అల్తాఫ్ హుసేన్ హాలి

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
అల్తాఫ్ హుసేన్ హాలి
పుట్టిన తేదీ, స్థలంఅల్తాఫ్ హుసేన్
1837
పానిపట్, నార్త్-వెస్ట్ ప్రావిన్సీ, బ్రిటిష్ ఇండియా [1]
మరణం1914 డిసెంబరు 31(1914-12-31) (వయసు 77)[1]
పానిపట్, బ్రిటిష్ ఇండియా
వృత్తిరచయిత, Writer, జీవిత చరిత్ర రచయిత, కవి
గుర్తింపునిచ్చిన రచనలుముసద్దస-ఎ-హాలి
యాద్గార్-ఇ-గాలిబ్
హయత్-ఇ-సాదీ
'హయత్-ఇ-జావేద్'[2]
చురుకుగా పనిచేసిన సంవత్సరాలు1860–1914

మౌలానా అల్తాఫ్ హుసేన్ హాలి (1837-1914 డిసెంబరు 31) ఉర్దూ సాహితాకారుడు, కవి, రచయిత. అతను మిర్జా గాలిబ్ చివరి శిష్యుడు. అతను మౌలానా ఖాజా హాలీగా సుపరిచితుడు.[3] ముఖద్దమ-ఎ షేర్-ఒ-షాయిరి, ఉర్దూ సాహితీజగతులో ఒక గీటురాయి.

ప్రారంభ జీవితం

[మార్చు]

అతను పానిపట్‌లో 1837లో ఐజాద్ బక్ష్‌కు జన్మించాడు. అతను అబూ అయూబ్ అల్-అన్సారీ వారసుడు. అతని తల్లిదండ్రుల మరణం తరువాత అతని అన్నయ్య ఇమ్దాద్ హుస్సేన్[4] సంరక్షణలో పెరిగాడు. అతను పదిహేడేళ్ళ వయసులో తన బంధువు ఇస్లాం-ఉన్-నిసాను వివాహం చేసుకున్నాడు.[5] హలీ హఫీజ్ ముంతాజ్ హుస్సేన్ ఆధ్వర్యంలో ఖురాన్ ను, హాజీ ఇబ్రహీం హుస్సేన్ ఆధ్వర్యంలో అరబిక్‌ను, సయ్యద్ జాఫర్ అలీ ఆధ్వర్యంలో పెర్షియన్ భాషలను[5] అధ్యయనం చేశాడు. పదిహేడేళ్ళ వయసులో అతను హుమాన్ బక్ష్ కా మదర్సా అని పిలువబడే జామా మసీదు ఎదురుగా ఉన్న మదర్సాలో చదువుకోవడానికి ఢిల్లీ వెళ్ళాడు.[6]

వహాబిజం అనుచరుడైన సిద్దిక్ హసన్ ఖాన్ యొక్క మాండలికానికి మద్దతు ఇచ్చే అరబిక్ భాషలో హాలీ ఒక వ్యాసాన్ని రచించాడు. అతని గురువు మౌల్వి నవజీష్ అలీ హనాఫీ పాఠశాలకు చెందినవాడు. అతను వ్యాసాన్ని చూసినప్పుడు అతను దానిని చించివేసాడు.[6] ఈ సమయంలో హాలీ తఖల్లస్ "ఖాస్తా"ను దత్తత తీసుకున్నాడు. దీని అర్థం "అలసిపోయిన, బాధపడే, హృదయ విదారక".[6] అతను తన రచనలను కవి గాలిబ్‌కు చూపించాడు. గాలిబ్ అతనికి సలహా ఇచ్చాడు: "యువకుడా, నేను కవిత్వం రాయమని ఎవరికీ సలహా ఇవ్వను కాని నీకు నేను చెప్తున్నాను, నీవు కవిత్వం రాయకపోతే, నీ స్వభావానికి మీరు చాలా కఠినంగా ఉంటావు".[6]

1855 లో అతను తన మొదటి కుమారుడు జన్మించిన సమయంలో పానిపట్‌ తిరిగి వచ్చాడు. మరుసటి సంవత్సరంలో హిస్సార్‌లోని కలెక్టర్ కార్యాలయంలో ఉద్యోగం పొందాడు.[7]

రచనలు

[మార్చు]

అతను మహిళల పరిస్థితిపై రెండు కవితలు కంపోజ్ చేశాడు: మునాజాత్-ఎ-బేవా (వితంతువు యొక్క ప్రార్థన), చుప్ కి దాద్ (సైలెంట్‌కు నివాళి).[8] రచయిత్రి సయీదా సాయిదిన్ హమీద్ హాలీని "ఉర్దూ మొదటి స్త్రీవాద కవి" అని పిలిచింది.[8]

1863 లో అతను జహంగీరాబాద్‌కు చెందిన నవాబ్ ముస్తఫా ఖాన్ షెఫ్తా పిల్లలకు బోధకుడిగా నియమితుడయ్యాడు, ఈ పదవిని ఎనిమిది సంవత్సరాలు నిర్వహించాడు.[8] లాహోర్‌లో అతను 1871 నుండి 1874 వరకు ప్రభుత్వ పుస్తక డిపోలో ఉద్యోగం పొందాడు. అక్కడ అతని పని ఆంగ్ల పుస్తకాల ఉర్దూ అనువాదాలను సరిదిద్దడం. ఇది అతనికి విస్తృతమైన సాహిత్యంతో పరిచయం ఏర్పరిచింది. ఇది ఉర్దూ, ముకాద్దమా-ఎ-షైర్-ఓ-షైరిలో మొదటి సాహిత్య విమర్శ పుస్తకాన్ని వ్రాయడానికి దారితీసింది. ఇది అతను సేకరించిన కవితలను దివాన్ (1890) గా రచించాడు. తరువాత దాని స్వంతంగా (1893) ప్రచురించాడు. అన్నేమరీ షిమ్మెల్ హాలీని "ఉర్దూలో సాహిత్య సంప్రదాయం స్థాపకుడు" అని పిలిచాడు.[9] ఈ సమయానికి అతను తన తఖల్లస్‌ను "ఖాస్తా" నుండి "హాలీ"గా మార్చాడు. దీనికి "సమకాలీన" లేదా "ఆధునిక" అని అర్థం.[10]

లాహోర్‌లో హలీ ముషైరా యొక్క క్రొత్త రూపాన్ని చూశాడు. ఇక్కడ ఇష్టానుసారం కవిత్వం పఠించటానికి బదులుగా, కవులకు వ్రాయడానికి ఒక విషయం ఇవ్వబడింది. దీనిని ముహమ్మద్ హుస్సేన్ ఆజాద్, పబ్లిక్ ఎడ్యుకేషన్ డైరెక్టర్ డబ్ల్యూ. ఆర్. ఎం. హోల్రాయిడ్ ప్రారంభించారు. ఈ ప్రయోజనం కోసం హాలీ నాలుగు కవితలు సమకూర్చాడు: నిషాత్-ఎ-ఉమీద్ (డిలైట్ ఆఫ్ హోప్), మనజ్రా-ఎ-రహమ్-ఓ-ఇన్సాఫ్ (దయ, న్యాయం మధ్య సంభాషణ), బర్ఖా రూట్ (వర్షాకాలం), హుబ్-ఎ-వతన్ (దేశభక్తి ).[10]

1874 నుండి 1877 వరకు హాలీ ఢిల్లీలోని ఆంగ్లో అరబిక్ పాఠశాలలో బోధించాడు. అక్కడ సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్‌తో పరిచయం ఏర్పడింది. సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్‌ భారతదేశ ముస్లింల పరిస్థితిపై "మార్సియా-ఎ-అండాలస్ (డిర్జ్ ఆఫ్ స్పెయిన్) వంటివి రాయాలని" హాలీకి సలహా ఇచ్చాడు. హాలీ తన పురాణ కవిత ముసాదాస్ ఇ-మాడ్ ఓ-జాజర్ ఇ-ఇస్లాం ("ఇస్లాం యొక్క ఎబ్బ్ అండ్ టైడ్ పై ఒక సొగసైన పద్యం") కంపోజ్ చేయడం ప్రారంభించాడు. 1879 లో హాలీకి రాసిన లేఖలో ఖాన్ దీనిని ప్రచురించాడు.

ఖాన్ మరణం తరువాత హాలీ అతని జీవిత చరిత్ర అయిన హయత్-ఎ-జావేద్ ను 1901 లో ప్రచురించాడు. అతనికి ప్రభుత్వం షంసుల్ ఉలేమా ("పండితుల మధ్య సూర్యుడు") బిరుదును ప్రదానం చేసింది.[11]

మరణం, సంస్మరణ

[మార్చు]

అల్తాఫ్ హుస్సేన్ హాలీ 1914 లో మరణించాడు. పాకిస్తాన్ పోస్ట్ తన గౌరవార్థం 1979 మార్చి 23 న తన 'పయనీర్స్ ఆఫ్ ఫ్రీడం' సిరీస్‌లో స్మారక తపాలా బిళ్ళను విడుదల చేసింది. "అతని రాసిన గొప్ప 'ముసదాస్' ఉర్దూ సాహిత్యంలో అత్యంత ఉత్తేజకరమైన కవితలలో ఒకటి. ఇది ఉపఖండంలోని ముస్లింల మనస్సులలో, వైఖరిపై శాశ్వత ప్రభావాన్ని చూపింది. ఈ రోజు వరకు వాటిని ప్రేరేపిస్తూనే ఉంది."[12]

19 వ శతాబ్దంలో ఉర్దూ భాషా కవిత్వాన్ని రక్షించడంలో అల్తాఫ్ హుస్సేన్ హాలీ, మౌలానా షిబ్లి నోమాని కీలక పాత్రలు పోషించారని పాకిస్తాన్‌లోని ఒక ఆంగ్ల భాషా వార్తాపత్రిక తెలిపింది, [3]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. 1.0 1.1 Profile of Altaf Hussain Hali on aligarhmovement.com website Archived 2011-09-10 at the Wayback Machine Retrieved 15 August 2018.
  2. Hayat-e-Javed by Altaf Hussain Hali, digitized on Academy of the Punjab in North America (APNA) website. Retrieved 15 August 2018.
  3. 3.0 3.1 Maleeha Hamid Siddiqui (28 December 2014). "Hali and Shibli rescued Urdu poetry". Pakistan: Dawn. Retrieved 15 August 2018.
  4. Syeda Saiyidain Hameed, 'Introduction', Hali's Musaddas: A Story in Verse of the Ebb and Tide of Islam (New Delhi: HarperCollins, 2003), p. 24.
  5. 5.0 5.1 Hameed, 'Introduction', p. 26.
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 Hameed, 'Introduction', p. 27.
  7. Hameed, 'Introduction', pp. 27–8.
  8. 8.0 8.1 8.2 Hameed, 'Introduction', p. 28.
  9. Annemarie Schimmel, Classical Urdu Literature from the Beginning to Iqbāl (Otto Harrassowitz Verlag, 1975), quoted in Hameed, 'Introduction', p. 30.
  10. 10.0 10.1 Hameed, 'Introduction', p 30.
  11. Hameed, 'Introduction', p. 37.
  12. "Pioneers of Freedom March 23, 1979", Archived from the original on 15 February 2017. Retrieved 24 August 2019.

భాహ్య లంకెలు

[మార్చు]