అడి ప్రజలు

భారత రాష్ట్రమైన అరుణాచల ప్రదేశులో ఆదివాసుల జనాభా అధికంగా ఉంది. టిబెట్టు స్వయంప్రతిపత్తి భూభాగం (గతంలో టిబెట్టు) లో అడి ప్రజలు కొన్ని వేల మంది ఉన్నారు. అక్కడ వారిని మిష్మి ప్రజలతో కలిసి లోబా అని పిలుస్తారు.

అడి 56 చైనా సమూహాలలో ఒకటిగా గుర్తించబడింది. వారు దక్షిణ హిమాలయాల ప్రాంతంలో నివసిస్తున్నారు. ఇది భారత రాష్ట్రమైన అరుణాచల ప్రదేశు పరిధిలోకి వస్తుంది. చైనా టిబెట్టు స్వయంప్రతిపత్తి భూభాగంలో ఉన్నమెయిన్లింగు, లున్జే, జాయు, మెడోగు, నియింగ్చి కౌంటీలలో ఉంది. అడి ప్రజల ప్రస్తుత ఆవాసాలను పురాతన లోయు చారిత్రాత్మక ప్రదేశం ల్హోయు అధికంగా ప్రభావితం చేసింది. అరుణాచల ప్రదేశులోని సియాంగు, తూర్పు సియాంగు, ఎగువ సియాంగు, పశ్చిమ సియాంగు, లోయరు డిబాంగు లోయ, లోహితు, నాంసాయి జిల్లాల్లోని సమశీతోష్ణ, ఉప-ఉష్ణమండల ప్రాంతాలలో వీరు కనిపిస్తారు. "అది" అనే పదాన్ని లోబా ప్రజలని అయోమయపడకూడు. ఎందుకంటే లోబాలో ఆది ప్రజలతో పాటు మిష్మిని కూడా కలిగి ఉంటుంది. తమను "అది" గా గుర్తించే అన్ని జాతి సమూహాలు అబుతాని, అబోటాని వారసులు అని విశ్వసిస్తారు. పాత పదం అబోరు అస్సామీ నుండి వచ్చిన పేరు. దాని సాహిత్య అర్ధం "స్వతంత్ర". ఆది లిపిరూపార్థం "కొండ" లేదా "పర్వత శిఖరం".

సామాజిక సేవాసంస్థలు

అడిప్రజలు కొండ గ్రామాలలో నివసిస్తున్నారు. ప్రతి ఒక్క గ్రామం సాంప్రదాయకంగా తనకు తాను ప్రత్యేకతతో నిలుపుకుంటుంది. ఎంచుకున్న అధిపతి విధానంలో గామ్ (గావో బుర్రా) అధికారంలో గ్రామ మండలిని మోడరేటు చేస్తుంది. ఇది సాంప్రదాయ కోర్టుగా కూడా పనిచేస్తుంది. దీనిని కేబాంగు అని అంటారు. పాత రోజులలో కౌన్సిలు అన్ని గ్రామ పెద్దలను కలిగి ఉన్నాయి. ముసుప్ (డెరె) (గ్రామ కమ్యూనిటీ హౌసు) లో నిర్ణయాలు నిర్ణయించబడ్డాయి. వారు మెజారిటీతో స్టిల్టులతో నిర్మించబడిన ఇళ్ళలో నివసిస్తున్నారు.

భాషలు

Adi
(not a single language)
Abor, Lhoba
స్థానిక భాష	India
ప్రాంతం	Arunachal Pradesh, India
స్థానికంగా మాట్లాడేవారు	1,00,200 of the various languages (2000 census)
భాషా కుటుంబము	Sino-Tibetan Tani (some East Tani, some West Tani) Adi
వ్రాసే విధానం	Latin
భాషా సంకేతాలు
ISO 639-3	adi
Glottolog	None

అడి ప్రజల భాషలు, మాండలికాలు రెండు సమూహాలుగా ఉంటాయి: అబోరు (అబోరు-మిన్యాంగు, బోరు-అబోరు (పాదం), అబోరు-మిరి, మొదలైనవి), లోబా (లో-పా, లుయోబా).

అడి సాహిత్యాన్ని 1900 నుండి క్రైస్తవ మిషనరీలు అభివృద్ధి చేశారు. మిషనరీలు జెహెచ్ లోరైను, ఎఫ్‌డబ్ల్యు సావిడ్జ్ 1906 లో అబోర్-మిరి నిఘంటువును ప్రచురించారు. ముపాకు మిలి, అట్సాంగు పెర్టినులను అడి భాష, అడి లిపి తండ్రులుగా భావిస్తారు.

అడి భాష ఆది ఆధిపత్య సమాజాల పాఠశాలలలో మూడవ భాషగా బోధించబడుతుంది. అరుణాచల ప్రదేశు ఇతర ఈశాన్య రాష్ట్రాలలోని ఇతర దేశీయ సమూహాలతో కమ్యూనికేటు చేయడానికి అడి ప్రజలు హిందీని భాషా ఫ్రాంకాగా ఉపయోగిస్తారు.

సంస్కృతి

ఆది ప్రజలలో వసతి గృహాలు ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి. వసతి గృహాలను నియంత్రించే కొన్ని నియమాలు పాటించబడతాయి. ఉదాహరణకు ఒక మగవాడు ఆడవారి వసతి గృహాన్ని సందర్శించవచ్చు. అయినప్పటికీ అతనికి రాత్రిపూట ఉండటానికి అనుమతి లేదు. కొన్ని సమయాలలో యువకులకు మార్గనిర్దేశం చేయడానికి సంరక్షకులు చుట్టూ ఉండాలి.

స్త్రీలు, పురుషుల కోసం ప్రత్యేక దుస్తులు ఉన్నాయి. వీటిని తెగల మహిళలు నేస్తారు. చెరకు, ఎలుగుబంటి, డీర్స్కిను నుండి తయారైన హెల్మెట్లను కొన్నిసార్లు పురుషులు ఈ ప్రాంతాల ఆధారంగా వైవిధ్యంగా ధరిస్తారు.

వృద్ధ మహిళలు పసుపు కంఠహారాలు, మురి చెవిరింగులను ధరిస్తుండగా, పెళ్లికాని బాలికలు వారి పెటికోట్ల కింద స్థిరపడిన ఐదు నుండి ఆరు ఇత్తడి పలకలను కలిగి ఉన్న ఒక ఆభరణం. వృద్ధ మహిళలలో పచ్చబొట్టు ప్రాచుర్యం పొందింది.

పండుగలు - నృత్యాలు

ఆది అనేక పండుగలను జరుపుకుంటుంది, ముఖ్యంగా, వారి ప్రధాన పండుగలు అరన్, డాంగ్గిన్, సోలుంగ్, ఎటోర్. సోలుంగ్ సెప్టెంబర్ మొదటి వారంలో ఐదు రోజులు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రోజులు గమనించవచ్చు. భవిష్యత్తులో బంపర్ పంటల కోసం విత్తనాలు, మార్పిడి తర్వాత నాటిన పంట పండుగ ఇది. పండుగ సందర్భంగా పోనుంగ్ పాటలు, నృత్యాలను మహిళా జానపదాలు ప్రదర్శిస్తాయి. సోలుంగ్ యొక్క చివరి రోజున, సింహాసనం, స్వదేశీ ఆయుధాలు ఇళ్ళు గడిచేకొద్దీ ప్రదర్శించబడతాయి - అవి ప్రజలను దుష్టశక్తుల నుండి రక్షిస్తాయనే నమ్మకం (ఈ కర్మను టక్టర్ అంటారు).

ఆది నృత్యాలు నెమ్మదిగా, మోటైన, అందంగా మంత్రముగ్ధులను చేసే పొనుంగ్ శైలి (సోలుంగ్ పండుగలో ప్రదర్శిస్తారు) నుండి ఎటోర్ పండుగ సందర్భంగా పురుషులు ప్రదర్శించిన డెలాంగ్ యొక్క ఉల్లాసకరమైన, ఉత్సాహభరితమైన కొట్టు వరకు మారుతూ ఉంటాయి. ఈ నృత్యాలు కొన్ని రకాల నృత్యాలకు దారితీశాయి, ఇవి తపు (వార్ డాన్స్) అనే కథను సంయుక్తంగా వివరిస్తాయి. తపులో, నృత్యకారులు యుద్ధ చర్యలను, దాని గోరీ వివరాలను, యోధుల విజయవంతమైన ఏడుపులను తీవ్రంగా తిరిగి అమలు చేస్తారు. అరన్ పండుగలో యక్జోంగ్ చేస్తారు. ఇది మరొక రకమైన నృత్యం, దీని ద్వారా నృత్యకారులు కొన్ని నమూనాలలో బెరడులను తొలగించి సృష్టించిన డిజైన్లతో కర్రలను తీసుకువెళ్ళి, ఆపై కొంతకాలం మంటల్లో వేస్తారు, ఇది గుర్తించబడిన నల్ల డిజైన్లను సృష్టిస్తుంది.

కుటుంబాల సంపద సంప్రదాయంగా వారి పెంపుడు జంతువుల సంఖ్యను, పూసలను, ఆభరణాలను, భూమిని అనుసరించి నిర్ణయిస్తారు.

పండుగలు, నృత్యాలు

ఆది అనేక పండుగలను జరుపుకుంటుంది. ముఖ్యంగా వారి ప్రధాన పండుగలు అరను, డాంగ్గిను, సోలుంగు, ఎటోరు. సోలుంగు సెప్టెంబరు మొదటి వారంలో ఐదు రోజులు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రోజులు నిర్వహించడం గమనించవచ్చు. భవిష్యత్తులో బంపరు పంటల కోసం విత్తనాలు, మార్పిడి తర్వాత నాటిన పంట పండుగ ఇది. పండుగ సందర్భంగా పోనుంగు పాటలు, నృత్యాలను మహిళలు ప్రదర్శిస్తాయి. సోలుంగు చివరి రోజున సింహాసనం, స్వదేశీ ఆయుధాలు ఇళ్ళు వెలుపల ప్రదర్శించబడతాయి - అవి ప్రజలను దుష్టశక్తుల నుండి రక్షిస్తాయనే నమ్మకం (ఈ కర్మను టక్టరు అంటారు).

అడి నృత్యాలు నెమ్మదిగా, మోటైనవిగా, అందంగా మంత్రముగ్ధులను చేసే పొనుంగు శైలి (సోలుంగు పండుగలో ప్రదర్శిస్తారు) నుండి ఎటోరు పండుగ సందర్భంగా పురుషులు ప్రదర్శించిన డెలాంగు డ్రమ్ముల శబ్ధాలు పండుగసంబరాన్ని ఉత్సాహభరితం చేస్తుంది. ఈ నృత్యాలు కొన్ని రకాల నృత్యరూపకాల ప్రదర్శనలకు దారితీశాయి. ఇవి తపు (యుద్ధ నృత్యం) అనే కథను సంయుక్తంగా వివరిస్తాయి. తపులో నృత్యకారులు యుద్ధ చర్యలను, దాని గోరీ వివరాలను, యోధుల విజయవంతమైన అరుపులను తీవ్రంగా తిరిగి అమలు చేస్తారు. అరను పండుగలో యక్జోంగు చేస్తారు. ఇది మరొక రకమైన నృత్యం. దీని ద్వారా నృత్యకారులు కొన్ని నమూనాలలో బెరడులను తొలగించి సృష్టించిన డిజైన్లతో కర్రలను తీసుకువెళ్ళి, ఆపై కొంతకాలం మంటల్లో వేస్తారు. ఇది గుర్తించతగిన నల్ల డిజైన్లను సృష్టిస్తుంది.

పండుగ పేరు	తేదీలు
డాగ్గిను	ఫిబ్రవరి 2
అరను ఉనియింగు	మార్చి 7
ఎటారు (ల్యూటరు)	మే 15
సొలంగు (ల్యూనె)	సెప్టెంబరు 1
పొడి బార్బి	డిసెంబరు 5

జీవనవిధానం

అడిప్రజల సంప్రదాయ గుడిశ

అడిప్రజలు తడి వరి సాగుకు గణనీయంగా ప్రాధాన్యం ఇస్తారు. బియ్యం ప్రధాన ఆహారంగా ఉంటుంది. వీరు అన్నాన్ని మాసం, ఇతర కూరగాయలతో తింటుంటారు.

మతం

ఆదిలో ఎక్కువ మంది సాంప్రదాయకంగా గిరిజన డోని-పోలో మతాన్ని అనుసరిస్తున్నారు. కైన్ నేన్, డూయింగు బోటు, గుమిను సోయిను, పెడాంగు నాను వంటి దేవతల ఆరాధన, మతపరమైన ఆచారాలకు మిరి (స్త్రీ కావచ్చు) అనే షమను నేతృత్వం వహిస్తారు. ప్రతి దేవత కొన్ని పనులతో ముడిపడి ఉంటుంది. ప్రకృతికి సంబంధించిన వివిధ విషయాల రక్షకుడిగా, సంరక్షకుడిగా పనిచేస్తుంది. ఇది వారి దైనందిన జీవితంలో తిరుగుతుంది. ఆహార పంటలు, ఇల్లు, వర్షం మొదలైనవి ఇందులో ఉన్నాయి.

టిబెట్టులోని అడి ముఖ్యంగా బోకర్లు టిబెట్టు ప్రభావం ఫలితంగా టిబెట్టు బౌద్ధమతాన్ని కొంతవరకు స్వీకరించారు. ఏదేమైనా ఇటీవలి సంవత్సరాలలో టిబెట్టు అడి ప్రజల నుండి స్థానికమతం పునరుజ్జీవనం (స్థానిక గుర్తింపు) సాంప్రదాయం యువతలో మళ్లీ ప్రాచుర్యం పొందింది. ఆధునిక కాలంలో కొద్దిమంది అడి ప్రజలు క్రైస్తవ మతంలోకి మారారు. మత మార్పిడి కారణంగా జనాభాగణాంకాలలో మార్పులను గమనించిన నాయకులు మతమార్పిడులను ఆపమని స్థానికంగా పిలుపు ఇస్తున్నారు.

వనరులు

• Danggen, Bani. (2003). The kebang: A unique indigenous political institution of the Adis. Delhi: Himalayan Publishers. ISBN 81-86393-51-X
• Hamilton, A. (1983 [1912]). In Abor jungles of north-east India. Delhi: Mittal Publications.
• Dr.Milorai Modi (2007).The Milangs. Delhi: Himalayan Publications.
• Mibang, Tamo; & Chaudhuri, S. K. (Eds.) (2004). Understanding tribal religion. New Delhi: Mittal. ISBN 81-7099-945-6.
• Mibang, Tamo; & Chaudhuri, S. K. (Eds.) (2004). Folk culture and oral literature from north-east India. New Delhi: Mittal. ISBN 81-7099-911-1.
• Lego, N. N. (1992). British relations with the Adis, 1825-1947. New Delhi: Omsons Publications. ISBN 81-7117-097-8.
• BBC TV program Tribe, episode on the Adi; explorer Bruce Parry lived among them for a month as an honorary tribesman, 'adopted' by a village gam.
• Nyori, Tai (1993). History and Culture of the Adis, Omsons Publications, New Delhi-110 027.
• Danggen, Bani. (2003). A book of conversation: A help book for English to Adi conversation. Itanagar: Himalayan Publishers. ISBN 81-86393-50-1.
• Mibang, Tamo; & Abraham, P. T. (2001). An introduction to Adi language. Itanagar, Arunachal Pradeh: Himalayan Publishers. ISBN 81-86393-35-8.

అదనపు అధ్యయనం

• Lalrempuii, C. (2011). "Morphology of the Adi language of Arunachal Pradesh" (Doctoral dissertation).
• Nyori, T. (1988). Origin of the name 'Abor'/'Adi'. In Proceedings of North East India History Association (Vol. 9, p. 95). The Association.

వెలుపలి లింకులు

• BBC: Adi Tribe
• Research Centre for Linguistic Typology: Mark Post (fieldworker)
• Adi Audio Sample at the Endangered Languages Project