్సా' ("గురువు యొక్క ఖల్సా") అని సూచిస్తుంది.[24] గురు గోవింద్ సింగ్ 25 ఏప్రిల్ 1699 నాటి హుకమ్‌నామాలో, అతను భాయ్ గురుదాస్ భాగ్తే ఫాఫ్రే గ్రామంలోని స్థానిక సిక్కుల సమాజాన్ని 'సంగత్ సహ్లాంగ్' అని పేర్కొన్నాడు, 'సహ్లాంగ్' పదం ఖల్సా నుండి భిన్నమైన హోదా.[24] దబేస్తాన్-ఎ మజాహెబ్ ప్రకారం, 'సహ్లాంగ్' పదం సిక్కు గురువుల తరపున ప్రతినిధులుగా వ్యవహరించిన మసంద్ ద్వారా సిక్కు మతంలోకి దీక్ష పొందిన వ్యక్తి(ల)ను సూచిస్తుంది.[24] అలాంటి సిక్కులను మేలి లేదా మసాండియా అని పిలుస్తారు, సిక్కు గురువు నుండి నేరుగా దీక్షా కర్మలు పొందిన సిక్కుల నుండి వేరు చేయబడ్డారు, వారిని ఖల్సా అని పిలుస్తారు.[24] 1699 నుండి 1707 వరకు గురు గోవింద్ సింగ్ హుకమ్నామాలు స్థానిక సిక్కు సంఘాలను లేదా వ్యక్తిగత సిక్కులను గురువు ఖల్సాగా సూచిస్తాయి (తరచుగా 'సర్బత్ సంగత్ మేరా ఖల్సా హై' అనే పదబంధంతో "మొత్తం సమాజం నా ఖల్సా" అని అర్థం), వ్యక్తిగత గురుత్వం ముగిసిన తర్వాత, గురు గోవింద్ సింగ్ 1708 ఫిబ్రవరి 3న వారణాసిలోని సిక్కు సంఘానికి ఒక హుకమ్నామా జారీ చేస్తాడు, అది వారిని 'వాహెగురు జీ కా ఖల్సా' ("వాహెగురు యొక్క ఖల్సా") అని సూచిస్తుంది.[24]

సిక్కు మతంలో ఖల్సా అనే పదం 1699లో వైశాఖి సంఘటనల కంటే ముందే ఉంది.[25] ఏప్రిల్ 1699లో ఖల్సా పంత్ అధికారికీకరణకు ముందు, ఖల్సా అనే పదం చాలా ప్రత్యేకమైన సిక్కును సూచిస్తుంది, అతను చాలా గౌరవించబడ్డాడు, గురువుకు దగ్గరగా ఉంటాడని భావించబడ్డాడు.[25] 1699లో ఖల్సా పంత్ అధికారికీకరణ తప్పనిసరిగా ఈ పరిమిత తరగతి సిక్కులను విస్తృత సమాజానికి సాధించే అవకాశంగా తెరిచింది.[25] బందా సింగ్ బహదూర్ కాలంలో, భాయ్ రూపా, జౌన్‌పూర్‌లోని సిక్కు సంఘాలకు జారీ చేయబడిన బందా రెండు హుకమ్‌నామాలు వాటిని 'అకల్ పురఖ్ జియో ద ఖల్సా' (అంటే "అమర జీవి యొక్క ఖల్సా") అని సూచిస్తాయి.[24] గురు గోవింద్ సింగ్ వితంతు భార్యలు, మాతా సుందరి, మాతా సాహిబ్ దేవన్ ల తరువాతి హుకమ్నామాలతో, 1717–1732 సంవత్సరాల మధ్య వివిధ రకాలుగా జారీ చేయబడిన దాదాపు డజను ఉన్నాయి, ఖల్సాను అకల్ పురఖ్ అని పిలువబడే సర్వోన్నత దేవునికి చెందినదిగా కూడా వర్ణించారు.[24] అకల్ తఖ్త్ తనను తాను 'సత్ శ్రీ అకల్ పురఖ్ జీ కా ఖల్సా' అని పేర్కొంటూ హుకమ్నామాలను జారీ చేయడం ప్రారంభించే సమయానికి, 'వాహెగురు జీ కా ఖల్సా' అనే పదబంధం సాధారణ సిక్కు సభలో నిర్దిష్ట వ్యక్తులను లేదా సమిష్టిని సూచించడానికి ఇప్పటికే స్థాపించబడింది. [24]

మొఘల్ సామ్రాజ్య పాలనలో సిక్కులు మతపరమైన హింసను ఎదుర్కొన్నారు. ఐదవ గురువు గురు అర్జన్ దేవ్‌ను 1606లో మొఘల్ చక్రవర్తి జహాంగీర్ ఖైదు చేసి ఉరితీశారు.[26] తరువాతి గురువు గురు హర్ గోబింద్ సిక్కులను అధికారికంగా సైనికీకరించి, లౌకిక శక్తి, ఆధ్యాత్మిక శక్తి పరిపూరక స్వభావాన్ని నొక్కి చెప్పారు.[27] 1675లో, సిక్కుల తొమ్మిదవ గురువు, గురు గోబింద్ సింగ్ తండ్రి అయిన గురు తేగ్ బహదూర్‌ను ముస్లిమేతరులపై మతపరమైన హింసను ప్రతిఘటించినందుకు, ఇస్లాం మతంలోకి మారడానికి నిరాకరించినందుకు మొఘల్ చక్రవర్తి ఔరంగజేబ్ ఉరితీశారు. గురు గోవింద్ సింగ్ కుమారులు ఇస్లాం మతంలోకి మారడానికి నిరాకరించినందున వారిని చంపారు.[11][12][13][28][29][30]

ఫౌండేషన్

[మార్చు]
1999 లో ఖల్సా 300 వ వార్షికోత్సవానికి అంకితమైన స్టాంప్
కేశ్ గఢ్ సాహిబ్ వద్ద గురుద్వారా ఆనంద్ పూర్ సాహిబ్, పంజాబ్, ఖల్సా జన్మస్థలం
గురు గోవింద్ సింగ్, గురు గోవింద్ సింగ్ యొక్క ఫ్రెస్కో పంజ్ పియారే.

దుస్తులు, ప్రవర్తనా నియమావళి

[మార్చు]
ప్రధాన వ్యాసాలు: Five Ks and Rehat
కాంగ, కారా, కిర్పాన్ - మూడు ఐదు కె లు

గురు గోవింద్ సింగ్ ఈ కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించారు. ఐదు కె లు ఖల్సా సంప్రదాయం,

  • కేష్: కత్తిరించని జుట్టు.
  • కాంగ: ఒక చెక్క గీత.
  • కారా: మణికట్టు మీద ధరించే ఇనుము లేదా ఉక్కు బ్రాస్లెట్.
  • కిర్పాన్: ఒక కత్తి లేదా కత్తి.
  • కాచెరా: చిన్న బ్రీచెస్.

నిషేధాలు

[మార్చు]
మరిన్ని వివరాలకు చూడండి: Prohibitions in Sikhism.

నాలుగు నిషేధాలు[31] గురు గోవింద్ సింగ్ కాలంలో ఖల్సా లేదా ఖల్సా జీవితానికి తప్పనిసరి పరిమితులు:

  1. జుట్టు సహజ పెరుగుదలకు అంతరాయం కలిగించకుండా ఉండాలి.
  2. కూతా మాంసం తినకూడదు.
  3. జీవిత భాగస్వామితో కాకుండా వేరే వ్యక్తితో సహజీవనం చేయకూడదు.
  4. పొగాకు, మద్యం లేదా ఏ రకమైన మాదకద్రవ్యాలను ఉపయోగించకూడదు.

సమకాలీన స్థితి

[మార్చు]
ఖల్సా సూత్రాలు డిఇజి ఆహారాన్ని వండడానికి (లాంగర్) భారీ మొత్తంలో
సిక్కు మిస్ల్-యుగం నిషాన్ సాహిబ్
The Khalsa celebrating the Sikh festival Hola Mohalla or simply Hola.
ఖల్సా సిక్కుల బృందం

ఇవి కూడా చూడండి

[మార్చు]
  • చక్రం
  • గట్కా
  • ఖల్సా హెరిటేజ్ మెమోరియల్ కాంప్లెక్స్
  • లంగరు
  • నిహాంగ్
  • సిక్కు మతంలోని వర్గాలు
  • శాస్తార్ విద్యా
  • సిక్కు చరిత్ర
  • రెహత్
  • సిక్కు మతంలో నిషేధాలు
  • సిక్కు మతంలో ఆహారం
  • సిక్కులలో మాంసం వినియోగం
  • ఖల్సా బోల్
  • సర్బత్ ఖల్సా

గమనికలు

[మార్చు]
  1. ↑ Punjabi: ਖ਼ਾਲਸਾ, Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:IPA/data' not found.; from Arabic خالص Script error: The function "transl" does not exist., meaning 'to be pure', 'to be clear', 'to be free from', or 'to be liberated'

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ the seat of supreme temporal authority for Sikhs
  2. ↑ "Sikh Reht Maryada, The Definition of Sikh, Sikh Conduct & Conventions, Sikh Religion Living, India". Old.sgpc.net. Retrieved 4 June 2022.
  3. ↑ Sikh Rehat Maryada: Section Three, Chapter IV, Article V, r.
  4. ↑ Nishan Sahib (Sikh Museum)
  5. ↑ 5.0 5.1 Khalsa: Sikhism, Encyclopaedia Britannica
  6. ↑ Singh, Pashaura; Fenech, Louis E. (2014). The Oxford Handbook of Sikh Studies. Oxford University Press. p. 237. ISBN 978-0-19-969930-8.
  7. ↑ Singh, Nikky-Guninder Kaur (2012). The Birth of the Khalsa : A Feminist Re-Memory of Sikh Identity. State University of New York Press. p. xi. ISBN 978-0-7914-8266-7.
  8. ↑ Senker, Cath (2007). My Sikh Year. The Rosen Publishing Group. p. 10. ISBN 978-1-4042-3733-9.
  9. ↑ Cole, p. 63: "The Sikh new year, Vaisakhi, occurs at Sangrand in April, usually on the thirteenth day."
  10. ↑ Jacobsen, Knut A. (2008). South Asian Religions on Display: Religious Processions in South Asia and in the Diaspora. Routledge. p. 192. ISBN 978-1-134-07459-4.
  11. ↑ 11.0 11.1 Mandair, Arvind-Pal Singh (2013). Sikhism: A Guide for the Perplexed. Bloomsbury Academic. pp. 53–54. ISBN 978-1-4411-0231-7.
  12. ↑ 12.0 12.1 Seiple, Chris (2013). The Routledge handbook of religion and security. New York: Routledge. p. 96. ISBN 978-0-415-66744-9.
  13. ↑ 13.0 13.1 Singh, pp. 236–238
  14. ↑ Cole, p. 36
  15. ↑ Singh, Teja (2006). A Short History of the Sikhs: Volume One. Patiala: Punjabi University. p. 107. ISBN 978-8173800078.
  16. ↑ 16.0 16.1 Singh, Kartar (2008). Life of Guru Gobind Singh. Ludhiana, India: Lahore Bookshop.
  17. ↑ "خالص translation in English | Arabic-English dictionary". Dictionary.reverso.net.
  18. ↑ "خالِص - Translation in English". En.bab.la.
  19. ↑ Chohan, Sandeep and Geaves, Ron (2001). "The religious dimension in the struggle for Khalistan and its roots in Sikh history". International Journal of Punjab Studies. 8 (1): 85.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  20. ↑ Jain, S. (1994) Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute, Vol.
  21. ↑ 21.0 21.1 21.2 Nesbitt, pp. 54–57, 29, 143
  22. ↑ Wace E. G. (1884). Final Report on the First Regular Settlement of the Simla District in the Punjab. Calcutta Central Press. pp. xxvi–xxviii, 3, 28.
  23. ↑ McLeod, W. H. (2003). Sikhs of the Khalsa: A History of the Khalsa Rahit. Oxford University Press. p. 36. ISBN 978-0-19-565916-0.
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 24.3 24.4 24.5 24.6 24.7 24.8 Grewal, J. S. (25 July 2019). "Appendix 7A.1: Significance of the Term 'Khalsa'". Guru Gobind Singh (1666–1708): Master of the White Hawk. Oxford University Press. ISBN 9780190990381.
  25. ↑ 25.0 25.1 25.2 Gandhi, Surjit Singh (2007). History of Sikh Gurus Retold: 1606-1708 C.E. Vol. 2. Atlantic Publishers & Dist. pp. 790–791.
  26. ↑ Jayapalan, N. (2001). History of India. Atlantic. p. 160. ISBN 9788171569281.
  27. ↑ Singh, H.S. (2005). Sikh Studies, Book 7. Hemkunt Press. p. 19. ISBN 9788170102458.
  28. ↑ Fenech, Louis E. (2001). "Martyrdom and the Execution of Guru Arjan in Early Sikh Sources". Journal of the American Oriental Society. 121 (1): 20–31. doi:10.2307/606726. JSTOR 606726.
  29. ↑ Fenech, Louis E. (1997). "Martyrdom and the Sikh Tradition". Journal of the American Oriental Society. 117 (4): 623–642. doi:10.2307/606445. JSTOR 606445.
  30. ↑ McLeod, Hew (1999). "Sikhs and Muslims in the Punjab". South Asia: Journal of South Asian Studies. 22 (sup001): 155–165. doi:10.1080/00856408708723379. ISSN 0085-6401.
  31. ↑ "Section Six". Sikh Reht Maryada. Shiromani Gurdwara Parbandhak Committee, Amritsar. 1994. Archived from the original on 2 February 2002.

ప్రస్తావించిన మూలాలు

[మార్చు]

బాహ్య లింకులు

[మార్చు]
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=ఖల్సా&oldid=4503438" నుండి వెలికితీశారు