అరవింద్ గుప్తా

Mr. Arvind Gupta teaching students using " Matchstick Mecanno ", one of his ways to create great teaching aids from domestic items

అరవింద్ గుప్తా భారతీయ ఆవిష్కర్త, విజ్ఞానశాస్త్రంలో ప్రసిద్ధుడు.

జీవిత విశేషాలు

కాన్పూర్‌ లోని ఇండియన్ ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీలో 1970 లో విద్యార్థిగా ఉన్నప్పుడు, గుప్తా నమ్మకంతో సోషలిస్టుగా అవతరించారు. తరువాత దానికి బదులుగా అతను "ఖాళీ వాక్పటికం కంటే చిన్న సానుకూల చర్యలో ఎక్కువ విశ్వాసాన్ని ఉంచాడు." గుప్తా నియత విద్యకు అవకాశాలు లేని విద్యార్థులకు బోధించడం ద్వారా సామాజిక సేవను ప్రారంభించాడు. క్లుప్తంగా అవరింద్ గుప్తా 1978 లో మధ్యప్రదేశ్‌ లోని హొషంగాబాద్ సైన్స్ టీచింగ్ ప్రోగ్రాం (HSTP) లో పాల్గొన్నారు. అతను అక్కడ ఉన్నప్పుడే సాధారణ బొమ్మలు, విద్యాసంబంధ ప్రయోగాలను స్థానికంగా అందుబాటులో ఉన్న సామగ్రిని అలాగే చెత్తగా విసిరే వస్తువులను ఉపయోగించి తన ఆలోచనను అభివృద్ధి చేశాడు.

ఆయన కనుగొన్న ఈ సాధారణబొమ్మలు పిల్లలను ఎంతో ఆకర్షించాయి, ఆయాన సైన్స్ లో ఆయన ఉద్యమం ప్రాచుర్యం పొందడానికి దోహదపడింది.

ఆయన వ్రాసిన మొదటి పుస్తకం "మేచ్ స్టిక్ మోడల్స్ అండ్ అదర్ సైన్స్ ఎక్స్‌పరిమెంట్స్" 12 భాషలలో అనువదింపబడింది. భారతదేశ పాఠశాలల్లోని విద్యార్థులకు విజ్ఞానశాస్రాన్ని ఎలా బోధించాలి అనే విషయంలో ఈ పుస్తకం ఇప్పటికీ అత్యంత ప్రామాణికమైనది. ఆయన వెబ్‌సైట్ లో విద్యార్థులకు సూచనలు, యూట్యూబ్ లోని లఘు వీడియోలు, అనేక భాషలలో ఉంటాయి. అదే విధంగా అనేక వందల బొమ్మలు కాపీహక్కులు లేకుండా ఉచితంగా అందజేయబడి ఉంటాయి. ఆయన గౌతమ బుద్ధుడు, జార్జి వాషింగ్‌టన్ కార్వర్, ఆయన తల్లి ద్వారా ప్రభావితుడైనాడు. ఆయన చెప్పిన TED వాక్యం: వ్యర్థాలను బొమ్మలుగా మలచి అభ్యసించండి అనేది ఆయన పని, తాత్విక చింతనను తెలియజేస్తుంది. . ఆయన చెప్పిన TED (Technology, entertinement and design) 10 ముఖ్యమైన వాక్యాలలో సర్ కెన్ రాబిన్‌సన్, సుగత మిత్రా చెప్పిన యొక్క 5 ఇష్టమైన విద్యా వాక్యాలు ఉన్నాయి.

పురస్కారాలు , గుర్తింపులు

He has won several awards for his lifelong efforts at popularizing science and in designing teaching aids for young children. These include:

• Distinguished Math Teacher's Award, Association of Maths Teachers of India (AMTI) (2016).
• 50 Most Talented Social Innovators Award, World CSR Day (2015).
• IBN-Lokmat Prerna Award (2014).
• The Dadhichi Award given by The Education Society, Ambarnath, Maharashtra (2012).
• Sri Chandrasekarendra Saraswati National Eminence Award conferred by the South Indian Education Society, Mumbai (2011).
• The TWAS (Third World Academy of Sciences) Regional Prize for Public Understanding and Popularization of Science (2010).
• The C. N. R. Rao Education Foundation Prize for Outstanding Science Teachers (2010).
• Prof. T. Navaneeth Rao Best Teacher’s Award, conferred by the A.V. Rama Rao Foundation and the IICT, Hyderabad (2010).
• One-India One-People Award, conferred by the One-India, One-People Foundation, Mumbai (2009).
• The Indira Gandhi Award for Science Popularization conferred by INSA (2008).
• Prashant Padhye Award, conferred by the Prashant Padhye Cultural Trust, Satara (2005).
• Prof. G. D. Parikh Memorial Award, conferred by the M.N. Roy Humanist Center for distinguished contributions in education (2004).
• Garware Balbhavan Award, Pune for making science learning fun for children (2003).
• The Distinguished Alumnus Award from IIT Kanpur in 2001
• Mary McCurdy Award, conferred by the Council of Science Education International (CESI) for dissemination of science (2001).
• Hari Om Ashram Award, conferred by the University Grant’s Commission (1995).
• Ruchi Ram Sahni Award, for Science Popularization (1993).
• Granthali Award, for the popular book KHEL in Marathi (1992)
• National Association for the Blind Award, for designing appropriate teaching aids for pre-school visually impaired children (1991).
• The inaugural National Award for Science Popularization among Children conferred by the DST, Government of India (1988).
• Hari Bhau Mote Award, conferred by the Marathi Vigyan Parishad, for designing the Matchstick Mecanno (1988).
• Award by Eklavya for suggesting the name CHAKMAK for a children’s science magazine in Hindi (1982).
• 2018 - భారత ప్రభుత్వంచే పద్మశ్రీ పురస్కారం.

పుస్తకములు

• Wonders from toys (2015) - Scholastic, India. Illustrated by Reshma Barve.
• Women on Wheels (2015) - Graphic Novel, Manovikas. Illustrated by Ishita Dharap.
• Hands-On Maths (2014) - Scholastic, India. Illustrated by Reshma Barve.
• Fun with Leaves (2014) - Scholastic, India. Illustrated by Dr. Vidula Mhaiskar.
• Sci Fun (2013) - Scholastic, India. Illustrated by Reshma Barve.
• Toys from Trash (2013) - Scholastic, India. Illustrated by Reshma Barve.
• Thumbs Down (2012) - Scholastic, India. Fun with Thumbprints. Illustrated by Dr. Vidula Mhaiskar.
• Amazing Activities (2012) - Scholastic, India. Illustrated by Reshma Barve.
• The Story of Solar Energy (2011) - Scholastic, India. Illustrated by Reshma Barve.
• Science from Scrap (2010) - Scholastic, India. Illustrated by Chinmayee Samant.
• Bright Sparks (2009) - Illustrated by Dr. Karen Haydock. Published by (INSA) - Platinum Jubilee Celebrations.
• Science Skills & Thrills (2008) - Published by Kerala State Institute of Children’s Literature.
• Quick Science (2009) - Scholastic India.
• Odds & Ends (2009) - Scholastic India.
• Aha! Activities (2006) - Published by Eklavya, Bhopal (www.eklavya.in)
• Hands-On (2002) Published by Vigyan Prasar.
• String Games (2002) - Illustrated by Avinash Deshpande. Published by National Book Trust.
• Ten Little Fingers (2000) - Illustrated by Avinash Deshpande. Published by National Book Trust.
• Little Toys (1996) - Illustrated by Avinash Deshpande. Published by National Book Trust.
• Toy Treasures (1993) - Illustrated by Avinash Deshpande. Published by Eklavya (www.eklavya.in)
• Toy Joy (1992) - Published by Vigyan Prasar.
• Pumps from the Dump - (1992) Published by Vigyan Prasar.
• Leaf Zoo (1992) - Published by Vigyan Prasar.
• The Toy Bag (1991) - Illustrated by Avinash Deshpande. Published by Eklavya (www.eklavya.in)
• Tangrams (1990) Published by Balsahiti, Hyderabad.
• Little Science (1989) - Illustrated by Avinash Deshpande. Published by Eklavya (www.eklavya.in)
• Matchstick Models & other Science Experiments (1987) - Illustrated by Avinash Deshpande. Translated into 13 Indian languages. Published by Eklavya (www.eklavya.in)

హిందీ లో అనువాదం

ఆయన సుమారు 150 పుస్తకాలను హిందీ భాషలోనికి అనువదించారు.

ఇతర లింకులు

• Arvind Gupta's website for popularizing science through children's toys
• Book about Arvind Gupta by Shobha Bhagwat published by Kaja Kaja Maru Publication (a publication of Garware Balbhavan Pune)
• Citation for "Distinguished Alumnus Award" from Indian Institute of Technology Kanpur in 2001
• Make Digital magazine's Archived 2016-08-05 at the Wayback Machine feature "Toys from Trash" on Arvind Gupta and his work
• [1] Archived 2018-01-29 at the Wayback Machine UNICEF - Simple Toys make science learning fun
• [2] Master Toymaker thrills Canberra Children
• TED Talk given by Arvind Gupta at The INK Conference
• Article in French for the online magazine Youphil
• NDTV gadgets – Toys from Trash Teaching kids science using everyday objects
• Indian Inventor creates Children’s Toys from Trash – Ben Coxworth
• Why I write? Arvind Gupta plays with the words of science
• Toying with Science with Arvind Gupta
• Simple Toys Make Learning Science Fun Archived 2018-01-29 at the Wayback Machine
• Arvind Gupta Talks about Creative Science